Зерттеулер көрсеткендей, респонденттердің 30,6 пайызы шағын бизнеспен айналысқысы келеді. Ал 11,2 пайызы алдағы 3 жылда өз ісін бастағысы келсе, 20,4 пайызы болашақта ашуға ниетті. Бұл көрсеткіштер ауыл шаруашылығының 31,6 пайызында қосымша әлеуеттің бар екенін болжауға мүмкіндік беріп отыр. Ал респонденттердің 5 пайызының бастаған ісі сәтсіз болған, сондықтан әрі қарай жалғастыруға ниетті емес. Ауылдағы әйелдер кәсіпкерлігін қолдау шараларын Қазақстанның ауыл әйелдері форумының тапсырысы бойынша «Coca-Cola белестері» әлеуметтік қайырымдылық жобасының ұйымдастырумен «Сандж» зерттеу орталығы жүргізген.
Қазақстан ауыл әйелдері форумының ұйымдастыру комитетінің төрайымы, Парламент Мәжілісінің депутаты Майра Айсина атап өткендей, егер әйелдер жұмыс орындарын құрғысы келсе, бұл үрдіс барлық кезеңде жан-жақты қолдауға ие болуы керек. Бұл еліміздегі әлеуметтік-экономикалық жағдайдың жақсаруына, ІЖӨ өсуіне оң ықпал етеді. Ол үшін мемлекеттік ауқымда ауылда бизнесті бастаудағы бар кедергілерді азайтуға бағытталған шаралар жүзеге асуы тиіс. Соңғы 9 жыл ішінде 35 мыңнан аса әйел әртүрлі тренингтен өтті. Мұнымен қатар мыңдаған әйел өзінің бизнес жоспарын жазуды, өз қиындығын өзі шешуді үйренді. Бұдан өзге, 81 әйел 2 және 4 мың доллар көлемінде грант алып, өз бизнесін дөңгелетіп, қосымша 200 жұмыс орнын ашқан.
Ауыл әйелдерінің бизнес ашуының мәні – кірісті көбейту ғана емес, ең алдымен ешкімге кіріптар болмай өз арманына қол жеткізу. Зерттеуден анықталғандай, бизнестегі сәтсіздіктерден үрейлену орта есеппен ауыл әйелдерінің 56 пайызын құрайды. Мұндай жағдай Қарағанды, Ақмола, Шығыс Қазақстан және Алматы облыстарында жиі кездеседі (66-81 пайыз). Негізгі қорқыныш қаржыландыруға және салынған инвестицияны жоғалтуға байланысты. Үшіншіден, есеп беру мен тексеруден қорқу сияқты психологиялық факторлар бар.
«Әлеуметтік динамика» қоғамдық қорының директоры Елена Ожго атап өткендей, оқу бағдарламаларына соңғы жылдары сұраныс артқан. Ауыл әйелдерінде экономикалық қиындықтарға, инфрақұрылымның жетіспеушілігіне, әлеуметтік-психологиялық кедергілерге және басқа да кедергілерге қарамастан жұмысқа орналасу және табысын арттыруға ынта басым. Кедергілерге қарамастан, сауалдамаға қатысқан әйелдердің көпшілігі өз ісін ашуды жоспарлап, іс-әрекетке дайын отыр. «Жасыл» экономика және G-Global дамыту коалициясы» ЗТБ атқарушы директоры Асхат Сүлейменовтің айтуынша, биыл әйелдер арасындағы үздік бизнес-идеялардың көп болғаны қоғамға тиімді. Олардың өз бизнес жоспарларын қорғау арқылы гранттар ұтып алуына толық мүмкіндіктері бар.
Сауалдама барысында Алматы, Түркістан және Ақмола облыстарындағы әйелдер арасындағы себеп-салдар, қауіптерге және қолдау түрлеріне терең талдау жүргізілді. Бұл өңірлер тұрғындарының негізгі мәселесі жұмыссыздық, өмір сүру деңгейінің төмендігі, жолдардың, көлік пен байланыстың жай-күйі немесе болмауына байланысты келеді. Сондай-ақ Түркістан және Алматы облыстары үшін үй-жайларды жалға алу немесе сатып алу құнының жоғары болуы, ал Ақмола облысы үшін су және электр желілеріне қосылу мәселесі өзекті. Алматы облысында балабақшалардың тапшылығы, Ақмола облысында – медициналық қызмет көрсету деңгейінің төмендігі, Түркістан облысында отбасылық жанжалдар жиі кездеседі. Түркістан облысында әйелдер арасында бизнеспен айналысуға деген ниет айтарлықтай жоғары болса, 36 пайызы неден бастау керектігін білмейді, ал 43 пайызының өтініш беру деңгейі айтарлықтай төмен. Ақмола облысында ауыл тұрғындары іс жүргізу, салық салу және өнімді өткізу мүмкіндіктері туралы өз білімдерінің жетіспеушілігінен кедергілерге тап болатынын айтады. Түркістан және Алматы облыстарында қаржыландыру басым болса, Ақмола облысында оқыту семинарлары, бизнестің нақты бағыттарын оқыту, табысты кәсіпкерлермен кездесулер жиі өтеді. Түркістан облысының тұрғындары үшін ақпараттық-кеңестік қолдау және бизнестің нақты бағыттарына онлайн-оқыту маңызды. Алматылық кәсіпкерлер үшін табысты бизнесмендермен кездесу екінші орында тұр.
АЛМАТЫ
