Ең қысқа әңгіме • 09 Наурыз, 2022

Қариялық қасиет

776 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Біздің ауылда Есімсейіт деген қария болды. Біртоға, парасатты, сөзі елге өтімді, кісілігі зор адам еді. Жұрт «Ел ағасы – Есекең» деп қадір тұтатын. Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысқан, одан кейінгі қиыншылық жылдары колхоз басқарып, ел еңсесінің көтерілуіне үлесін қосқан.

Қариялық қасиет

Біз Есімсейіт атаммен көрші тұрдық. Бала күнімде сол кісінің қасынан шықпай әңгімесін тыңдау­ға құштар болдым. Әңгімені жүйе­леп, сабақтап айтатын. Ауыл ара­сын­дағы дау-жанжал бола қалса, оны байыппен шешіп беретін. Тіпті ол кісімен совхоз басшылары да санасатын. Бір ақсақал осылай үн-түнсіз бір ауылды ақылымен бас­қарып отырды. Тоқсаныншы жылдардың басында Есімсейіт атам өмірден озды. Оның жолын Тал­қанбай атам ұстап қалды. Ол кісі де соғысқа қатысқан, са­ли­қалы қарт еді. Кейінірек, Тал­қанбай ақсақал  дүниеден озғасын ауылдың  құты қаша бастады. Жөн білетін, сөз ұс­тайтындардың қатары азайды. Бүгінде осы қариялардың көзін көрген Егінбай әкем ғана бар. Ал  ол өмірден озса…

Халқымыз  ежелден жасы үлкен қарияны төрге шығарып, ерекше сыйлаған. Көпті көрген, айтары мол, саналы ақсақалдың сөзін екі етпеген. Елдің бірлігін солар сақтап отырды. Ешкім де олардың алдын кесіп өтпеді. Осындай ғасырлар бойы сақтал­ған бай дәстүріміз бар-ды. Оның барлық киесі осы текті атала­рымыздың бойында болды.

Бүгінде ақсақалдық жас­қа  ке­ше­гі кеңестік кезең тәрбие­сі­мен өскен ағаларымыз да кел­ді. Әри­не, олардың ішінде «алдыңғы тол­қы­нның» асыл қасиетін алып қалған текті азаматтар бар. Бірақ олардың қатары сирек. Осындайда өзім көзіммен көрген аталарымды сағынам. Бұрын алпыстан асқан кісі шал саналатын. Ол дастарқанның төріне шығып, бас ұстап, бата беретін. Ескі әңгіме, шежіре шертетін. Өзіміз ауылға барғанда байқаймыз, алпыстағы ағалармыз шежіре шертпек түгіл «қария» десек, ептеп қомпаңдап қалады.Қазір алпысты қойып, жетпіске жеткен «көкелеріміз» де қартайғысы келмейді. Өткен жолы бір тойда жетпістегі ақсақал жиыр­мадағы қызбен билеп, жұртты таң қалдырды. Ақыры, тойдың соңында үлкеніміз деген сол кісіден екі жасқа бата сұрағанда, оны айта алмай қара терге түсті.

Меніңше, пайғамбар жасына жеткен адамды қария деп айтуға болады. Қожа Ах­мет Ясауидің өзі: «алпыс үш­ке келдім, енді былайғы өмірім күпірлік, пайғамбардан аспақ күнә» деп өзіне тоқтам жасап, ғұмырының ақырғы он жылын жер астындағы қылуетте өткізіпті. Данышпан ба­ба­мыздың осы сөзі де адамды фило­софиялық ойға жетелейді.