Уақытша әкелінген көлік құралдарын сатып алуға және Қазақстан аумағында пайдалануға тек кедендік тазартудан соң және тиесілі кедендік алымдар мен салықтарды төлеген соң ғана рұқсат беріледі.
Шетел азаматтары өз көлік құралдарын әкелгеннен соң Қазақстанның аумағынан біраз уақыттан кейін кетіп қалатыны байқалуда. Олар негізінен Грузия мен Әзербайжан азаматтары. Осы әрекеттер негізінде ойға келетіні бұл көлік құралдары қандай да бір кедендік баждар мен салықтарды төлеусіз Қазақстан Республикасының аумағында тіркеуге қойылып және Қазақстан азаматына тапсыру мақсатында ЕАЭО аумағына әкелінеді. Жалпы, 2020 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін Қазақстан аумағына Грузия мен Әзербайжаннан 4 157 автокөлік құралын алып келген, оның ішінде 2 130 автокөлік бойынша Қазақстан аумағында уақытша жүрудің мерзімі өтіп кеткен екен.
Маңғыстау және Түркістан облыстары бойынша мемлекеттік кірістер департаменттерімен тиесілі кедендік алымдарды және салықтарды төлеместен Қазақстан аумағында тіркелген автокөлік құралдарына байланысты жеке тұлғаларға 230 хабарлама табысталды. Аталған аумақтық мемлекеттік кірістер департаменттерімен 2021 жылдың 30 қыркүйегінен кейін шығарылған 300 автокөлік иелеріне 6,6 млн теңге мөлшерінде әкімшілік айыппұлдар салынып, өндірілген.
Ескеретін жайт, Еуразиялық экономикалық одақтың (ЕАЭО) кеден аумағына үшінші елдерден уақытша әкелінген көлік құралдары өз мәртебесі бойынша шетелдік тауарлар болып саналады (яғни ЕАЭО тауарлары болып саналмайды) және кедендік бақылауда болады. Жеке пайдалануға арналған көлік құралдарын Одаққа мүше болып табылмайтын мемлекетте тіркелген шетелдік жеке тұлғалардың Одақтың кедендік аумағына уақытша 1 жылдан аспайтын мерзімге әкелуіне рұқсат етіледі. Бұл ретте уақытша әкелінген көлік құралын декларанттың өзі ғана басқаруға құқылы және оны біреуге тапсыруға немесе сенімхат арқылы сатуға тыйым салынады.
Уақытша әкелу мерзімі аяқталғаннан кейін автокөлік құралдары ЕАЭО аумағынан шығып кетуі қажет, ал шығып кетпеген жағдайда ЕАЭО қолданыстағы заңнамасына сәйкес тиісті шаралар қолданылады. Шетелдік көлік құралдарының шығарылуы Еуразиялық экономикалық одақтың аумағынан тыс жүзеге асырылуы қажет шетелдік көлік құралдарын шығару туралы міндеттеме ЕАЭО елдерінің аумағының барлығына қолданылады. Шетелдік азаматтар көлік құралдарын шығаруға өзінің мүмкіндігі болмаған жағдайда тасымалдаушының көмегімен шығаруына болады. Сонымен қатар шетелдік азаматтар көлік құралдарын шығаруға және тұратын мемлекетіне қайту үшін мемлекеттік шекарадан өтуіне болады.
Осыған дейін, коронавирус инфекциясының (COVID-2019) алдын алуға және таралуына жол бермеуге бағытталған шараларды қабылдауға байланысты қалыптасқан жағдайда уақытша әкелу мерзімін 2021 жылдың 30 қыркүйегіне дейін (кеден органының рұқсатынсыз және кедендік декларациясыз) ұзарту туралы шешім қабылданған болатын. Уақытша әкелу мерзімі аяқталғаннан кейін аталған көлік құралдарының бұзушылықтарын анықтау мәселесі бойынша жұмыстар Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің Әкімшілік полиция комитетінің қызметкерлерімен бірлесіп жүргізілетін болады (аталған көлік құралдарына уақытша әкелу мерзімін бұзғаны үшін 15 айлық көрсеткіш көлемінде әкімшілік айыппұл қарастырылған, сонымен қатар толық кедендік тазартудан өтіп, кедендік баждар мен салықтарды төлейтінін ескертеді).
Сонымен қатар, кедендік тазарту кезінде 2017 жылғы 20 желтоқсандағы №107 Еуразиялық экономикалық комиссия Кеңесінің шешімін (бұдан әрі – ЕАЭО) «Кедендік баждардың, салықтардың бірыңғай ставкалары, сондай-ақ оларға қатысты жиынтық кедендік төлем түрінде өндіріліп алынатын кедендік баждарды, салықтарды төлеуге жататын жеке пайдалануға арналған тауарлардың санаттары», яғни ЕАЭО СЭҚ ТН 8703 тауар позициясында сыныпталатын, негізінен адамдарды тасымалдауға арналған жеңіл автомобильдер медициналық мақсаттарға арналған арнайы автомобильдерді қоспағанда) және өзге де моторлы көлік құралдарын (осы кестенің 1 және 4-тармақтарында көрсетілген көлік құралдарын қоспағанда) қолдануға болатынын ескертеді.
