Дали музейі: Онда не бар?

Ең алдымен аталған музей кеңістігіндегі өнер туындылары жеке коллекция арқылы алынғандықтан, суретшінің 300-ден астам түпнұсқа туындыларын өз көзіңізбен көре аласыз. Құнды өнер туындылары суретшінің озық қиялы мен ерекше дарынының жемісі екеніне сенесіз. Далидің ойындағы дара әлемнің де тү­йіс­кен жері оның сәтті шыққан туындыларынан көрініс тапты. Суретшінің Париждегі аталған музейі шағын болғанымен, көрушілердің көкейіне сәуле түсіріп, тылсым өнердің көкжие­гі­нің біз ойлағаннан да кең әрі шексіз екенін түсіндіре алады. Монмартрдағы Дали музейі тек мүсіндер, картиналар, кескіндеме жұмыстарымен ғана шектелмейді. Сондай-ақ бұл кеңістікте көптеген технологиялық бөлшектер мен балама жұмыстар арнайы қойылған, олар да өз рөлін атқарып тұр деу­ге болады.

Ал бұл өнер ордасының ішін­де­гі эскиздерді, естелік кітап­ша­ларды, тіпті үй ішіне сән қосқан жарықтар мен жиһаздардың да атқаратын қызметтері сан алуан. Сонымен бірге аталған музейдің мультимедиялық аспектілері де жұмыс істейді, ол біз өнеріне тамсанып жүрген суретші Дали­дің өмірі мен сан қыры туралы бейне және дыбыстық жүйе арқылы баян­дап бере алады. Дали музейіне кіру үшін сағаттап кезек күтудің де қажеті шамалы. Аталған орталық Па­риж­дің қақ ортасындағы 18-аудан­­­дағы тыныш көшеде орна­­л­ас­қан. Музейге барушылар бұл мұражайды қа­ла­ны қыдырып жүріп кенеттен кездестіріп қалуы да ғажап емес. Кезексіз музейге кірумен қоса әрбір өнер туындысымен көбірек танысып, оның сырын түсінуге уақыт таба аласыз.

Біз сөз етіп отырған музей орталығы ресми түрдегі күллі Фран­циядағы Дали туын­ды­ла­ры­ның ең үлкен ке­ңіс­тігі екенін де айта кеткен жөн. Анығырақ айтқанда, Дали музейінде тек Далидің ғана шығармашылығы жұртқа көрсетіледі, насихатталады. Өзге музейлер сияқты әрбір суретшіге арналған бұрыштар мұнда жоқ. Далидің суреттерін сиқырлы тілде сөйлеткен сюрреализм жанры осы ортада көбірек салтанат құрады. Дали үшін де, оның салған туындылары үшін де сюрреализм өзінше бір әлем ретінде көрініс табады. Яғни бұл музейді Дали әлемін біріктірген толық масштабты өнер ордасы ретінде қарастыруға болады. Қабырғадағы әр сурет өзінше сыр шертіп, даралығын аңдатады. Бәрі қосылып, Далидің асқақ талантын тағы бір мәрте жаһанға жария етуге уағдаласқандай.

Бір қызығы, Дали музейін бала­лар жақсы көреді екен. Мұның сыры мынада, музейдегі жұ­мыстар белгілі бір деңгейде балалар үшін анимацияланған. Тіпті кең мағынасынан алып айтқанда, Дали салған еріген са­ғат­тар, қаңқа мүсіндес пілдер, алып ұлулар балалардың қиялынан алыс дүниелер емес екені белгілі. Тіпті музей еденіндегі көптеген қондырғылардың да балалар үшін тиімділігі жоғары, осы арқылы олар әрбір өнер туындысын жақын аралықтан тамашалай алады. Италиялық суретші Бенджамино Леви мен Далидің арасындағы байланыс туралы да деректерді осы музейден таба аласыз. Қос қылқалам шебері 1970 жылдардан бастап достық қатынас орнатқан. Бірақ олардың ешқайсысы бұл барыс-келіс туралы тіс жарған емес. Леви – сол кезде өнер әлемінде Далидің атын шығаруға көп көмектескен тұлға. Бұл да осы саланы зерттеушілер үшін қызықты тақырыптың бірі болмақ.