Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, «ЕQ»
Президент Тоқаев қаңтардағы оқиғалар белгілі бір дәрежеде саяси және экономикалық қызметтің ішкі тоқырауы мен монополияланудың салдары екенін де мойындады. Халыққа Жолдауында: «Төңкеріс жасауға ұмтылғандардың арасында белгілі адамдар болды. Жоғары лауазым иелері мемлекетке сатқындық жасады», деген ол елде басталған реформалар өздерінің заңсыз әрекеттерін жалғастыруға тырысқан ықпалды адамдардың наразылығын тудырғанын атап өтті.
Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанның саяси жүйесінің кемшіліктері туралы ашық айтуды жалғастыра келіп, қоғамның елдегі түбегейлі өзгерістер туралы талабын қолдайтынын білдірді. Атап айтқанда, ол Президенттің қолында биліктің шамадан тыс шоғырлануына негізделген басқару жүйесін атап өтіп, мұны «түбегейлі дұрыс емес» деді. Жағдайды түзету үшін ол Парламенттің рөлін күшейтуге, атқарушы билікті билеуші партиядан бөлуге, сайлау жүйесіндегі өзгерістермен қатар саяси партиялар құру процесін одан әрі жеңілдетуге және ең бастысы, азаматтар тікелей жүгіне алатын Конституциялық сот құруға шақырды. Бұл қадамдар жүзеге асқан жағдайда Қазақстанды демократиялық бағытқа айналдыруға мүмкіндік береді. Бірақ Президент атап көрсеткен бұл талап-міндеттер нақты іске асырылғанда ғана нақты нәтижелерге қол жеткізуге болады. Бұл міндеттер мемлекеттік қызметшілердің менталитетіндегі өзгерістермен бірге жүрсе, оны елдің жоғары басшылығы қамтамасыз етуі керек. Президент жариялаған жоғары басшылықтың отбасыларын экономикалық қызметтен бөлу жөніндегі қадамдарды қазақстандық қоғам оң қабылдады. Сондай-ақ биліктің шоғырлануы жоғары лауазымды адамдардың отбасы мүшелерінің, сондай-ақ олигархиялық топтардың ықпалын күшейтті деп тану да жұртшылықтың ой-пікірін дөп басқаны анық. Болашақта Президент Тоқаев сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің нақты тетіктерін жоғары деңгейде ұстануы керек. Бұл жөнінде ол өзі де нақты қадамдарын айқындап көрсетіп берген болатын.
Сванте КОРНЕЛЛ,
Орталық Азия және Кавказ институтының зерттеу жөніндегі директоры (Швеция)
