Пайғамбардың хаты

Бұл хаттың шынайы кө­шірмесі қазір Иордания король­дігінің астанасы Амман қаласындағы Ху­сейн ме­шітінің музейінде (https://www.dolgorukiy-dynastic.com) сақтаулы тұр. Бұл жә­дігерді алғаш рет қазақстан­дық қа­уымға таныстырып, көпшілікке көзайым болдырған араб тілі және фиһқ (шариғат заңы) ілімінің маманы Абдусамат Қасым мырза. Осы бауырымыздың тәпсірлеуі бойынша хатта: «Аса қамқор, ерекше мейірімді Алланың атымен. Алланың елшісі Мұхаммедтен, Римнің (Византия) ұлығы – Ирақлиға. Һидаятқа ілескендерге есендік болсын! Әлқисса: Мен сені Исламға шақырамын. Мұ­сылман бол, есендікте боласың. Алла Тағала саған екі есе сауап жазады. Ал бас тарт­саң, ариандықтардың кү­нә­сі се­нің мойныңда» деген сөз­­дер жа­зылған. Яғни бұл хатта пайғам­ба­рымыз византия­лық­тарды мұсыл­ман дінін қа­былдауға шақырған. Ал хатты алып барған сахабаның аты-жөні – Дыхие ибн Кәлби. Бұл жә­­дігердің тағы бір құндылығы – пайғам­бардың мөрі басылған.

Ислам тарихын зерттеуші­лер­дің пайымынша, мұндай хат тек визан­тия­лықтарға ғана емес, сол тұста ислам діні қанат жайған Хижаз өлке­сімен шекаралас жатқан парсыларға, мысырлықтарға, эфиопия­лық­тарға, иемендіктерге де жолданған екен. Сира кітап­тарында жазылғандай, Визан­тияға жіберілген сәлем-хат­ты жоғарыда аты аталған Ды­хие Кәлби алып барса, Ха­башстанға (Эфиопия) Әмір бин Умәйна, Мысырға Хатиб бин Әбу Бәлта, Йеменге Шужа бин Уәхб, Иранға Абдуллаһ бин Хузафа атты сахабалар жеткізгені жайлы мәлі­мет бар.

Аталған хаттардың жолдануына 628 жылы жасалған «Худайбия келісімі» себеп болғаны жайлы барлық ис­лам дереккөзінде айты­лады. Бұл келісім бойынша: Ме­дина қаласына қоныс аударған мұсылмандар мен Мек­ке қаласында тұрып қал­ған мүшріктер хижраның 6-шы жы­л­ынан бастап 10 жыл бойы со­ғыс-жанжалсыз бейбіт өмір сү­ру­ге уағдаласады. Сол себепті бұл оқиға ислам тарихында «Бей­біт­шілік келісім» деген де атқа ие.

Мұхаммед пайғамбар өзінің негізі дұшпаны мек­келіктермен «Худай­бия ке­лісімі» арқылы бейбітшілік шартына қол жеткізгеннен кейін, келесі қа­дамында көрші мемлекеттерді ислам дініне шақыруды қолға алады. Алла елшісінің бұл ісі зор нәтиже бер­гені соншалық, Хабашстан әміршісі Нәжаши хат жеткізген адамды тағынан түсіп үлкен құрметпен қарсы алса, Мысыр билеушісі қолбасшыларын, мем­лекет адамдарын жинап ақылдасып, болашақта бой­ұсыну ниеті бар екенін білдіріп, Алла елшісіне сыйлық ретінде екі күң жібереді.Түркістан облысы