Тестілеуге қалай дайындалған дұрыс?

Тегін тестілеу тапсырыңыз

Сонымен, тестілеуге қалай да­йындалған тиімді? Әр талап­кер­дің өз тәжірибесі, өзіндік таң­да­уы бар. Бірақ біз үйден шық­пай-ақ, жолға уақыт, энер­гия жо­­ғалтпай-ақ ҰБТ-ға дайын­да­лу­дың әуелгі екі жолына тоқ­тал­мақ­пыз. Оның бірі – тегін дайын­дық.

Білім және ғылым министрлігі жақында Ұлттық тестілеу орта­лы­ғының сайты арқылы тегін сынақ тапсырып көруге болатынын хабарлады. Тегін сынақ тапсыру үшін https://prob-ent.testcenter.kz/ сілтемесіне өту керек. Сілтемеге өткеннен кейін тесті­ленуші алдымен ЖСН нөмі­рін енгізеді. Әрі қарай бейінді пән­дер комбинациясын таңдап, сы­наққа қатыса алады.

Бұл туралы Ұлттық тестілеу орталығының директоры Руслан Емелбаев: «Министрлік тестілеу кезінде ғана емес, оның басталуы­на дейін де қолайлы жағдай жасау үшін тұрақты жұмыс жүргізіп келеді. Сондықтан талапкерлерге ыңғайлы болу мақсатында біз ҰБТ-ға дайындалу үшін онлайн сынақ тестілеуді іске қос­тық. Бұл жүйе барлық талапкер­ге тегін қолжетімді. Сынақ тестілеуінен өту кезінде талапкер тест тапсырмаларымен танысуға және таң­далған пәндер бойынша өзі­нің білім деңгейін тексере алады», деді.

Шыны керек, елордалық бір­не­ше ата-анадан сынаққа ар­налған ҰБТ туралы сұрадық, олар­­дың көбі әрбір сынақ тес­ті­леу­­ге 5 мың теңгеге жуық ақша төлейтінін айтты. Көпбала­лы немесе әлеуметтік аз қам­тылған отбасыларға бала­сы­ның тамағы, киімі, жүріс-тұрысы, қосымша білім алуынан бөлек ай сайын сынақ тестілеу тап­сы­руға ғана осыншама қаражат бөлу қиынға соғатыны сөзсіз. Сондықтан те­гін тестілеу – жақсы мүмкіндік.

Ауылда жүріп, астанадан білім алу

Тестілеуге үйден шықпай-ақ да­йын­далудың екінші бір жолы – онлайн, алайда ақылы дайын­дық. Көп­теген талапкер, әсіресе ауыл­дық жер­­лердегі соңғы сынып­тың оқу­шы­­лары немесе мектеп бітіру­ші­лері қаладағы оқу орта­лық­та­рында да­йындалу үшін қатынайды. Оған жол шы­ғы­­ны мен уақытын, күш-қуатын жұмсайды. Амалсыздан барады, себебі ауылда арнайы орта­лық­тар жоқ және қаладағы да­йындайтын білім беру ұйым­дарында машықтанған талап­кер­лердің ауылдағылардан жо­ға­ры балл алғанын жыл сайынғы көрсеткіштерден көреді. Сон­дық­тан оларға бір ғана тегін сынақ тестін тапсыру жеткіліксіз. Сол себепті де қо­сымша білім беретін онлайн мектептерге жазылады.

Біз бірнеше онлайн мек­теп­тің операторларымен сөйле­сіп, ақпарат алып көрдік. Іздеу жолағына «ҰБТ-ға онлайн да­йын­дық» деп жазсаңыз бол­ғаны, орталық пен қашық­тан қосымша білім беретін мектеп­тер­дің сайтына сілтемелер шығады. Сондай ұйымдар әртүрлі бағада, ҰБТ-дағы 5 пән бойынша дайындық жүргізеді. Айталық, биыл 5 пәнге дайындаудың бір айлық құны астаналық бір онлайн мектепте 15 мың теңге тұрады. Егер жарты немесе бір жылға бірден төлесе, же­ңілдіктер қарастырылады. Мек­теп менеджерінің мәлімде­уін­­ше, сабақтар zoom платформасында өтеді. Талапкер түсін­бе­ген сабағын қайта көре алады, себебі сабақтардың видеосы сақталады. Бастысы, онлайн мек­тептердің басым бөлігі нәти­же­ле­рін сайтына жариялап қой­ға­нына, дерегінің ақиқатына көз жеткізіп барып әрекетке көш­кен жөн. Өйткені біздің объек­тіге іліккен әлеуметтік желі­лердегі қолдану­шылардың жазуынша, сондай-ақ өзіміз сөй­лескен елордалық ата-ана­ның айтуынша, қашықтан оқыды деп қатыспаған күндеріне де бел­гі соғып қоятын жекеменшік орта­лық­тар бар.

Иә, осылайша, ауылда жү­ріп ел астанасындағы білікті мұғалімдерден, Алматы секілді оңтүстік астанадағы мықты педа­гог­­терден білім алуға болады. Тек шалғайдағы интернеттің күші соған мүмкіндік беріп тұр­са, қанеки.

Тестілеуден де маңызды дайындық бар

Тестілеуден де маңызды да­йын­дық бар. Бұл – талап­кер­лер­дің жалпы білім беру гранты, келешектегі мамандығы, оқы­ғы­сы келетін университеті тура­лы танымдық және ақпа­рат­тық да­йындығы. Мұндай дайындық нелік­тен маңызды?

Жоғары оқу орнында те­гін оқу­ға мүмкіндік берет­ін мемле­кет­тік білім беру гран­ты­ның са­ны жыл сайын артып ке­ле­ді. Соған қарамастан әр жылы грантқа ілікпей, көзінің жа­сын тыя алмай жүретін түлек­тер кез­де­седі. Олардың көбі ақ­па­­рат­тың аздығынан, анығын айт­қан­да біл­местіктен грантсыз қа­лады. Себебі мемлекеттік бі­лім беру грант­тарын бөлетін ко­мис­сияның құрамында бол­ға­­­нымызда көзіміз жеткендей, бір талапкер 60 балмен грант иеленсе, келесі бірі 110 балмен құр қалып қояды. Сонда аз балмен тегін оқуға мүмкіндік алған талапкер өзінің мүмкіндігі қай салада, қандай мамандықта көбірек болатынын болжаған болуы мүмкін. Мұны қалай білуге, болжауға болады?

ІТ-мамандардың бастама­сы­мен 2020 жылы JOO.KZ қо­сымшасы іске қосылған еді. Онда грантты сала немесе ма­ман­дық бойынша іздей аласыз. Қосымшадағы «Мамандық» деген бөлімде жұмысқа орналасу мүмкіндігі мен түлектің орта­ша жалақысы қан­ша бола­ты­ны да көрсетілген. Жоба же­текшісі Қанат Бекниязұлы қо­­сымша арқылы NEET тобын­да­ғы жастарға көмектесуді қа­лай­­ты­нын жеткізді. Оның ай­туын­­­­­ша, Түркістан облысы мен Шымкент қаласындағы мектеп бітірушілері көбіне оқуын жалғастырмайды, жұмысқа да орналаспайды.

«Біздің қосымша арқылы грант қарайтындардың басым бөлігі – Түркістан облысы және Шымкент қала­сының түлектері. Олар барлық қолданушының шамамен 20 пайызын құрайды. Бір қызығы, мектептен соң оқуын жалғастырмайтындар, жұ­мысқа да орналаспайтындар әдет­те осы өңір­лерде екен. 2018 жыл­ғы Білім беру жүйесінің дамуы мен жағдайы туралы ұлттық баян­да­ма­дағы деректерге қарағанда, тү­лек­тердің 27 пайызы 11 сыныптан кейін оқымаған және жұмысқа тұрмаған. Ал сондай түлектердің 50,4 пайызы Түр­кіс­тан облысынан, 41,6 пайызы Шымкент қаласынан, 36,1 па­­йызы Алматы облысынан екен. Демек, оңтүстік өңірлерде NEET (Not in Empoloyment, Education or Training) – еңбектенбейтін, білім алмайтын және өзін жетіл­дір­мейтін жастардың үлесі өте жоғары. Біз қосымшамыз ар­қы­лы осы категориядағы жас­тар­дың білім грантын алуына көмек­те­суді көздейміз. JOO.KZ-те ҰБТ-ға дайындалуға, ма­­мандық және ЖОО таңдау, оқуға түсу, болашақ маман­ды­ғы­ның нарықтағы сұранысы, тіпті жа­ла­қысы туралы ақпарат­тар алуға, Қазақстандағы бүкіл ЖОО жайлы, ондағы оқытылатын ма­ман­дықтар жө­нінде білуге болады», дейді Қанат Бекниязұлы.

Жоба жетекшісінің мәлім­де­уінше, қосымшаға 400 мыңнан аса қол­данушы тір­кел­ген. Оның ішінде іздеу қызметінен 2 518 156 мәрте грант із­депті, 741 829 рет ма­ман­дық қарал­ған. Қоғамдағы «мұ­ға­лім­дікке еш­­кім тапсырмай­ды, балы жет­пей, аз алғандар ғана тап­сы­рады» деген пікірдің дәу­ре­ні өткен. Себебі қосым­ша­да ең көп таңдалатыны білім беру са­ласы екен. Қосымшаны қол­да­­на­тын та­лап­керлердің 24 па­­­йызы осы саланы таңдайды. Ең жиі таңдалатын ЖОО Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті екен.