Ауғанстанда соғыс 1979 жылы басталды. Содан бері салыстыра зерделесек, халық саны екі есеге артқан екен. Талибандар елді екі рет басып алған кезде осындай демографиялық жағдай туындады. Билік жұртты гуманитарлық көмек есебінен тамақтандырып отырғаны белгілі. Ауғанстанға халықаралық қауымдастық қолдан келген көмекті беріп келеді.
Турасын айтайық, Ауғанстан Талибандар қолына өткеннен кейін кімдерге көмек беру керек деген сауал алдымыздан шықты. Өйткені олар мойындалмаған мемлекет есебінде болды. Соның салдарынан бүгінгі таңда халықтың тоқсан пайызы аш құрсақ отырғаны белгілі. Одан бөлек бұл елде билік үшін күрестің жүріп жатқанын баршамыз жақсы түсінеміз. Бұл мәселенің де өте өзекті екені талас тудырмайды.
Байқап қарасақ, Ауғанстанда гуманитарлық апат орын алса, халық қайда барады? Босып кететіні айтпаса да түсінікті. Әйткенмен босқындар Иран мен Пәкістан елдерін ғана паналамайтыны белгілі. Олар Орталық Азияға да ағылуы ықтимал. Ал босқындар көші бет түзеген жерде радикалды көзқарастағы адамдардың қоса жүретіні ақиқат. Босқындардың арасында ниеті мен пиғылы теріс лаңкестердің де қаптап жүретіні де даусыз. Осы мәселенің барлығы да бізді алаңдатпай қоймайды.
Өткен жылы біз Ауғанстанға 5 мың тонна ұн жібердік. Одан басқа да көмек көрсетілген болатын. Бір сөзбен айтқанда, біз үшін өзектілігін жоймаған Ауғанстан мәселесі қай кезде де маңызды саналады. Сондықтан да Президенттің Ауғанстандағы жағдайды көтергені өте дұрыс қадам болды десек, еш қателеспейміз. Өйткені бұл күн тәртібінде кезек күттірмейтін проблема екені сөзсіз. Қазақстан Президенті осы жағдайды саммит қатысушыларына жан-жақты жеткізді. Жұмылып жұмыс істейтін кез келгені анық.
Еркін ТҰҚЫМОВ,
Президент жанындағы Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институтының директоры
