Өнер • 25 Мамыр, 2022

Ұлы шайқас

755 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Бір таудың етегінде көшпенді екі елдің қатар ғұмыр кешуі, қойны құт ұлан-ғайыр даланы тел жайлауы мүмкін емес, ол бір апанда жолбарыс пен арыстанның қатар тыныстауы­н көзге елестетеді. Сондықтан да айбарлы қос хандықтың бір-біріне деген дұшпандығы ғасырдан-ғасырға жалғасты. Жоңғарлардың жаугершілік жорықтары тым ұзаққа созылды.

Ұлы шайқас

Картинаға қарап, сол аласапыран дәуірдің бұлыңғыр бей­несі мен рух сипаты елестейді. Мұны ғажайып суретші Әубә­кір Ысмайылов әдемі суреттеген. Қылқалам шеберінің шығар­­машылық жолының бас­тауы Қазақстандағы бейнелеу өнерінің қалыптасу кезе­ңімен тұспа-тұс келді. Ол елі­міздегі кәсіби көркемсурет мек­тебінің негізін салушылар Әбіл­хан Қастеев пен ағайынды Қо­жықовтар қатарында еңбек еткен суреткер. Жан-жақты өнер иесінің бойына дарыған әр­тіс­тік, режиссерлік, бишілік қа­сиеті де, өзге салаларда көп ең­бек атқарғанын айғақтайды. Бү­гінде оның қай салада болмасын, келер ұрпаққа қалдырған шығармашылық еңбегі едәуір.

Қылқалам шебері есімдері аңызға айналған қазақ батырла­рының ерліктеріне қайта жан бі­тірген жұмыстарының қата­рында Қобыланды батырға ар­налған иллюстрациялары бар. «Жоң­ғарлармен шайқас. Қазақ хал­қының эпостық жырларына иллюстрациялар» атты күр­делі композицияға құрыл­ған аква­рельдік туындысы осы топ­тамадан. Парақта жасыл төбе басын­дағы қаруланған екі батыр­дың қызуқанды шайқасы бейне­ленген. Бірінші бөліктің сол жа­ғында жебе толы қорамсақ, оң бөлікте дулыға. Артқы планда атты әскерлердің сұлбалары және ауыл көрінісі. Басын қар бас­қ­ан таулар толқынды бұлт­ты аспан­мен жалғасып кетеді. Ком­пози­цияның негізгі нүктесі – екі батыр­­дың жекпе-жек үстіндегі көрі­­нісі. Олардың қимыл-қозға­лысы на­нымды әрі аса дәлдікпен жазылған.

Жалпы, XX ғасырдың 30 жылдары Ә.Ысмайылов өз хал­қымыздың эпостық жырла­ры мен тарихына тұңғыш қа­лам тартқандардың бірі болды. Аталған туындыларында қыл­қалам шебері қанды шай­қасты, жорыққа шығу немесе аң аулау көріністерін, қазақ хал­қының тұрмысын және батырлар ерлігін шынайы бейнелеуге тырысты. Сонымен қатар эпос тақырыбын, оның ұлттық мінезін өткен тарихпен байланыстыра, шындық тұрғысынан дәл де нақты ай­қындай білді. Бұл картина соның бір бөлігі.