Бұғатталған шоттың шешімі

Соның ішінде «Сбербанк Қазақстанның» – 2,7 млрд, «Альфа-Банктің» – 6,2 млрд және «ВТБ Қазақстанның» 0,3 млрд теңгесінің қозғалысына тыйым салынған. Сонымен қатар шетелдік қаржы ұйымдары «Сбербанк» АҚ жекелеген клиент­тері бойынша 2,9 млрд теңге көлеміндегі шетелдік валю­тадағы төлемдерді бұғат­қа салған. «Альфа-Банк» клиент­терінің шетелдік валю­тадағы төлемдер мен аударымдарына қатысты 3,9 млрд теңгесі де айналымға шыға алмайды.

Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің басшысы Мәдина Әбілқасымованың айтуынша, қазір «Альфаның» жаңа акционері – «Банк ЦентрКредит» банкті АҚШ және өзге де елдердің санкциялық тізімінен шығаруға тырысып жатыр.

«ВТБ Қазақстан» клиент­тері­не қатысты төлем және аударым аясында қаражатты бұғаттау немесе қатырып қою фактілері жоқ. 2022 жылғы 1 мамырдағы жағдай бойынша «Сбербанк» АҚ және «Альфа-Банк» АҚ шетелдік банктер қайтарған клиент қаражатының сомасы туралы ақпарат жоқ. Өйткені транзакциялар жүргізілген банктердің корреспонденттік шоттары бұғатталған. Тыйым салынған қаражатты қайтаруды клиенттер басқа банктер арқылы жүзеге асырады», деді М.Әбілқасымова.

Операцияларды бұғаттан шешу үшін банк клиенттері OFAC (АҚШ Қаржы министр­лігі­нің шетелдік активтерді бақылау басқармасы) ресми сайтына кіріп, интернет-ресурстағы арнайы форманы толтырса болады. Қазір банктер клиенттерге контрагент банк­термен келіссөздер жүргізу және тиісті өтініштерді дайындау арқылы олардың қаражатын қайтаруға жәрдем көрсетіп жатыр. «Банк ЦентрКредит» қазақстандық «Альфа-Банкті» SDN (АҚШ азаматтарымен бірлесіп бизнес жасауға ты­йым салынған тұлғалар тізімі – ред) тізімінен шығаруға өтініш қылып, OFAC-қа хат жолдаған. OFAC мақұлдаған соң барып «Альфа-Банк» клиенттерінің қаражаты мен корреспонденттік шоттары толықтай бұғаттан шешіледі.

«Шетелдік банктердің кор­рес­понденттік шоттарында ор­наласқан «Сбербанк» АҚ және «Альфа-Банк» АҚ қаража­тын бұғаттау және олардың клиент­тері­нің қаражатын бұғат­тауға қатысты қазіргі жағдай Қазақ­станның банк секторы бетпе-бет келіп отыр­ған сыртқы геосаяси ахуалмен тікелей байланысты. Егер осыған байланысты клиенттер екі банкке залалды өтеу туралы азаматтық талап-арыз түсірсе, сот органдарының шешімдеріне сәйкес бұл талаптарды банктер қанағаттандыруға тиіс», деп түсіндірді агенттік басшысы.

Еске салайық, осыған дейін «Альфа-Банк» АҚ-ты қазақ­стан­дық «Банк ЦентрКредит» толық­тай сатып алып, оны Eco Center Bank деп қайта атаған­дарын жариялады. Ал «Сбербанк» АҚ қазақстандық Halyk Bank-ке 330 млрд теңге көлеміндегі несие портфелін сатты. Екіжақты келісім аясында Қазақстан даму банкі арқылы берілген жеңілдетілген автонесие кредиттері, кепілсіз кредиттер және ипотекалық несие өткен. Сондай-ақ екі қаржы инс­титуты арасында шағын және орта бизнес секторындағы 7 500 кәсіпорынға займ беру туралы келісім жасалды. Соған сәй­кес «Сбербанк Қазақстанның» 105 млрд теңге көлеміндегі ком­мерциялық портфелі және «Даму» қорының мемлекеттік бағдарламасы аясында берілген 4,9 млрд теңге көлеміндегі не­сие­лері Halyk Bank-ке ауысты.

Әзірге «Сбербанк Қазақ­станды» қай инвестордың сатып алары белгісіз. Бұған дейін «Бәйтерек» холдингі сатып алуы мүмкін деген ақпарат тараған. Алайда кейбір сарапшылар мемлекеттің банк секторына араласуы абырой әкелмейтін қадам дегенді айтады. Жақында Ал­ма­тыда брифинг өткізген «Еу­ра­зия­лық банк» басқарма төр­аға­сы Валентин Морозов «Альфа-Банкті» сатып алуды ойлас­тырғанын, бірақ кейін бұл шешімнен бас тартқандарын мәлімдеді.

«Біз «Альфа-Банкті» қарас­тыр­дық. Нәтижесінде, ақша мен энергияны одан да біздің банкті органикалық тұрғыдан дамытуға жұмсайық деп шештік. Тіпті оның несие портфеліне қатыс­ты дисконт болса да солай шешім қабылдадық. «ВТБ Қазақстанды» мүлде қарас­тырған жоқпыз. Ал «Сбербанк Қазақстанды» сатып алуға ақшамыз жетпейді деп ойлаймын. Оны қалайда сатып алады – активтері жақсы, өте жақсы командасы бар», дейді В.Морозов.

Өз кезегінде Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Ре­сей­дің еншілес банктерінде қа­зақ­стан­дықтардың қаражатын бұғат­тау туралы дәйексіз ақпарат­тың таратылып жатқанын хабарлады.

«Агенттік қаржылық реттеу­ші ретінде клиенттердің қаража­тын және еншілес ресейлік банк­тердің активтерін оқшаулау бойынша ешқандай шаралар қабылдаған жоқ және қабылдауға құқылы емес. Агенттіктің Ресей­дің еншілес банктерінен («Сбер­банк Қазақстан», «Альфа-Банк Қазақстан» және «ВТБ Қазақстан») алған ақпараты бойын­ша, шетелдік банктер банк­тердің шетелдік корреспон­дент-банктердегі шетел валю­тасын­дағы корреспонденттік шот­тарындағы қаражаттарын бұғат­таған. Өз тарапынан агент­тік банктермен бірлесіп, Ресей­дің еншілес банктері клиент­терінің бұғатталған қаража­тын қайтаруға байланысты жағ­дайды қадағалайтын болады», де­лінген Сыртқы коммуника­ция­лар басқармасының хабарламасында.