Анықтаманы анықтаған отырыс

Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорының жұмысы қалай жүргізілуде? Ел азаматтарын толғандырып отырған бұл сұраққа жауап табу үшін кеше Мәжілісте палата вице-спикері Дариға Назарбаеваның жетекшілігімен «Нұр Отан» партиясы фракциясының кеңейтілген отырысы болып өтті. 2014 жылдың 1 сәуірінен тұр­ғындардың зейнетақыға жинақ­талған қаржысын Бірыңғай жи­нақ­таушы зейнетақы қорына өткізу үдерісі аяқталған-ды. Алайда, оның жұмысы туралы нақты мәліметтер болмағандықтан, де­путаттар арнайы сауал да жол­даған еді. Міне, сол сауалға нақты жауап беру үшін Ұлттық банк төрағасы Қайрат Келімбетов  депутаттар алдына шығып, түсінік берді. Бас банкирдің айтуынша, бұған дейін зейнетақы шот­тары­ның саны 10 миллионнан кем емес болса, енді солардың бар­лығы да электронды түрде Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорына беріліп отыр. Ондағы қордаланған активтердің сақ­та­луына Ұлттық банк жауапты. Қазіргі таңда зейнетақы ак­тивтері 3,9 триллион теңгеге жетіпті. Қ.Келімбетовтің айтуынша, кейбір жеке жинақтаушы қорлар бұған дейін тиімсіз әрі ашық емес жұмыс жүргізіп келген. Ал аудиторлық тексе­рістер көрсеткендей, тек  үсті­міз­дегі жылдың бірінші тоқса­нында-ақ БЖЗҚ  жақсы жұмыс нәтижесін көрсетіпті. Бас банкир бұған дейін ұста­лып келген 15 пайыздық комис­сия мөлшері екі есеге дейін төмендетілгендігінен де ха­бардар етті. Келтірілген мәлі­метке қарағанда, 2012 жылы жинақталған қордан инвес­ти­циялық кіріс есебінен 40 миллиард теңге комиссия төленсе, биылғы жылы жинақтаушы зейнетақы қорларының жұмысына 60 миллиард теңге жұмсалыпты. Сондықтан да комиссияны қысқарту есебінен төлем көлемін 20 миллиард теңгеге азайтуға мүмкіндік туыпты. Бұл қаржылар негізінен БЖЗҚ қызметкерлерінің жалақысына және еліміздегі филиалдарының жұмысын қар­жы­ландыруға жұмсалуда. Бұрындары жинақтаушы зейнетақы қорларының жартысы өз қаржыларын мемлекеттік құнды қағазға салып келгендігін тілге тиек еткен Ұлттық банк төрағасы олар негізінен бюджет жетіспеушілігін жабуға және квазимемлекеттік сектордың құнды қағаздарына, сондай-ақ «Самұрық-Қазына» әл-ауқат қорына кіретін компаниялардың облигацияларына салынып келгендігін де атап өтті. Ен­дігі мәселе – Үкіметтегі Эко­но­микалық саясат кеңесінде және құрамына Президент Әкімшілігі мен Үкімет өкілдері, сондай-ақ беделді сарапшылар кіретін Зейнетақы активтерін басқару кеңесінде  зейнетақы ак­тивтерін тиімді басқаруды жү­зеге асыру. Елбасының ірі банк депо­зиттеріне ұзақ мерзімге (5-10 жыл) зейнетақы активтерін орна­ластыруға тапсырма бергеніне орай жұмыстың жүргізіліп жат­қанынан хабардар еткен Қ.Ке­лімбетов үшінші бағыт ретінде шетелдік құралдарға орналастыру қарастырылып отырғандығын алға тартты. Берілген ақпараттарға сүйен­сек, қазіргі таңда жеке жинақ­таушы зейнетақы қорлары бар­лық автивтерінің 10 пайызы сырт­қы құралдарға орналастыры­лыпты. Шетелдік құралдарға зейнетақы активтерін орналас­тыру ұлғайтылуы мүмкіндігін алға тартқан Қ.Келімбетов оны ұлттық валюта құнының өзгеруі мүмкіндігімен түсіндірді. Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Бі­рыңғай жинақтаушы зейнетақы қорын модернизациялаудың тұ­жырымдамасы да әзірленіп жат­қаны атап көрсетілді. Тіпті, арнайы заң да қабылданбақ екен. Қосымша мәлімет берген БЖЗҚ басқарма төрайымының орынбасары Руслан Ерденаевтың айтуынша, қазіргі таңда БЖЗҚ-ның 18 филиалы, олардың 29 бөлімшесі және 199 халыққа қызмет көрсету орындары жұмыс істеуде көрінеді. 2013 жылы қосымша 87 халыққа қызмет көрсету орындары ашылыпты. Бұған дейін 28 елді мекенде ешқандай жинақтаушы зейнетақы қорлары болмағандығы да айтылды. Ал Р.Ерденаев БЖЗҚ өңірлік желілері кеңеюде екенін ерекше атады. Ол, сонымен қатар Үкімет алдына жергілікті бөлімшелерін ашуға ғимараттар беру туралы ұсыныс та қойылып отырғандығын айтып өтті. Ал жалпы салымшылар пошта, интернет сайт және Үкімет порталы арқылы өздерінің қаржылары туралы ақпарат алып келеді екен. Депутаттар мұндай уәжбен толық келісе қойған жоқ. Татьяна Яковлеваның мәлімдеуінше, депутаттар Астана қаласының сол жағалауындағы екі жинақтаушы зейнетақы орталығында болып, онда келушілердің аздығына көз жеткізіпті. Мұнда өз салым­дары туралы ақпарат алу да оңай болмағанға ұқсайды. Тиісінше, салымшылар қайда барарларын білмей, ескі мекенжайға бар­ғыш­тап келе жатқаны да өткір сынға алынды. Осылайша депутаттар жеке зейнетақы шоттарын басқаруға қажетті анықтаманы ала алмай жүрген салымшылардың мүддесін қорғау үшін нақты жұмыстың қажеттігін баса жеткізді. БЖЗҚ басқаруға жауапты тұлғалар оның маусым айына дейін толық ше­шімін табарына сендіруге ты­рысты. Бұл әңгіме сол кезде жал­ғасын таппақ. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ,         «Егемен Қазақстан».