БАҚ өкілдеріне мәселенің мәнісі туралы Алматы қаласы кәсіпкерлер палатасының директоры Айтуар Қошмамбетов, Алматы қаласы кәсіпкерлер палатасы Өңірлік кеңесінің төрағасы Максим Барышев, Өңірлік кеңес мүшесі, «Фирма «Тигрохауд» ЖШС бас директоры Жанар Құрабаева, «Қазақстан автокөлікшілер одағы» ЗТБ бас директоры Сәбит Аманбаев, Sayat Zholshy&Partners адвокат кеңсесінің серіктесі Елена Тюрейкина баяндап, сұрақтарға жауап берді.
«Алматы кәсіпкерлері Салық кодексіне дивидендтерді салық салудан босату жеңілдіктерін жоятын жаңа түзетулердің еңгізілуіне алаңдап отыр. Кәсіпкерлер бұл норма бизнеске екі есе салық пен салмақ салып, инвестициялардың тиімділігі мен Қазақстанның инвесторлар үшін тартымдылығын төмендетеді деп есептейді», деген уәжбен бастады А.Қошмамбетов баспасөз мәслихатын.
Кәсіпкерлерді қобалжытып отырған жайт неден туындады десек, 8 маусымда Парламент Мәжілісі отырысында екінші оқылымда, шұғыл заң жобасы аясында Салық кодексіне түзетулер қабылданған еді. Бұл түзетулер шағын және орта бизнес субъектілері үшін дивидендтерді салық салудан босату түріндегі жеңілдіктерді алып тастауды көздейді. Осылайша, 2023 жылдан бастап резидент еместер мен жеке тұлғаларға төленетін дивидендтер (егер дивидендтер сомасы 30 мың АЕК-тен асатын болса) бойынша жеңілдіктер алынып тасталады.
Ұлттық палата мамандары Салық кодексіне енгізілген түзетулерге қатысты пікір білдіріп, түзетулер қабылдануы отандық шағын және орта бизнеске теріс әсер етуі мүмкін екенін және енгізуге неғұрлым жүйелі қарау қажеттігін атап өтті.
«Дивидендтерге салынатын салық қазір мынадай тәртіпте төленеді – егер кәсіпкер компанияны 3 жылдан аз уақыт иеленсе, онда дивидендтер алған кезде ол 5% төлейді, егер компаниясына 3 жылдан астам уақыт болса, дивидендтерге салық салынбайды. Қазір дивидендтерге 10% мөлшерлеме белгілеу ұсынылды. Егер біз жаңа Қазақстанның қарқынды дамуын қаласақ, онда қосымша салықтар енгізетін түзетулердің күшін жойып, түсінікті Салық кодексін жасап, кодекске кем дегенде 3 жылға өзгерістер енгізуді тоқтату қажет», дейді М.Барышев.
Спикер қазіргі кезде еңбекақыға 6 түрлі салық салынатынын еске сала келе еңбекақыға салынатын барлық салықты біріктіріп, бірыңғай салық мөлшерлемесін 20%-дан аспайтын етіп жасауды ұсынды. Мұндай мөлшерлеме еңбекақы қоры үшін оңтайлы екенін әлемдік тәжірибе көрсетті.
«Қазақстан автокөлікшілер одағы» ЗТБ бас директоры Сәбит Аманбаев бұл салық кәсіпкерлерге айтарлықтай зиян тигізеді деп есептейді.
«Себебі бұл норма кәсіпкер өзі тапқан таза пайдаға қосымша салық болып отыр. Корпоративті табыс салығын төлеуіміз жеткілікті болуы керек қой. Ал бұл нормада екінші қосымша салық салынбақ. Бұл қосымша жүктеме бекітілсе, онда кәсіпкер табысты жасыру жолын іздей бастайды, көлеңкеге қашады. Бұл норма кәсіпкерліктің дамуына кедергі, мемлекеттік саясатқа қайшы», деді С.Аманбаев.
«Фирма «Тигрохауд» ЖШС бас директоры Жанар Құралбаева Салық кодексіне ұсынылып отырған өзгерістер тағы бір тармаққа тиесілі екендігін алға тарта отырып, бұл норма қолданыстағы нормалармен салыстырғанда ШОБ субъектілері үшін қолайсыз екенін, егер қазір ШОБ субъектісі үш жыл бұрын сатып алынған жабдықты сатса, оған ҚҚС төлемеуі керегін жеткізді. Ұсынылып отырған норманы енгізу кезінде төртінші жылға кәсіпкер қосылған құнға салық төлеуге тиіс болады.
Мәселен, қазіргі таңда кәсіпкер өз басқаруындағы компанияға үш жылдан астам уақыт жетекшілік етсе, жекелеген шарттар орындалса, онда дивидендтерге салық салынбайды. Компания табысына 20% көлемінде корпоративті табыс салығы салынады. Құрылтайшы-кәсіпкер өз табысын дивидендтер арқылы алады.
«Егер заң жобасы осы қалпында мақұлданса, онда дивидендтер бойынша салық жеңілдігі жеке тұлғалардың едәуір аз тобы үшін жеңілдік ретінде өзгертілетін болады. Дивидендтер жеке тұлғалардың салық салуға жататын кірістерінен айлық есептік көрсеткіштің 30 мың еселенген мөлшері (шамамен 96 млн теңге) шегінде ғана алып тасталады. Қалған бөлігінде дивидендтер жалпы табыс салығы мөлшерлемесі бойынша салық салынатын болады, ол 5%-дан 10%-ға дейін ұлғайтылады», дейді Елена Тюрейкина.
Спикердің пікіріне қарағанда, мұндай өзгерістер жеке тұлғалардың жұмысына кедергі келтіреді, өйткені олардың табысына түсетін салық ауыртпалығы артады.
«Салық кодексіне осындай маңызды және әлеуметтік шікәмшіл өзгерістерді ұсынған бастамашылар осы өзгерістің тиімділігіне қатысты ешқандай сенімді дәлел келтірмейді. Ешкім тіпті осы өзгерістердің салдарына ешқандай талдау жасамаған сияқты. Керісінше, жалғыз мақсат – бюджетті толтыру көзделгені байқалады», деді Е.Тюрейкина.
Қорыта айтқанда, Алматы кәсіпкерлері дивидендтерге салық салу бойынша қолданыстағы жеңілдіктердің күшін жою негізсіз екенін және инвестициялардың кетуіне әкеледі деп санайды. Бизнес өкілдері Парламент Сенаты осы түзетулерге қатысты көптеген қарсылыққа назар аударып, дивидендтер бойынша қолданыстағы жеңілдіктердің күшін жоюға жол бермейді деп үміттенеді.
АЛМАТЫ
