ҚАЙТА ЖАРАҚТАНДЫРЫЛҒАН КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАДАМЫ

Облыста биыл іске қосы­латын жиырма төрт индус­триялық-инновациялық жобаның алғашқысы толық қуатында пайдалануға беріл­ді. Ол – “Рамазан” ЖШС-не қарасты құс фабрикасы. Еліміздің  үдемелі ин­дустриялық-инновациялық даму бағдарламасын жүзеге асыру, облыс халқының азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету және Ақтөбе қаласының маңайында азық-түлік белдеуін құру мақса­тын­да  “Рамазан” ЖШС ба-за­сында дәнді дақылдар кластерлік-өнеркәсіптік ке­шені құрылған болатын. Осы кластердің құрамында эле­ватор, тәуліктік қуаты 190 тонна ұн тартатын Украина және Чехия фирмаларының диірмендері, қуаты тәулігіне 10 тонна макарон өнімдерін шығаруға мүмкіндік беретін цех, жалпы қуаттылығы тәу­лігіне 47 тонна өнім өндіре­тін нан зауыты мен наубай­хана, құс фабрикасы, қосал­қы цехтар, дүкендер желісі бар. Серіктестіктің егістік көлемі 11,3 мың гектарды құрайды.“Рамазан” сауда маркісімен барлық сортты ұн, 15-тен астам макарон өнімдері, түрлі жармалар, 40-тан астам нан және нан бөл­ке бұйымдары, тәтті тағам бұйымдарының 20-дан астам түрі, тауық жұмыртқасы шығарылады. “Рамазанның” өнімдері облыста ғана емес, Атырау,   Маңғыстау және Батыс Қазақстан облыста­рына  өтімді. Рамазан” сауда маркісімен сатылатын өнім­дер әртүрлі халықаралық көр­мелерде жоғары сапалы­лы­ғы үшін алты рет алтын медальдармен марапатталды. 2006-2010 жылдары “Рама­зан” ЖШС негізгі  капиталға 1170  млн.теңге инвестиция салды. Соның нәтижесінде біраз шаруалар атқарылды. Соның бірі – қайта жарақ­танды­рылған құс фабрикасы. – Шыны керек, бұрынғы құс фабрикасы облыс халқы­ның  тауық жұмыртқасына қажеттілігін қанағаттандыр­мады, оны қайта жарақтан­дыру керек болды. Осы мақ­сатта әлемдік қаржы дағдары­сы етектен тартқанына  қара­мастан 2008 жылы фабриканы қайта жарақтандыру және техникалық жабдықтау бастал­ған. Сметалық құны 425,0 млн.теңгеге, оның ішінде құрылыс-монтаж жұ-мыс­тары 125,0 млн.теңгеге түсті. Оның тең жартысы серіктес­тіктің өз қаржысы, қалғанын несиеге алдық. Оны да мерзі­мінде өтеудің мүмкіндігі бар,  кәсіпорын мейлінше қысқа мерзімде өзін ақтайды деп отырмыз. Бұл – Қазақстан­ның индустриялық картасына енген облыста биыл жүзеге асуы тиіс 24 жобаның іске қосылып отырған біріншісі. Құс фабрикасын қайта жарақ­тандыру жұмыстары толығы­мен аяқталды, жоспарланған қаржы толығымен игерілді,–дейді “Рамазан” ЖШС-нің  бас директоры Орынбасар Мусин. Құс қораларын қайта жарақ­тандыру кезең-кезеңмен жүргізіліп, өндірістің кідіріссіз жұмыс істеуіне кедергі келті­рілмеген. Қайта жарақтанды­рудың нәтижесінде сағатына 10 тонна өнім шығаратын құра­ма жем зауыты, жұмыртқа қоймасы, негізгі топтарды толықтыратын балапан өсіре­тін 160 мың орындық екі құс қорасы, өндірістік топтарға арналған 130 мың орындық екі құс қорасы пайдалануға беріліп, өндірістің қуатын анағұрлым арттырып отыр. Ескірген жабдықтар қазіргі заманғы шетелдік озық техно­логиялық қондырғылар­мен толық алмастырылған. Нәти­жесінде бұрын небәрі 40 мың балапан орналастырылатын  қораға енді 80 мың балапан, ал, 38-39 мың тауық кететін  қораға 65 мыңға дейін тауық ұсталатын болыпты. 2010 жы­лы өндірістік топқа арналған тағы бір құс  қорасы қайта жарақ­тандырудан өткізіліпті. Жүргізілген жұмыстардың ар­қасында құс фабрикасы бойынша жылына жұмыртқа шығару 45,0 млн.данаға артқан. Фабриканың жоспар­лы қуат­тылығы жылына 110,0 млн, дана жұмыртқа өндіруге мүмкіндік береді. Жоспарлы қуаттылығына шығуы 2010 жыл­дың аяғына күтілуде. Осы­ның өзі Ақтөбе облысының құс жұмыртқасына қажеттілі­гін толық қамтамасыз етеді, артығы Батыс Қазақстанның өзге облыстарына шығарыла­ды. Бұл сондай-ақ, бағаның тұрақты болуына жағдай туғызады. Қазіргі кезде “Рамазан” құс фабрикасының жұмыртқа­лары Қазақстандағы ең  арза­ны.  Кәсіпорын өнімділігі де басқаларға қарағанда анағұр­лым жоғары. Бір тауық жылы­на еліміз бойынша 280 жұ­мыртқа берсе, “Рамазанның” тауықта­ры 313 жұмыртқа береді. – Мұның бәрі озық тех­ноло­гиямен бірге азықтандыру рационына да байланыс­ты. Тауықтар соя, арпа, рапс, бас­қа жемдермен бірге, мәрмәр жаңқаларымен азықтан­дырылады. Біздің жұмысшы­лар әзілдеп айтатындай,  құсқа уылдырықтан басқаның бәрін береміз. Бұл тауықтардың өнім­ділігін арттырады. Бастап-қыда тауықтарды Свердлов қаласынан, Башқұртстаннан әкеліп жүрдік, өзіміз өсірдік. Қазір Мәскеу маңындағы “Құс” АҚ-пен келісім-шартқа отырып, олардан голландия­лық тауық балапандарын алып отырмыз. Бір күндік тауық балапандарын акционерлік қоғам өздерінің арнаулы автокөлігімен жеткізіп береді, – дейді серіктестік басшысы. Уақыты келгенде өндірістік топтардағы тауықтар  етке өн­ді­ріліп, төрт-бес айлық құс­тар­мен алмастырылады екен. Біз балапандар өсірілетін қораға кіріп жұмыс үдерісімен таныстық. Сексен мың бала­панды бағып-күтуші екі-ақ адам. Тап-таза, жарық қора­дағы құстар бөгде адамдардың кіргенін сезіп, кәдімгідей қоз­ға­лақтап қалды. Құс өсіруші Лидия Имағамбетованың айтуынша, қора қайта жарақ­тандырылып, жаңа қондырғы орнатылғалы жағдай анағұр­лым жақсара түскен. Құсты азықтандыру, саңғырығын тазарту автоматтандырылған. Осы заманғы ауареттегіштер қойылған. Қораға орнатылған қондырғы құстың өсуіне  қа­жетті температураны  тұрақты ұстап тұратын көрінеді. Ал жұмыртқаларды сорттау цехындағы жұмыс та біраз жеңілдеген. Әзірге үш құс қо­ра­с­ы ғана осы транс­портерлік желіге қосылған. Транспор­термен келген жұмыртқаларды аппақ халат киген қыз-ке­лін­шектер сұрыптап жатыр. Бұ­рын бұл шаруамен көп адам айналысады екен. Болашақта қал­ған құс қораларын да ос­ын­дай транспортерге қосып, жұ­мысты жеңілдетуге бағыт ұсталуда. Жұмыртқа  сұрып­тай­тын қондырғы орнату да жос­парда бар екен. Сонымен “Рамазан” ЖШМ-нің құс фабрикасы  то­лық қуа­тында пайдалануға беріліп, жұ­мыс істеуде. Бұрын Атырау, Ақ­тауға өз өнімдерін өткізіп келген кәсіпорын көршілес Ресей рыно­гына да көз салып отыр. Мұның өзі серіктестіктің экономикалық нығаюымен қатар сыртқа өнім өткізу рыногын кеңейтудің сәтті қадамы болмақ. Ақтөбе облысы. ЖАҚСЫЛЫҒЫ МОЛ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯ Нарықтың өтпелі тұсында Іле ауда­нындағы “Рассвет” кеңшары таратыл­ғанда олардың арасында өз мамандығын жете меңгеріп, кәсіпке айналдырғандар да бар еді. Солардың қатарындағы звено жетекшісі Реджеп Газирович егіншілікке ден қойып, өз шаруашылығының ірге­тасын қалаған екен. Халыққа қай кезде де қажеттісі азық-түлік, оның ішінде көкөніс, картоп, тағы басқаларынан белшеден пайда таппаса да күнкөрісті жақсартуға болатындығын ескерген агроном 111 гектар алқапты күтіп-баптау арқылы жұмысын бастаған-ды. Бүгінде Қапшағай күрежолының бойындағы егістікте голландиялық технологияны пайдалану нәтижесіндегі жұмысы табысты деуге болады. Содан бергі жылдары фермер өнімді сақтайтын көкөніс қоймасын салып, бүгінгі күні 1200 тонна көкөніс, 600 тонна картоп сақтайтын орын тұтынушыны жылдың қай мезгілінде де сапалы өніммен қамта­масыз етуіне мүмкіндік жасаған. Қазіргі кезде қойма жалпы құны 220 мың АҚШ доллары тұратын қуатты мұздатқыштар және желдеткіш қондырғылармен жабдықталыпты. Елбасының биылғы Жолдауында елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтама­сыз етумен қатар оның отандық түрлерін дамыту мәселелері тапсырылғаны белгілі. Осы орайда шаруа қожалығын­дағы егіс алқабының 20 гектарына там-шылата суару әдісі қолданылып, жаңа жабдықтармен қамтылып, арнайы сква­жина әзірленіп, көкөністің сапалы жаңа будандастырылған түрлері өсірілуде. Көктем күндерінде егістік алқап өңделіп, көкөніс өсірушілер қимылы да аса бір ықтияттылықпен жүзеге асуда. Қарап тұрсаң, күні бойы далада тер төккендердің еңбегінің қиындығы бірден көзге түседі. Фермер Реджеп ұжымдағы 35 адамның көкөніс тұқымын сеуіп, көшетін отырғызумен айналысатынын, орташа табыстары 40 мың теңгеден кем еместігін және өнімді жинаған кезде жұмысшы қатары өсетіндігін ортаға салды. Өткен жылы өнімді саудалаудан түскен қаржыға 2,5 млн. теңге тұратын “Беларусь” тракторын, көкөніс тұқымын себетін және басқа да ауылшаруашылық құралдары сатып алыныпты. Науқан кезінде сырттан техника тартылмаған­дықтан түскен пайда ұжым мүшесіне ортақ. “Машучиван” шаруа қожалығы көкөніс өсіргендер үшін мемлекеттен суб­сидия алып, жағдайларын жақсарту-да. Былтыр оның көлемі 2,5 млн. теңгені құрапты. Жалпы көкөніс өсіру тиімді екенін де айтады. Бір қарағанда қол жұмысын көп қажет ететін сала бүгінде арнайы техникаларды пайдалану нәтижесінде едәуір жеңілдеген. Аталған шаруа қожалығына жақын орналасқан жеке кәсіпкер Валентина Тронның бұл жұмысты бастағанына бірер жыл ғана.  Қытай технологиясы бойынша қолға алынған жылыжай құ­ры­лысы бітуге таяу. Кәсіпкер жылыжай көмір және дизель отынымен жылыты­латындығын, өнім молшылығына қол жеткізу үшін ғалымдармен байланысы бар екенін де айтып қалды. Егістік көлемін көбейтуді жоспарлаған Вален-тина алдағы уақытта күн сәулесі қуатымен жұмыс істейтін батареяларды қолданудың тиімділігін көрмекші. Сәтін салса, жылыжайда күз бен қыс айларында көкөністің түр-түрі өсіріледі, дейді ол. Күмісжан БАЙЖАН, Алматы облысы. КҮРЕЖОЛ БОЙЫ ҚЫЗУ ЕҢБЕК Облыс әкімі Болатбек Қуандықов жұмыс бабымен “Батыс Еуропа – Батыс Қы­тай” автомобиль жолын салуға қатысатын мердігерлік компаниялардың, жол құры­лысына шикізат дайындай­тын өндіріс орындарының жұмысымен танысты. Аталған автобанның 812 шақырымы облыс көлемінен барлық аудандарды қамти отырып өтетіні белгілі. Оның бастапқы жұмыстары Жаңа­қорған, Шиелі аудандарында көктем айларынан бері жүр­гізіле бастады. Бұл аймақта италиялық “Тодини Костру­циони Дженерали” СМА АҚ бас мердігер ретінде жұмыс атқаруда. Нақты кезеңде 30 гектар жерді иемденген зауыт алаңында асфальт-бетонды  зауыт құрастырылып жатыр. Әлемдік кеңістікте мол тәжі­рибесі бар фирма осы орында 3 асфальт және 1 бетон зауы­тын іске қосуды межелеген. Фирмада аталмыш шаруамен 40 кәсіби маман шұғылда­нуда. Компьютер арқылы бас­­қарылып, өнім бере бас­тай­тын зауыттың бір күндік еңбек өнімділігі тіптен жоға­ры. Олар өз міндетіне алған аудан көлеміндегі 1941 және 2018 шақырым аралығындағы автомобиль жолдарын қа­жетті материалмен толық қамтамасыз ете алады. – “Батыс Еуропа – Ба­тыс Қытай” автомобиль жолының Қызылорда облы­сы­нан өтетін аумағына 1312 техника қарастырылды. Сондай-ақ, 2634 жұмыс қолы бар. Оның ішінде 1404 адам жергілікті тұрғындар. Жол­дың төменгі екі қабатының негізгі бөлігі бітсе, енді 25 ма­мырдан бастап асфальт төсеу жүзеге асады. Әрине, оның сапасына айрықша мән беріледі, дейді Көлік және  коммуникация министрлі­гінің департамент бастығы Қ.Момынбеков. Италиялық компания бас­шысы Фабио Альманьо­ның ай­ту­ынша, мекеме үлкен автобан салуда мол тәжірибе жи­нақтаған. Бұған дейін компания “Алматы – Қара­ғанды”, “Атырау – Орал”, “Астана – Бурабай” және “Атырау – Ақтау” жолдарын сал­ды. Көшпелі зауыт құ­ры­лысы барынша сапалы жұмыс атқарады. Италиялық маман­дар­мен қатар жергілікті жас­тар­ды да үйрету, оқыту жұмыстары жүргізіледі. –Елбасы тапсырмасымен басталған “Батыс Еуропа – Батыс Қытай” автомобиль жолының құрылысы өз мер­зіміне сәйкес жүргізілуі тиіс,–деді облыс әкімі Б.Қуан­­дықов, – ол үшін облыс әкім­дігі және тиісті департа­мент, басқармалар қоян-қолтық жұмыс жүр­гізеді. Көмектерін аямайды. Ал­айда, Қазақстан Ре­с­пу­б­ли­касының заңдылықтары қатаң сақта­луы тиіс. Түсінікті тәртіппен орындалатын шаруаны кейбір компаниялар созбалап, базар­дағы сауда секілді көпсөзді­лікке салуы құрылыстың баяу жүруіне әсер етеді. Жол салу­ға қатысатын әрбір мердігер мұнда қайырымдылық шара­ла­рымен айналысуға келген жоқ. Үлкен бизнесті жүргі­зуге, табыс табуға талпыныс жасап отыр. Демек, жергілікті басқармалармен түсінісіп, олардың  талаптарымен келі­су­ге тура келеді. Мәселен, “КРЭК” компаниясының трансформатор орнату, электр қуатын беру шартына түр­киялық “Синема Медиас Строй” ЖШС ережеде көрсе­тіл­ген бағаны жоғары деп санап, өндіріс алаңындағы қондырғыларды әлі іске қоспаған. Италиялық фирма бас­шысы электр қуатын қондырғы арқылы пайдала­нуды тиімді санайды екен. Тоқсан ауыз сөздің то­бық­тай түйіні сол, мердігер­лер жергілікті жердің мүд­десімен санасуға міндетті. Еркін ӘБІЛ, Қызылорда облысы. БАЛАМАСЫ ЖОҚ  ЕТ ӨНДІРУ КЕШЕНІ Батыс Қазақстан облысында іске қосылмақ 2007 жыл. Мамыр айының аяқ шені. Дәл осы бір көк­тем­нің жазға ұласар шағында Астанада республика­дағы агроөнеркәсіп кешені қызметкерлерінің кеңесі өткізілді. Осы басқосуда Елбасы Н.Ә.Назарбаев оларға саланы әлемдік даму жетістіктеріне сай өркендету жө­нінде нақты міндеттер қойды. Атап айтқанда, рес­пуб­ликаның үш облысында әлемдік стандарттарға жауап бере алатын ірі ет өндіру кешендері құрылысын тұрғы­зу қажеттігін айта келіп, жергілікті атқарушы орган­дарға тиісті тапсырмалар берді. Соның ең ауқымды бөлігі Батыс Қазақстан облысының еншісіне тиді. Міне, Ақжайықта 8640 бас ірі қараны бордақылап ет өндіретін әрі оны дайын өнім түрінде тұтынушы­ларға жеткізетін ірі кешен құрылысы осылай басталған еді. Содан бері республикада баламасы жоқ бұл нысан сол жылдың жазында Елбасы Жарлығымен Батыс Қазақстан облысының әкімі болып тағайындалған Бақтықожа Ізмұхамбетовтің тікелей назарында болып келеді. Облыстың Зеленов ауданындағы Янайкин ауылында орналасқан кешен құрылысы бір-бірімен өзара құрамдас, еншілес үш құрылымнан тұрады. Оның біріншісі 8,4 тонна дән сақтауға лайықталған қойма және жем зауыты мен ет комбинаты. –Бүгінде кешен құрылысы аяқталу қарсаңында. Ойға алған жұмыстардың 80 пайыздан астамы орын­далды. Нысан қызметін төрт аяғынан тік тұрғызуға қажетті құрал-жабдықтар мен қондырғылар Германия­дан жеткізілді. Қажетті мамандар мен технологтар да іске кірісуге әзір, – дейді Батыс Қазақстан облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының бастығы Марат Оңғарбеков. – Түпкі мақсат жергілікті кадрларды ке­шен қызметіне көбірек тарту . Олардың жаңа техноло­гия­ны тезірек игеріп бас­қа­руы­на ықпал жасау. Осы мақ­сатта аталған жобаның басы-қасында жүрген “Кроун Батыс” ЖШС жетекшісі Евгений Әлиев бас­таған мамандар тобы Канадаға барып ондағы әріптестері­нің іс-тәжірибелерімен танысып қайт­ты, – деп түйін жасады одан әрі Марат Кенжетайұлы. Қазір неміс технологиясы бойынша жұмыс жасайтын кешен қондырғыларын осы елдің білікті мамандары құрастыру үстінде. Мұнда дайындалған ет әлемдік стандарт талаптарына толық сәйкес келмек. Сондықтан өндірілген өнімді алыс-жақын шетелдерге, соның ішінде көршілес Ресей елінің  рыногына шығару көзделіп отыр. Әлемдік рынокта сапалы еттің бағасы жоғары екені белгілі. Бұл дәйектің өзі аталған өндіріс орнының келешегі мол екенін көрсетеді. Кешен толық өндірістік қуатымен жұмыс істеген кезде мұнда жылына шамамен 3454 тонна көлемінде ет өндірілмек. Осы тұрғыда тағы бір айта кетерлік мәселе сапалы ет тек асыл тұқымды малдан ғана алынатыны айтпаса да белгілі емес пе? Осы тұрғыда бордақыланатын ірі қара анау-мынау емес, атағы ТМД көлеміне және алыс шетелдерге кең таралған кәдімгі қазақтың асыл тұқымды ақ бас сиыры екенін де айта кеткен жөн. Таяуда Ақжайық өңірінде іске қосылатын нысан негізінен экспортқа бағытталған жоба болып табылады. Мұнда қазіргі заман талабына сай жоғары санитарлық нормаға сәйкес келетін ет өндірілмек. Өндірісте негізінен Янайкин ауылының тұрғындары жұмыс жасайтын болады. Жоғарыда айтылғандай, кешенде әзірленген ет өнімдері тек бір өңір тұрғындарының сұранысын өтеп қана қоймай тұтастай республикадағы азық-түлік қауіп­сіздігін қамтамасыз етуге сүбелі үлесін қосатын болады. Елбасы назарындағы нысан “ҚазАгроҚаржы” ұлттық компа­ниясына қарасты мал өнімдері корпорациясы құрылымдық жүйесі арқылы қаржылан­дырған. Оның жалпы құны 3 миллиард 200 миллион теңгені құрайды. Негі­зінен экспортқа өнім шығаруға лайықталған, сонымен бірге ішкі сұранысты да қамти алатын республикада баламасы жоқ ет өндіру кешені құрылысының аяқталуы Елбасы берген тапсырманың уақытында орындалуының бір көрінісі болмақ. Кластерлік бағыттағы жобаның іске қосылу мерзімі екінші жарты- жылдықтың бас кезіне бел­гіленіп отыр. Темір ҚҰСАЙЫН, Батыс Қазақстан облысы, Зеленов ауданы, Янайкин ауылы.