Алысты болжағанның адымы ашық

Қазақстандықтар Елбасы Н.Назарбаевтың М.В.Ломоносов атындағы

Мәскеу мемлекеттік университетінде сөйлеген сөзін осындай тұрғыдан бағалап отыр

Елбасының жүзеге асқан еуразиялық жобасы

2014 жылдың наурызында «Н.Назарбаевтың өмірде жүзеге асқан еуразиялық жобасы. 1994–2014 еуразиялық жобаның 20 жылдығына орай» кітабы жарыққа шықты. Басылымның авторы – белгілі қазақстандық саясаткер және дипломат, ЕурАзЭҚ Бас хатшысы, экономика ғылымдарының докторы Тайыр Мансұров. 2014 жылдың 22 мамырында Астанада ЕурАзЭҚ Бас хатшысы Т.Мансұровтың баспасөз мәслихатында VII Астана эконо­микалық форумына аккреди­тацияланған БАҚ өкілдері үшін «Н. Назарбаевтың өмірде жүзеге асқан еуразиялық жобасы. 1994–2014 еуразиялық жобаның 20 жылдығына орай» кітабының тұсаукесері өтеді. Кітапта деректі негізде 1994 жылдың наурызында Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев М.В.Ломоносов атындағы ММУ-де сөйлеген сөзі барысында ұсын­ған «Мемлекеттердің Еуразиялық Одағын құру туралы жобасын» іске асыру мәселесі жан-жақты қаралады. Тайыр Мансұров постке­ңес­тік елдердің алдында жаңа мүмкіндіктер мен кемел келе­шекті ашатын тиімді эконо­ми­калық және әлеуметтік дамудың өзекті құралы ретінде еуразиялық жобаның тарихи рөлін жүйелі түрде талдап көрсеткен. Басылым қалың оқырманға, ғалым­дарға, мемлекеттік басқару мен халық­аралық қатынастар саласының мамандарына, қазіргі заманғы тарихпен айналысатын оқырмандарға арналған. Кітапта еуразияшылдық фило­софиясының мәселелері көрініс тауып, Н.Ә.Назарбаевтың осы жаһандық жобасының басты аспектілері жан-жақты қарас­тырылған, посткеңестік мем­лекеттердегі экономикалық ықпал­дасудың басты кезеңдері сараланып, олар аталмыш жобаның өмірге жолдама алуын айғақтай түскен. Еуразиялық экономикалық кеңістікті, Кеден одағын, Біртұ­тас экономикалық кеңістікті және келешекте Еуразиялық эконо­микалық одақты құру басты ныса­наға айналған. Еуразиялық ықпалдасуды ілгерілету Елбасы Н.Ә.Назар­баев­тың өмірлік ісі болып табылып отыр. Елбасы ықпалдасу бастамаларының нәтижелілігіне Ресей және Беларуссия прези­дент­тері В.В.Путин мен А.Г.Лука­шенконы, сонымен қатар, өзге посткеңестік мемлекеттердің көш­басшыларын да сендіре алды. Қазіргі таңда олардың қайрат­керлік қатысуларының арқасында еуразиялық жобасы жүйелі түрде өмірге жолдама алды. Еуразиялық жобаға 20 жыл толған сәтте Қазақстан Рес­пуб­ликасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың тарихи мәні бар 1994 жылғы идеясы аса маңызды және өміршеңдігін жоғалтпағанын атап өту қажет. «Тарих бізге ХХІ ғасырға өркениетті жолмен енуге мүмкіндік беріп отыр. Біздің пайымдауымызша, посткеңестік кеңістік дамуының объективті қисынын және халықтың ықпалдасуға деген ерік-жігерін бейнелейтін Еуразиялық одақ құру бастамасының ықпалдасу әлеуетін жүзеге асыру соның әдіс-тәсілдерінің бірі болып табылады», деген еді ММУ қабырғасындағы дәрісінде Қазақстан басшысы осыдан тура 20 жыл бұрын. Сәулебек БІРЖАН.

Үдеден шыққан үдеріс

Гүлнәр МҰҚАТАЕВА, Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Стратегиялық зерттеулер институтының ғылыми қызметкері. Интеграция идеясын алғаш рет Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев 1994 жылы М.В.Ломоносов атын­дағы Мәскеу мемлекеттік уни­вер­­ситетінде жариялаған еді. Жи­ыр­ма жылда жетілген ойдың нәти­­жесінде осы жылдың мамыр айын­да Еуразиялық эконо­ми­­ка­лық одақ туралы шартқа қол қойы­лады. Осылайша, 2015 жыл­дың 1 қаң­тары­нан бастап жаңа инте­гра­ция­лық бірлестік – Еуразиялық эко­номикалық одақ дүниеге келмекші. Еуразиялық одақ арқылы шағын және орта бизнес жүргізу үшін жағдайлар кеңейіп, қарапайым халыққа көптеген мүмкіншіліктер ашылады, халықтың әлеуметтік деңгейінің өсуіне болашақта кепіл болуы күтілуде. Мысалы, Еуразиялық экономикалық одақтың бастамасы болған Кеден одағы арқылы Қазақстанда өндірілген 170 миллион құрайтын зат тұтынушыларына жетіп отырмыз. Мұны ескере отырып, саяси арандатушылыққа назар аудару орынсыз. Кеңес Одағының тарихта қалдырған ізі қазақтың әлі есінде. Сондықтан, оның қазіргі заманда қалпына келіп бас көтеруі ақылға сыярлық жағдай емес. Бұны, қазақстандықтардың көзі жетіп отырғандай, Ресей мен Беларуссия азаматтары да жақсы түсінеді. Егемендігіміз санамызға сіңіп, ділімізбен бірге қайнасқан. Сондықтан, Кеңес Одағының жандануы туралы әңгіме ақылы дұрыстың сөзіне жатпайды. Еуразиялық интеграцияның басты мақсаты саяси өзгерістер енгізу емес, керісінше, Қазақ­­­станның экономикалық жағдайын арттыру мен индустриялық және инновациялық жаңа даму сатысына өрлетуді, экономикалық прагматикалықты көздейді. Экономикалық интеграцияның маңыздылығын біле тұра нара­зы­лық тудыру – Қазақстан халқының бірлігін жоюға апарар жол. Қазақ­стан халқының ауызбіршілігі мен тұтастығы құрыштай берік болып тұрғанда бірде-бір интеграция мен одақтасу егемендігімізге қауіп төндіре алмайды. АЛМАТЫ.

Өмір сүру сапасының жақсаратыны күмәнсіз

Оңғар СӘЛІМБАЕВ, Жамбыл гуманитарлық-техникалық университетінің проректоры, педагогика ғылымдарының докторы, профессор. Уақыт керуеніне бөгет жоқ. 1994 жылы Қазақстан жаңадан тәуелсіздік алып, әлі буыны қатпаған мемлекет еді. Сол кезде Президентіміздің Еуразиялық экономикалық одақ құру туралы идеясын ТМД-ның көптеген саясаткерлері түсінген жоқ және бағаламады. Бүгін бұл идея өзінің өміршеңдігін, өзектілігін дәлелдеді. Еліміздің Президенті Н.Ә.На­зарбаев М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік уни­верситетінде еуразиялық интеграция тақырыбында дәріс оқыды. Шынында, Еуразиялық экономикалық одақ жаһандық инновациялардың жаңа орта­лы­ғына айналуы тиіс. Бұған қоса, біз екі аймақ арасындағы тауар жеткізушісі ғана болмауымыз тиіс. «Еуразиялық экономикалық одақ ғаламдық инновациялардың және трансұлттық шекаралар тартылысының жаңа орта­лы­ғы­на айналуы тиіс. Біздің ықпал­дастығымыздың маңызды бөлігі оған қатысып отырған әрбір елді әлемнің ең дамыған мемлекеттері қатарына енгізу болып табылады. Еуразиялық экономикалық одақ барлық ұлттық мемлекеттер халқы үшін ауыртпалық болмай, игілікке айналуы тиіс. Бізде еуразиялық ықпалдасудың халық тұрмысы деңгейіне, мемлекет өндірісі мен бәсекеге қабілеттілігіне ықпалын өлшейтін индикаторлардың нақты жүйесі болуы қажет. Осындай ұстанымдарды алға қою арқылы ғана біз Еуразиялық экономикалық одақтың тартымдылығын қамта­масыз ете аламыз», деп толық­тыр­ды Мемлекет басшысы өз ойын. Елбасы дәрісте Қазақстанның ТМД ішінде алғашқы болып «жасыл экономиканың» даму стратегиясын қабылдағанын мәлімдеді. Дәріс тыңдаушыларына мол мағ­лұмат, үлкен серпіліс берді. Ха­лықаралық сарапшылардың па­йымдауынша, 2030 жылға қарай Еуразиялық экономикалық одақ­тың Қазақстан, Ресей және Бе­ларусь елдеріне әкелетін жалпы табысы 900 миллиард доллар көлемінде болады. Бүгінгі таңда әлемнің 111 мемлекеті қазақ­стан­дық дайын өнімді алуда. Білім беру саласында да маңызды өзгерістер жүріп жатыр. Әлемнің жетекші жоғары оқу орындарында 20 000-ға жуық қазақстандық оқиды. Бағалардың төмендеуі мен еңбекпен қамтылған азамат­тар­дың артуына байланыс­ты экономикалық интеграция бірың­ғай кеңістіктегі өмір сүру сапасын жақсартатынына біз сенеміз! Жамбыл облысы.

Сенімді бекіте түсті

Бибінұр ӘЛІПБАЕВА, О.Тұрмағанбетұлы атындағы Жаңаөзен мұнай және газ колледжінің директоры, Ы.Алтынсарин атындағы медаль иегері, Білім беру ісінің үздігі және құрметті қызметкері. Еліміз қазір Еуразиялық экономикалық одақ деп аталатын үлкен бірлестік табалдырығынан аттағалы тұр. Осыдан 20 жыл бұрын біздің Елбасымыз Н.Назарбаев бастамасымен өмірге келген бұл идея қазір нақтылық сипатқа еніп келеді. БАҚ беттеріндегі әртүрлі пікір­лер мен пайымдарды оқи жүріп, біраз жыл дүдәмал ойда жүр­генімді жасыра алмаймын. Бірақ, әлемдегі күрделі әлеуметтік-экономикалық ахуал, дағдарыс пен жаһандану құбылыстары бізден жайба­ра­қаттықты емес, тас түйін дайын­дықты қажет етеді. Біз Еуразиялық экономикалық одақ идеясынан осы дайындықты, өзгелермен бәсекеге қабілетті болу үшін көршілермен тере­зесі тең дәрежеде одақтасу қа­жет­тігін аңғарамыз. Елбасы одақ құрамындағы әрбір ел өз тәуел­сіздігін сақтайтындығын, ешкім ешкімнің саяси мәселесімен айналыспайтындығын, тек экономикалық тұрғыда біріге қызмет ететіндігін айтты. Мәскеудегі М.Ломоносов атындағы мемлекеттік университетте оқыған «Еуразиялық одақ идеясынан – еуразиялық интеграцияның жаңа перспективаларына» атты дәрісінде осыдан 20 жыл бұрын айтқан идеясының уақыт ағынымен бірге жоғалып кетпей бүгінге дейін пісіп-жетілгендігін, нақты құрылған соң әлемдік деңгейде көшбасшылыққа ұмтылатындығын жария етті. Қазақстан мүше болған одақ әлемнің алдыңғы қатарлы елдерінің легінен табылып жатса, ол сүйсінерлік іс. Экономикалық ықпалдасу­дың халықтар арасындағы мә­дени-гуманитарлық байланыс­тарды тереңдете түсетіндігін айтқан Елбасы, одақ құраушы үш мемлекет тұрғындары бір-бірінің тарихын, әдебиетін, тілін оқып-үйренуі қажеттігін алға тартты. Осы орайда, қазақ тілі Ресей және Беларусь елдерінде оқытылып жатса, нұр үстіне нұр болар еді. Елбасының ресейлік ғалымдар алдында оқыған дәрісі – кең дүние өтінде көршілермен көңіл жарас­тырып, аралас-құралас тірлік етуден ұтылмайтындығымызды нақтылай түсті. Маңғыстау облысы.

Баспалдақ бастауына айналған дәріс

Болат СЕРИЕВ, заңгер ғалым. Үстіміздегі жылды еура­­зиялық интеграция үдерісі үшін маңызды жыл деп атау­ға болады. Бір жағынан Қазақстан Президенті Нұр­сұлтан Назарбаевтың Еура­зиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) құру идеясы екі онжылдықты артқа тастап қиын жолдардан өтті, екінші маңызды аспект дәл осы жылы еуразиялық интеграция жаңа сапалы кезеңге өтуде. Интеграция (integration) — жеке элементтерді біртұтас бүтінге біріктіру деген ұғымды білдіреді. Міне, осы тақырыпқа орай Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Ресей Федерациясына жұмыс сапары барысында М.В.Ломоносов атындағы ММУ-де болып, онда «Еуразиялық одақ идеясынан – еуразиялық интеграцияның жаңа перс­пективалары» тақырыбында дәріс оқыды. Еуразиялық интеграция­­ның өзектілігі мен көпқыр­лылығын атап өте отырып, Ел­басы осыдан 20 жыл бұ­рын ұсынылған ЕАЭО-ны құ­ру тұжырымдамасы осы ел­дердің барлық азаматта­­­­ры­на жақын әрі таныс шын­­дық­қа негізделгенін атап өтті. Бұл – ортақ тарих, өзара эконо­ми­ка­лық тартымдылық, мәде­­ниет­тердің тығыз өзара байланысы мен адамдардың жақындасуға ұмтылысы. Біз «Қазақстан-2030» Стратегиясын мерзімі­нен бұрын жүзеге асырдық және енді өз алды­мызға жаңа – ХХІ ғасырдың ортасына қарай әлемдегі ең дамыған 30 елдің біріне айналу мақсатын қойдық, деп нық шешімдерді негізге алды. 2009 жылдан бері Қазақстанның Еуразиялық экономикалық кеңістік және Кеден одағы әріптестерімен тауар айналымы 88 пайызға артып, 24,2 мил­лиард АҚШ доллары­на жетті. Үлкен үш мемлекетті – Қазақстан, Бе­ларусь және Ресей­ді біріктіретін Кеден одағы 2011 жылдан бас­тап қана жұмыс істеп келе­ді. Кеден одағы мем­лекеттері арасындағы бір­лескен шекаралар біздің елдеріміздің азаматтары кедергісіз ке­сіп өту үшін, жүктер мен тауарлар, валюта қар­жыларын алып өту үшін мөлдір болып келеді. Қазақстан, Беларусь және Ресей Біртұтас Кеден кодексін қолданып, өздерінің макро­эко­но­­микалық саясаттарын үйлестіріп отыр. Бұл кодекс үш мемлекеттің тауар айналымы, өнім шығару мүмкіндігі, салық саясаты деген сияқты мәселелерді топтастыратын құқықтық акт болмақшы. Ресей Қазақстанның аса ірі сауда әріптесі екендігін атап өте отырып, өткен жылы біздің елдеріміздің арасындағы тауар айналымы 24 миллиард долларды құрағандығын және мұның Кеден одағы мен Біртұтас экономикалық кеңістіктің арқасында болғандығын атап өтті. Елбасы «Сенім, тең құқықтылық және өзара тиімділік қағидаттарына негізделген ол еуропалық және азиялық өлшемдерді қоса алған болар еді», деп ойын түйіндеді. Алматы облысы.

Интеграция игілігі

Елбасымыздың М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінде еуразиялық интеграция туралы сөйлеген сөзін біз университеттің №5 жатақ­хана­сындағы бөлмемізде теледидардан тыңдадық. Ерекше әсер еткені соншалық, уақыттың қалай өткенін білмей де қалыппыз. Еуразиялық экономикалық одақтың елімізді болашақта зор табыстар мен жеңістерге жеткі­зетінін Президентіміздің нақты мысалдарды келтіре отырып айтқан сөздері арқылы ұғынғандай болдық. Биылғы жылдың 29 наурызында Мемлекет басшысының Еуразиялық одақ идеясын ұсын­ғанына 20 жыл толды. Ол кезде мен әлі дүниеге келмеген болатынмын. Осы даталы күн қарсаңында бұқаралық ақпарат құралдарында Елбасының Еуразиялық одақ идея­сына қатысты мақалалар, сұх­баттар көптеп жариялана бас­тады. Сөйтіп, Президентіміздің осыдан 20 жыл бұрын Мәскеу мемлекеттік университетінде оқыған дәрісімен танысу үшін Алматыдағы Ұлттық кітапханаға бардым. Елбасының сөйлеген сөзінің толық нұсқасы «Егемен Қазақстан» газетінің 1994 жылғы 30 наурыз күнгі нөмірінде жарияланған екен. Президентіміз сол кездегі сөзінде «Біздің елдеріміздің ерік­тілік пен тең құқықтылық қағи­даттарында қалыптасқан жаңа мемлекетаралық бірлестігі негі­зіндегі өзара қарым-қаты­нас­тың сапалық жаңа деңгейіне ауы­су қажеттілігі пісіп-жетілді. Ондай бірлестік Еуразиялық одақ бола алар еді», – деп атап өтіпті. Мемлекет басшысының көтерген Еуразиялық интеграция бастамасы енді жүзеге асқалы отыр. Бұл мәселелерде өткен жиырма жыл ішінде көптеген ірі де аса ауқымды істер атқарылғанынан хабардармыз. Елбасымыз Мәскеу мемле­­кеттік университетіндегі сөйлеген сөзінде еліміздің Еуразиялық экономикалық кеңістік пен Кеден одағы жұмыс істей бастаған төрт жыл аралығында тауар айналымы 88 пайызға артып, оның көлемі 24,2 миллиард долларға жеткенін келтірді. Бұл интеграциялық байланыстардың нәтижесі болып табылады. Себебі, кез келген елдің дамуы интеграцияға тікелей байланысты. Ал интеграциялық ын­тымақтастық бәсекелестікке қа­білеттілікті арттыруға ықпал етеді. Президентіміз, сондай-ақ, Еуразиялық экономикалық одақ­тың таяудағы кезеңдерде даму стра­тегиясындағы басымдықтарды қарастыруды және маңызды сол басым бағыттарды да атап өтеді. Олар – инновациялық технологиялық серпіліс үшін арқаулық жағдай­лар қалыптастыру, Одақты жалпы­ұлттық инфрақұрылымның озық буынына айналдыру, жалпы­еуразиялық-экономикалық негізінде шағын және орта бизнесті құрып, оны дамыту. Қазақстан басшысының сөйлеген сөзі өзінің маңыз­ды­лығымен студент жастар тарапынан үлкен қолдауға ие болды деп айтуымызға әбден болады. Өйткені, еліміздің жан-жақты дамуы өзара ынтымақтастық пен ықпалдастыққа байланысты. Еңлік ЖАКУЛИНА, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ студенті.