– Құрметті Назгүл Карасқызы, Қазақстан Республикасының Ұлттық коллекторлар палатасы қай кезден бастап жұмыс істейді және оның негізгі міндеті қандай?
– «Қазақстанның Ұлттық коллекторлар палатасы» (ҚҰКП) одақ түріндегі ЗТБ 2018 жылдан бастап жұмыс істейді. Алғашқы кезеңде талаптар мен стандарттарды әзірлеу мен енгізу, серіктестерді тарту, ұйымның негізгі мақсаттарын түсіндіру бойынша дайындық жұмыстары жүргізілді. Бүгінгі таңда аяғымыздан нық тұрып, жұмыс ережелерін орнатып, «Коллекторлық агенттік қызметкерінің кәсіби этикасының үлгілік кодексін» әзірлеуге қатыстық. Палатаға қатысушылардың қатарында 50-ден астам коллекторлық агенттік бар. Бұл осы сектордың жалпы қатысушылары санының шамамен 30 пайызын құрайды.
Негізгі міндетіміз – коллекторлық қызметтердің өркениетті нарығын дамытуға көмектесу, тұрғындардың коллекторлық агенттіктермен қарым-қатынасын өзгерту және қазақстандықтардың қарыздарды қысқарту мен өтеу есебінен қаржылық қызметтерді алу мүмкіндігін қалпына келтіруге ықпал ету.
– Қазақстанның қаржылық нарығына ҚҰКП қызметі қандай пайда тигізіп отыр деп санайсыз?
– ҚҰКП – қарыз алушылардың, коллекторлық агенттіктердің және мемлекеттік органдардың диалог алаңы. Ұйым мемлекет пен коллекторлар арасында сапалы коммуникацияның болуын, нарықтың проблемалары мен ұсыныстарын жеткізуге және оларды талдап, ортақ шешімге келуді қамтамасыз етуге тырысып келеді. Екінші жағынан, Палата қарыз алушылардың күрделі мәселелерін шешумен белсенді түрде айналысады. Осылайша, ҚҰКП базасында Stop-Collector.kz республикалық жобасы дүниеге келді. Аталған жобаның аясында біз Қазақстанның микроқаржы ұйымдары ассоциациясы және Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі секілді ұйымдармен бірлесе жұмыс істейміз. Жобаның мақсаты – коллекторлармен араларында қиыншылықтар туындаған қарызгерлерге көмектесу, даулы мәселелерді шешу және азаматтардың құқықтарын қорғау. Осыған орай, біз коллекторлық агенттіктер басшыларымен байланысқа шығып, қалыптасқан ахуалды бірлесе талдап, қарыз алушыға оңтайлы шешімдерді ұсынамыз. Мысалы, биылғы жыл басынан бері бізге 5 563 өтініш, соның ішінде азаматтардың шағымдары да түсті. Оларды қарастыру нәтижесінде 5 421 өтініш бойынша оң шешім қабылданды.
Қарызгерлердің бізге жүгінуінің кеңінен таралған себебі – қарыз сомасын бірден толық өтеу мүмкіндігінің болмауы. Мұндай жағдайда біз қарыз алушының мүмкіндіктерін анықтап, оған қарызды өтеудің қолайлы тәсілдерін, соның ішінде тең үлеспен төлеу тәсілін пайдалануды немесе берешекті өтеудің басқа да жолдарын ұсынамыз.
– Коллекторлық нарық қалай өзгерді? Жақын арада қандай өзекті мәселелерді шешу қажет?
– ҚҰКП құрылғалы қаржы нарығында елеулі өзгерістер болғанын атап айтқан жөн. Бұл жағдай коллекторларға да әсер етті. Осыдан бес жыл бұрын «Коллекторлық қызмет туралы» Заң қабылданды. Соның нәтижесінде коллекторлық агенттіктердің қызметі қатаң реттеліп, қарызды өндіріп алу тәсілдері мен рәсіміне қатаң шектеу қойылды.
Осындай қатаң реттеуге қарамастан, коллекторлық нарық көлеңкеге кеткен жоқ, осы сектордағы агенттіктердің саны да азаймады. Керісінше, Мемлекет басшысы атап көрсеткендей, халықтың кредиттерінің саны ұлғаюы себепті бұл сектор да өсіп, дамып жатыр. Бұған қоса, коллекторлық агенттіктер қазіргі таңда кейбір әлеуметтік функцияны да атқарып келеді. Жақын арада жеке тұлғалардың банкроттығы туралы заң қабылданады деп күтіліп отыр. Қарызгерлердің көбі өзін банкрот деп тану үшін осы заңның қабылдануын күтуде. Бірақ мұндай шешімнің салдарлары қандай болатынын олардың бәрі бірдей түсінбейді.
Сондықтан біздің мақсатымыз – кредиттерді өтеуден бас тартумен байланысты барлық тәуекелді көрсете отырып түсіндіру жұмысын жүргізу, соның ішінде қарыздарды есептен шығару секілді мифтің шындыққа жатпайтынын айту.
Сонымен қатар бізге қазіргі коллекторлық нарықтың өркениетті екенін және қолданыстағы заңнамаға сәйкес жұмыс істейтінін түсіндіру өте маңызды.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен
Кәрібай МҰСЫРМАН,
«Egemen Qazaqstan»
