Коллажды жасаған Амангелді Қияс, «EQ»
Ұлттық банктің хабарлауынша, логистикалық қызмет құнының өсуіне, сауда-серіктес елдердегі жоғары инфляцияға және рубльге қатысты теңге курсының әлсіреуіне байланысты туындаған сыртқы қысым әлі сақталып отыр. Бұл ретте Ұлттық банк 2022 жылдың басынан бастап базалық мөлшерлеменің айтарлықтай артуының экономикаға әсері әлі де болса соңына дейін байқалмады деп мәлімдеді. Тамызда инфляция 16,1 пайызға дейін жеделдеді. Азық-түлік тауарлары – 20,8 пайызға, азық-түлікке жатпайтын тауарлар – 15,5 пайызға, ақылы қызметтер 10,1 пайызға өскен.
Халықаралық валюта қорының болжамы бойынша, әлемдік экономика 2021 жылғы 6,1 пайыздан 2022 жылы 3,2 пайызға дейін және 2023 жылы 2,9 пайызға дейін баяулайды. Қазақстанның негізгі сауда әріптесі саналатын елдер (ЕО, Қытай, Ресей) бойынша 2022-2023 жылдарға арналған болжамдар да нашарлады.
«Әлемде тұтынушылық инфляция жоғары деңгейде қалып отыр. ЕО-да 2022 жылғы шілдеде жылдық инфляция 9,8 пайызға дейін жеделдеді. АҚШ-та мұнай бағасының біршама төмендеуі салдарынан инфляция 8,5 пайызға дейін баяулады. Халықаралық валюта қорының 2022-2023 жылдарға арналған жаһандық инфляция бойынша болжамдары бағаның бұрын күтілгеннен де тезірек өсуін көздейді. Әлемдік мұнай нарығында мұнай бағасының жоғары деңгейі сақталады деп күтілуде. Халықаралық ұйымдардың болжамы бойынша, жақын арада бензин мен өзге де энергия көздеріне бағаның жоғары болуына байланысты сұраныс аздап төмендеуі ықтимал. Мұнай өндіру біртіндеп артады, бірақ бұл әсер Ресей мен Таяу Шығыс елдеріндегі әлсіз мұнай өндірумен теңестіріледі. Болжам бойынша, 2022 жылы Brent маркалы мұнай бағасы орташа есеппен 1 баррель үшін – 105,3 долларды, ал 2023 жылы 1 баррель үшін 90,3 долларды құрайды. Осы факторлар мен болжамдарды ескере отырып, базалық сценарий аясында Brent маркалы мұнай бағасын 2023 жылы ағымдағы деңгейден барреліне 90 доллар және 2024 жылы барреліне 85 доллар орташа белгісіне дейін біртіндеп төмендету траекториясы белгіленді», деп мәлімдеді Ұлттық банк.
Қазіргі алғышарттарды ескере отырып, 2022 жылдың соңына таман инфляция 16-18 пайыз аралығында болжанады. Бұл – Ұлттық банктің алдыңғы бағаларынан жоғары. 2023 жылы инфляция біртіндеп 7,5-9,5 пайызға дейін баяуламақ.
«Біріншіден, ағымдағы ақша-несие саясатын қолдау факторларының бірі Ұлттық банктің несиелік импульсті басу туралы мәлімдемесіне қарамастан, экономиканы несиелендірудің одан әрі өсуі болды. Биыл шілдеде экономикаға берілген кредит жылдық мәнде 27,1 пайызға, 20,4 трлн теңгеге дейін өсті. Ұлттық банк 1 тамыздан бастап экономиканы несиелеу бойынша кеңейтілген статистиканы бере бастады. Осылайша, басқа да қаржылық ұйымдарды қоса есептегенде экономиканы несиелеудің жалпы сомасы 24,2 трлн теңгеге жетті. Екіншіден, бұл шешімнің маңызды драйвері ретінде Ұлттық банктің теңгелей депозиттерді қорғау ниетін айтар едік. Бұл шаралар теңгелей депозитті арттырып, долларлық салымдарды азайтты. Маусымнан бері теңгелей депозиттің өсімі байқалады, ол қазір 28,1 трлн теңгеге жетті», деді Ұлттық банк төрағасы Ғалымжан Пірматов базалық ставка жайлы шешімге қатысты пікір білдіре отырып.
Оның сөзіне қарағанда, ағымдағы бағамды сақтау және қатаң ақша-несие саясатын жалғастыру валюта нарығындағы тепе-теңдікті сақтауға ықпал етеді.
Ұлттық банктің Ақша-кредит саясаты комитетінің базалық мөлшерлеме жөніндегі кезекті жоспарлы шешімі 2022 жылғы 24 қазанда Нұр-Сұлтан уақытымен 14:00-де жарияланады.
