Палатаның жалпы отырысында заң жобасын таныстыру кезінде сенатор Андрей Лукин атап өткендей, құжат Мемлекет басшысы бастаған конституциялық реформаларды жүзеге асыруға бағытталған.
«Конституциялық заң жобасының мақсаты - Қазақстан Республикасының Конституциясына Конституциялық Кеңесті Конституциялық Сотқа айналдыру, мемлекеттің адам құқықтарын қорғау институттарын нығайту, Қазақстан Республикасы Конституциясының нормаларының мүлтіксіз сақталуын қамтамасыз ету бөлігінде Қазақстан Республикасының Конституциясына енгізілген өзгерістерді іске асыру. Негізгі заң және азаматтардың конституциялық бақылауға қолжетімділігін кеңейту», деп түсіндірді Андрей Лукин.
Конституциялық заң жобасы Конституциялық Сотты құру мен оның қызметіне, сондай-ақ конституциялық сот ісін жүргізуді жүзеге асыруға байланысты қоғамдық қатынастарды реттейді.
«Конституциялық заңның қабылдануы құқықтық жүйені Конституцияға сәйкес дамытуға, елдегі азаматтардың конституциялық құқықтары мен заңдылық жүйесін қорғау кепілдіктерін нығайтуға, халықтың мемлекетке деген сенімін арттыруға ықпал етеді», деп қосты сенатор.
Конституциялық заңнама, сот жүйесі және құқық қорғау органдары комитетінің қорытындысында заңды екі негізгі блокқа бөлуге болатыны атап өтілді:
Бірінші блок Конституциялық Соттың, оның судьяларының мәртебесін, олардың кепілдіктері мен қамтамасыз етілуін қарастырады.
Конституциялық сот еліміздің бүкіл аумағында Конституцияның үстемдігін қамтамасыз ететін орган болады.
Заң жобасында:
- Конституциялық Соттың судьяларын тағайындау және олардың өкілеттіктерін тоқтату тәртібі;
- судьялардың тәуелсіздігі мен иммунитеті;
- судьяларды материалдық және әлеуметтік қамтамасыз ету нормалары;
- Конституциялық Соттың құзыреті және оны жүзеге асырудың ұйымдастырушылық нысандары.
Конституциялық Соттың құзыретіне сайлауды өткізудің дұрыстығын қарау, Парламент қабылдаған заңдар мен халықаралық шарттарды олардың Конституцияға сәйкестігін қарау, сондай-ақ Конституция нормаларына ресми түсініктеме беру кіреді.
Конституциялық Сот азаматтардың өтініштері бойынша олардың құқықтары мен бостандықтарын тікелей қозғайтын нормативтік құқықтық актілердің Конституцияға сәйкестігін қарайды.
Сондай-ақ Бас Прокурор мен Адам құқықтары жөніндегі уәкіл Конституциялық Сотқа шағымдану құқығын алды.
Екінші блок конституциялық сот ісін жүргізу тәртібін қарастырады.
Заң жобасы мыналарды анықтайды:
- конституциялық сот ісін жүргізудің жалпы шарттары мен принциптерін;
- Конституциялық Сотқа жүгіну түрлері, олардың нысаны мен мазмұны;
- Азаматтардың өтініштерінің қабылдану критерийлері.
