Қатардағы теңбіл доп мерекесінің бес күні артта қалса да, әр күнгі матчтарда құрамалар жасыл алаңда 100 минуттан артық ойнайды. Бұл – биылғы әлем біріншілігінің басты ерекшелігі болып тұр. Бір ғана Англия – Иран арасындағы матчты алатын болсақ, әлем чемпионатында ең ұзаққа созылған кездесу ретінде тарихи рекорд орнатты. Яғни матчтың ұзақтығы 117 минутқа созылды. Бас төреші бірінші таймға 14 минут, екінші таймға 10 минут қосты. Ал ойын соңында VAR қарағаны үшін бәсекені тағы 3 минутқа созды. Сондай-ақ ұзаққа созылған матчтар қатарында, Германия – Жапония (106 минут), Франция – Аустралия (105) АҚШ – Уэльс (104), Сенегал – Нидерланд (102) кездесулері бар. Осыдан кейін жанкүйерлер тарапынан әлем чемпионатының ойындары неге ұзаққа созылады деген заңды сауал туындайтыны анық.
Бесінші төрешінің «былығы»
Матчтардың ұзаққа созылуына ФИФА-ның төрешілер құрамына енгізген өзгерісі себеп болатын тәрізді. Яғни биылғы додадан бастап ойындардағы үзілістерді бақылайтын бесінші төреші жұмыс істейді. Осы күнге дейін футбол матчтарында тек бір ғана қосалқы төреші қызмет еткен болса, енді олардың саны екеуге көбейді. Сөйтіп, бірінші қосалқы төрешінің қызмет аясы кеңейіп, енді ол төрешілер бригадасының толыққанды мүшесіне айналды. Ал екінші қосалқы төрешінің міндеті – ойын уақытын бақылау. Бұған дейін төрешілер футболшы жарақат алса – бір минут, футболшыларды алмастырғанына 30 секунд деп есептеп, қосымша уақыттың орташа есебін шығаратын еді. Ал жаңа ереже бойынша, қосалқы төреші футболшылардың голды тойлауына, бас қазының VAR қосымшасын қарағанына, пенальти тепкеніне, футболшыларды алмастыруына, сары немесе қызыл қағаз көрсетілуіне, жарақат алған футболшыға медициналық көмек көрсетілгеніне кеткен уақытты бақылап отырады. Бесінші төреші осының бәрін секундына дейін есептеп, қанша уақыттың «ысырап» болғанын төрешілер бригадасына хабарлайды. Сөйтіп, бас төреші сол уақыттың орнын толтыру үшін қосымша уақытты белгілейді. Қазірше айып добы мен бұрыштама добын орындау мен допты ауттан қосуға кеткен уақытты есепке алып жатқан жоқ. Бірақ алдағы уақытта бұлар да есепке алынуы мүмкін.
Жанкүйерлерге Англия мен Иран арасындағы бірінші таймда қосылған 14 минут тым көп болуы мүмкін, бірақ Иран құрамасының қақпашысына 9 минутқа жуық медициналық көмек көрсетілгенін, оған бір футболшының алмастырылуын, бір сары қағаз көрсетілгенін және ағылшындардың үш гол соққанын ескерер болсақ, қосымша уақыттың әділетті түрде қосылғанын аңғарамыз.
Футбол енді 90 минут болмайды
Футбол әлемінде «матч 90 минутқа емес, төрешінің соңғы ысқырығына дейін жалғасады» деген сөз бар еді. ФИФА осы тәмсілді шындыққа айналдырып жатыр. Жалпы, әлем чемпионатындағы матчтардың ұзаққа созылғаны ең бірінші, жанкүйерлерге қуаныш сыйлайды. Әр ойыны тартысты өтетін мундиалдағы матчтардың ұзаққа созылғанын кім қаламайды дейсіз. ФИФА енгізген жаңа ереженің де мақсаты – футболдың шырайын келтіру. Дегенмен жаңашылдыққа үнемі уәж айтып, қарсылық танытатын екінші тараптың болатыны анық. Қазірше ол тарапта телеарналар тұр. Себебі 90 минутқа деп жоспарланған матч үшін (тайм арасындағы 15 минуттық үзіліс пен әр таймға қосылатын қосымша 3-4 минутпен бірге) ТВ арналарға осы күнге дейін эфирден 2 сағат (120 минут) уақыт бөлініп келді. Бұл уақыт оларға артығымен жететін.
Қатардағы әлем чемпионатының ойындарына қарайтын болсақ, телеарналарға бөлінетін 120 минут аздық етеді. Мәселен, Қатар – Эквадор матчы кемінде 116 минутқа (101 минут ойынның негізгі уақыты + 15 минуттық үзіліс), Германия мен Жапония кездесуі 121 минутқа, Франция мен Аустралия ойыны 120 минутқа созылғаны белгілі. Ал Англия мен Иран құрамаларының текетіресі 132 минутқа жалғасты. Осы уақыт пен телеарналар матчқа дейін және матчтан кейін көрсетіп, жан бағатын жарнамаларын есепке алсақ, футболға деп бөлінген 120 минуттық эфир аз болатыны белгілі. Телеарнаның әрбір минуты қыруар қаржы тұратынын ескерсек, матчтардың ұзаққа созылуы оларға қосымша шығын әкеледі. Бұл өз кезегінде телеарналардың келісімшартына кері әсерін тигізеді.
Осыдан 28 жыл бұрын (1994) АҚШ-та өткен әлем чемпионатында жергілікті телеарналардың басшылары ФИФА-ға футболдың ұзақтығын 15 минуттан тұратын үш таймға бөлуді ұсынған еді. Телеарналарға 45 минуттық уақыт өте ұзақ және жарнама беру үшін ыңғайсыз болатын. Аталған ұсыныс қайтадан күн тәрбіне шығатын түрі бар. Бірер жыл бұрын футбол мамандары матчтардың ұзақтығын 30 минуттан екі таймға қысқарту туралы ұсыныс білдіргенімен, ФИФА басшылығы әзірге бұған нақты жауап берген жоқ.
Қазірше телеарналар ФИФА-ның сынақтан өткізіп жатқан тың тәжірибесіне қарсылық білдірген жоқ. Әлем чемпионаты енді басталғанын ескерсек, қызықтың бәрі алда сияқты.
