Шабанбай биді насихаттауға байланысты құрылған ұйымдастыру алқасының төрағасы ақын Қуаныш Мақсұтов Ақтоғай ауданы Қаратал орта мектебін 1982 жылы бітірген түлектер былтыр қараша айында осы идеяны ұсынғанын айтады.
– Түлектер ауылға Шабанбай Қалқаманұлының бюстін қою туралы аудандық әкімдікке хат жазып, бастама көтерді. Бастама аудан, облыс басшылығы тарапынан қолдаусыз қалмады. Мәдениет және спорт министрлігінің Ескерткіштер қою жөніндегі мемлекеттік комиссиясында арнайы қаралып, бүгін оның нәтижесін көріп отырмыз. Игі іс барысында Шабанбай би атындағы қауымдастық та қаржылай да, жұмыс күшімен де көп көмек көрсетті, – дейді Қуаныш Мақсұтов.
Бюстің төстабаны – 2 метр 70 см, іргетасы – 3 метр 60 см, мүсіннің биіктігі 1 метр, 70 см құрайды. Жалпы ескерткіштің биіктігі 4 метр 40 см шамасында. Бюсті жасаған мүсінші Бейбіт Мұстафин, сәулетшісі Ислам Кенежанов. Бюстің қасына Жидебай батырдың берген бағасы мен Жақсы Жанғұтты бидің батасы қоса жазылған.
Шабанбай би ұрпақтары қауымдастығының президенті Ғабиден Есембеков бюст маңайына келешекте саябақ орнатуға мүмкіндік болатындай ауылдың көрнекті жері таңдалып алынғанын жеткізді.
– Бюсті орнату үшін Ақсораң тауының әсем көрінісі айқын көрінетін ауылымыздың биік жері таңдалды. Ауылдың бас жоспарына сәйкес Шабанбай би мүсіні маңайында аумағы кең демалыс орны болады, – дейді Ғабиден Есембеков.
Әр жылдары мектеп бітірген түлектердің ауылдарына тарту-таралғы жасайтын әдет бұл ауылда жақсы қалыптасқан. Бұған дейін бір топ азаматтар Әлихан Бөкейхан бюстін орнатып берген болатын. Саябақты абаттандырған да сондай азаматтар еді.
– Биыл мектеп бітіргенімізге 40 жыл толды. Біздің ауылда жазылмаған заң бар. Әр жылдары мектептен ұшқан түлектер ауылдың дамуына ат салысуға тиіс. Біз де сыныптастарымызбен ақылдаса келе, Шабанбай би ауылында бабаға ескерткіш қоюды ұйғардық. Бар құрбы-құрдас бұл шешімді бір ауыздан қабыл алды. Сонымен қатар осы ауылдағы жаңа мектепті біз бірінші түлек ретінде бітірген екенбіз. Соған орта мектепке электронды таблосы бар қақпа да қойып бердік. Бұл – мектепке тартқан сыйымыз, – дейді Серікхан Құлатаев.
Шабанбай Қалқаманұлы – заманында зерделі, көкірегі қазына, ақылға бай, ойы терең, толғауы кең, топшылауы жүйрік, алғыр да тапқыр әділ би атанған. Зираты қазіргі Шет ауданында, Ақтоғай-Қарағанды тас жолының 103-інші шақырымы тұсында, өзен жағасында орналасқан. Шабанбай би Сарыарқаның Қараменде, Сеңкібай, Жидебай, Боранбай, Жанғұтты сияқты атақты би-шешендерімен замандас деген дерек бар.
Ел ішінде Жидебай батырдың «Шаппай жүйрік болған Шабаным, Сөйлемей шешен болған Шабаным», жақсы Жанғұттының Шабанбай биге берген «Аллаға жағамын десең, азанды бол, Халыққа жағам десең, қазанды бол, Судай таза бол, Жердей көтерімді бол!» деген батасы сақталған.
Қарағанды облысы,
Ақтоғай ауданы,
Шабанбай би ауылы
