Қазақстанның электр энергиясымен, газбен, бумен, ыстық сумен және кондиционерленген ауамен жабдықтау секторындағы кәсіпорындардың негізгі қорларының тозу деңгейі 71,7 пайызға жеткен. Соның ішінде нысандардың тозу көрсеткіші – 71,7, ал машиналар мен құрылғылардың тозу көрсеткіші – 62,2 пайыз. Мұндай статистикалық деректі Finprom сарапшылары ұсынып отыр.
Жақында Үкіметтің кеңейтілген отырысында Президент қызметкерлердің жауапсыздығы мен бақылау жүйесінің әлсіздігі мыңдаған адамды жылусыз қалдырды деп қатаң сынады.
«Жауапты қызметкерлер қысты қалыпты режімде, аман-есен өткіземіз деп есеп берген. Бірақ іс жүзінде жағдайдың қалай болып жатқанын көріп отырсыздар. Павлодар облысының әкімі өз өтінішімен қызметінен босатылды. Ал құзырлы мемлекеттік орган – Энергетика министрлігінің ешқандай әрекетін көрген жоқпыз, бұл мекеме апатқа селқос қарап, бейтараптық танытты. Сондай-ақ төтенше жағдай қызметтерінің жұмысы дұрыс жолға қойылмаған. Олар баяу қимылдап, салғырттық танытты. Тозу деңгейі 90 пайыздан асқан Екібастұз ЖЭС-ін мемлекетке 1 теңгеге сату туралы ұсыныс сараптауды қажет етеді», деді Президент.
Мемлекет басшысының пікіріне қарағанда, нысанға тәуелсіз аудит жүргізу керек. Әбден тозған орталықты мемлекеттің тиімді басқара алу мәселесін зерттеу керек. Кәсіпорынның 50 пайызын алып, меншік иесіне Жылу электр орталығын күрделі жөндеуден өткізуді тапсырған жөн. Мемлекет басшысы еліміздегі ЖЭС-тердің орташа тозу деңгейі 66 пайызға, ал кейбір қалаларда шекті межеден асып, 80 пайызға жеткеніне тоқталды. Жылу электр стансаларының үштен бірінің пайдалануға берілгеніне жарты ғасырдан асқан. Ел аумағында ұзындығы 1,5 мың шақырым болатын жылу желілері де күрделі жөндеуге мұқтаж болып отыр.
Ал Шығыс Қазақстан облысының Риддер мен Шемонаиха қалаларындағы жылумен қамту желілері мүлдем тозған.
Президент Әкімшілігі жанынан құрылған арнайы Комиссия дұрыс жұмыс істемей тұрған 19 жылу электр орталығын анықтаған. Оларды шұғыл жаңғырту үшін шамамен 90 млрд теңге көлемінде қаражат керек. Қасым-Жомарт Тоқаевтың сөзіне ден қойсақ, мемлекет меншігіндегі энергетикалық нысандар бюджет есебінен, ал жекеменшік нысандар «Тарифті инвестицияға айырбастау» бағдарламасы аясында өз қаражаты есебінен жаңғыруы қажет.
Былтырғы қазанда Энергетика министрі Болат Ақшолақов энергетикалық құрылғылардағы апаттық тоқтаулар саны 22 пайызға ұлғайғанын, ал олардың жалғасу ұзақтығы 16 пайызға артқанын мәлімдеген еді. Өндіруші қуаттардың тозуы шамамен 60 пайызды құраған. Коммуналдық желілердің тозуы апатты жағдайлардың көбеюіне және азаматтарды коммуналдық қызметтермен қамтамасыз ету сапасының күрт төмендеуіне әкеліп соғады.
«2021 жылы көшедегі газ желілерінде 45 апат тіркелген – алдыңғы жылмен салыстырғанда 2,4 есе көп. Сонымен қатар тағы 74 шақырымдық газ желісі жөндеуді қажет етіп тұр. 2021 жылы сумен жабдықтау саласындағы апат саны 1,9 мыңға жетті. 19 мың шақырымнан астам желі ауыстыруды керек етеді. Бұл – жалпы желінің 22 пайызы. Оның 6,2 мың шақырымы – су құбырлары, 9,7 мың шақырымы – көшедегі желілер, 3,5 мыңы – квартал ішіндегі және аула ішіндегі желілер. Жылумен жабдықтау көздерінде, бу және жылу желілерінде 2018 жылы – 54, 2019 жылы – 84, 2020 жылы 52 апат анықталды», деп жазды Finprom.
Республикалық дағдарыс орталығының мәліметі бойынша, 2022 жылы өмірді қамтамасыз ету саласында 26 технологиялық іркіліс болған. Іркілістер негізінен автономды қазандықтарда (2), жылумен жабдықтау желілерінде (11) және сумен жабдықтау желілерінде (13) тіркелген.
