Мәдени қару

Қазіргі жастар ізденісінде осы бір мәселе етене ескерілуге тиіс. Діні бөлек, ұлты жат Еуропа авторларымен таныс­тықта ұлттық елгезекті қолға ұстау қажет. Ал жүйелі білім алуда Еуропаға «арқасын Шығысқа тіреп барған» Абай­дан үлгі алсақ болады. Мәселен, Еуропада авангардтық поэзия тудыру үрдісі бар. Яғни өзіне дейінгі ақындарды жоққа шығарып, мүлде өзгеше өрнек салу. Сол үшін кейбір авторлар адамдық қағидаттарды келеке етіп, тек «жаңалық ашу» мұратымен ғана өмір сүрген. Ұлтымыздың рухани құн­дылығына бұл ниет сәйкес келмейді. Себебі «жаңалық ашудың» түбінде мақтан жатыр. Ал мақтан, өтірік, өсек бізге жат. Бақсақ, Абай «жаңалық ашамын», классик атанамын деген жоқ, керісінше

Мақсатым – тіл ұстартып,

өнер шашпақ,

Наданның көзін қойып,

көңілін ашпақ.

 

Үлгі алсын деймін ойлы

жас жігіттер,

 

Думан-сауық ойда жоқ

әуел баста-ақ,–

деп елге үлгі шашуды ниет етеді. Ал Мұқағали болса:

 

Ойлы жас!

Өлең – менің бар тынысым,

Жақсы сөзім – жаны игі

халқым үшін.

Атақ қуып, бақ қуып,

даңқ қуып,

Біреулерден жүргем жоқ

арту үшін,–

деп жақсы сөзін жаны игі хал­қына арнайды. Тегінде талант міндетті – үздіксіз ғылым ізденуге бас қою, сонда ғана бойындағы таланты субұрқақша атылып шықпақ. Ал мақтан кір­ген ниет пенделікке ұласып, тұмса дарынның көзін бітеуі, кісіге қайғы шектіруі мүмкін.

Тағы бір айта кетерлік жайт, өзге ақындардың мінезіне елік­теу үрдісі. Поэзиямызда Есенин­нің мінезі, Вознесенский­дің, Бай­рон­ның мінездері қап­тап жүр. Сондықтан ба екен, өнер адамдарының арасында кісілік пен кішілік төмендеп, барып тұрған ұятсыздықтар надандыққа саналудан қал­ған. Орыс-еуропа авторларын Шәкәрім де, Ілияс та, Әуезов те оқыған. Бірақ олардың мінезінен ұлттық қанық бояуды, ар мен ұяттың, ірілік пен адамдықтың табын көреміз.

Қорыта айтқанда, әрбір шеттен келген білім ұлт­тық қоры­мызда иленіп, рухания­тымызға сай гүлденсе, әдебиетімізге қо­сылған үлес болмақ.