Он жасында сирек кездесетін қатерлі дертке ұшырап, өмірге деген құштарлығы мен сарқылмас ерік-жігерінің арқасында дертті жеңіп шыққан Жәмила Бахтиярқызымен болған кездесуден алған әсерімізді айтып жеткізу қиын. Ал шығармасын оқып отырып кейіпкері – қаршадай қыздың шыдамдылығына таңғаласыз, өзіне деген сеніміне сүйсінесіз, бірде онымен бірге мұңға батасыз, ол мұңнан да кейіпкердің өзі алып шығады. «Әкешім, анашым, неге мен? Не үшін?.. Қараңғылық. Жалғызбын. Жадымда сақталғаны осы ғана. Біраз уақыт өтіп, қайта ояндым. Өзіме белгісіз, қараңғы, жат әлемде ояндым. Сол әлемнің кеңістігінде самғадым. Бойымды баураған әлсіздік, жанымды ашытқан дерт бір сәтте ғайып болды. Ол әлемде мені ешкім көрмейтін, ал мен барлығын көрдім. Үзілген үміттердің, ізгі тілектердің, аңқау жүректердің арасында қалықтай ұштым. Ессіз жатқан адамдардың жүрек үнін тыңдадым. Ақ жүректер: «Өмір сүргім келеді» деп баяу болса да, үзіліссіз соқты. Бұл жер – жансақтау бөлімі еді», дейді өмір мен өлімнің арасында жатқан Жәмила.
Иә, Жәмиланың «Бәйшешек» атты туындысы осылай басталады. Әкесі Бахтиярдың айтуынша, о баста Жәмила өз өмірін өрнектеп жазуды мақсат етпеген. Адам ағзасындағы бүкіл бұлшық еттердің салдануына соқтыратын «миастения» деген өте сирек кездесетін невралгиялық ауруға шалдыққан қыз дерт салдарынан тұра алмай, жүре алмай, сөйлей алмай қалған кезінде айналасындағылармен қағазға жазып сөйлесетін болған. Сөйтіп, күнделік жазуды әдетке айналдырыпты. «Онда үлкен сынақтан өткізген Жаратқан Иемізге, айналасында құрақтай ұшып қызмет еткен ата-анасы мен туыстарына, ақ халатты абзал жандарға алғыс айтады. Атасы мен әжесінің туған күні қарсаңында жақындарына тосынсый жасағысы келіп, естеліктері бойынша дайындаған қолжазбасын жіберіпті. Бұл бізге шынымен тосынсый болды!», дейді Бахтияр Әлтайұлы. Жас қаламгер Жәмила Бақтиярқызы «Бәйшешек» туындысы арқылы Жаратушыға әке-шешесінің, туыстарының жүзіне қуаныш шуағын сыйлады, алғысын білдірді. Ал тағдыр сынағымен күресуге жетелеген бұла күш – сенім болды. «Жәмиланың басынан өткен қилы тағдырын баяндайтын бұл кітап мені бірден баурады. Жата-жастана оқыдым. Осылайша, қаламгер қыздың қарым-қабілетін мойындадым. Қазіргі қоғамда көп әке балалары ауыр дертпен ауырып қалса, анасынан көріп, отбасын тастап кетіп жатады. Сондай кезде бүкіл қиындық ананың иығына түседі. Осындай ауыртпалықты қайыспай көтеріп жүрген батыр аналарымыз бүгінгі қоғамда қаншама. Ал Бақтияр керісінше, әрдайым қызының қасынан табылды. Жанына жебеу болды. Қызын дертті жеңіп шығуға жігерлендірді. Алла Тағала ешкімді баламен сынамасын, әке-шешенің көзінің қарасы мен ағындай балапандары аман болсын», дейді елімізге белгілі жазушы-журналист Күлия Айдарбекова.
Күнделік ретінде тағдырының желісінде жазылған кітапты Жәмила ҚазМУ-да оқып жүргенде осыдан 3-4 жыл бұрын бастапты. Алайда пандемия кезінде қаламын қаңтара тұруына тура келген. Кейін қайта қолға алып, жазуға кіріседі. «Бұл кітап қиындықты асқан сабырмен өткізген жап-жас жанның жүрек лүпілінен келген имани хабар. «Бәйшешек» – тағдыр туралы жазылған кітап» деп баға беріпті белгілі жазушы Әшірбек Көпіш кітаптың алғы сөзінде. Хикаяттың бас кейіпкері Жәмиланың өзі. Яғни оқиға қаршадайынан күрделі кеселге душар болған өзінің атынан баяндалады. Кітап бетін парақтаған сайын сырқатының тезірек жеңілдеп, айыққанын қалап, тілеулес болып отырасыз. Дертті жеңгенін біліп қуаныштан жаныңыз масайрап, кітап кейіпкері айрықша жақсы көретін бәйшешекке толы кең даланың саф ауасымен тыныстағандай әсерде боласыз. Автор шығармасында сенім мен тазалықтың, жақсылық пен үміттің белгісіндей бәйшешек гүлінің пайда болу тарихына тән әдемі аңызды тілге тиек етеді. Бұдан кейін он жыл бойы басынан өткерген ұйқысыз-күлкісіз, азапты күндері баяндалғанда жаныңызды сала жәрдемдескіңіз келеді. Автормен бірге ауыр халде жатқан адам үшін уақыттың тым баяу жылжитынын сезініп, «ойланып та, жылап та, күрсініп те, тіпті күліп те үлгересің». «Ойым шатасып кетті. Иә, мектеп баяғыда ұмытылған әңгіме. Қазір маған бір күндік өмірден артық еш нәрсенің де керегі жоқ. Өлім жайлы ойлағым келмесе де, ойлаймын» деген баяндауға жеткенде тіптен дегбіріңіз кете бастайды. Алладан амандығын сұрап, жаман ойдан тез арылтуын өтінесіз. Дегенмен өмірге деген құштарлығын біліп, сабырға келесіз. «Сенім, үміт деген үкіленген сезімдер бізді алға қарай жетелейді. Ал есейе келе олардан алыстап кетеміз. Мен ауруыма жеңіл қарадым, оны қабылдадым, жақсы көрдім және күрестім. Осыдан болар, кішкентай бөбектер мен жастар үлкендерге қарағанда дертті тезірек жеңеді. Себебі біз бала жаста жанымыз қиналса да уайымға салынбаймыз», дейді автор. Кітабында өзінің қасында күндіз-түні құрақ ұшып, шарқ ұрған әкесі Бақтияр Әлтайұлы мен анасы Ғалия Әбіләзісқызы туралы тебірене, зор сүйіспеншілік, ерекше құрметпен жазады. «Мен сөйлей алмаймын, ойымды не жанарыммен, не қара қаламның ұшымен білдіремін. Қолымда кішкентай жасыл блокнот болатын, анама: «Жақсы, мам. Тамақ іштім. Сіздер қалайсыздар?» деп жаздым» дейді бұл сәт туралы. Яғни аурудың жанына батқанын айтып анасының қасіретін тереңдеткісі келмейді. Ал әкесі туралы жүрек толқынысында: «Маған нәсіп болған өмірдегі ең бір үлкен бақ – әке махаббаты. Мұндай сезімді ешкімнен көрген емеспін. Арамызда он сегіз мың ғаламға сыймайтын үлкен байланыс бар, әкем бұл тылсымды махаббат деп атайды. Мені еркелеткеніне, шексіз сүйгеніне, маңдайымнан иіскегеніне, күн сайын айтудан жалықпайтын тәтті сөздеріне қанып өстім. Әлі күнге дейін шашымды кептіріп беретін де, кейде әдемі әңгімесімен ұйықтататын да, аяғымды уқалап, ханшайымға балап, маған қызмет ететін де осы кісі. Әлемдегі барлық әке менің әкемдей болса – қоғамдағы әйелдерге түсетін салмақ та, кемсіту де, басқа әділетсіздіктер мен жат қылықтар да жойылып кетер ме еді?», дейді. Иә, бұл жалғанда бала үшін ең қымбат жан да – ана мен әке! Қызы осылай ерекше бағалаған әкесі – Бақтияр Өнербаев Алматы облысы әкімінің орынбасары, Текелі қаласының әкімі сияқты абыройлы қызметтер атқарған. Қазір Шымкент қалалық еңбек және әлеуметтік қорғау департаментінің басшысы. Аса ауыр сырқатпен он жыл бойы алыса жүріп, сондай қиын халіне қарамастан мектепті үздік бітіруі, өзі қалаған журналистика факультетіне оқуға түсуі оқырманның Жәмилаға деген құрметін еселей түседі. «Сен енді толық жазылдың!» деген сөзді естіген түні көз іле алмай, таң атқанша сәждеден бас көтермей, дұғада отырады. Осылайша, Жаратқан Иесіне, ата-анасына, туыстарына деген шексіз алғысын білдіреді.
Күрес, Сенім және Жеңіс деген үш тараудан тұратын «Бәйшешек» түпнұсқадан орыс және өзбек тілдеріне аударылыпты. Енді қырғыз, түрік, ағылшын, испан тілдеріне аударылып жатыр екен. Жуырда Жәмила Бахтиярқызы әлеуметтік желідегі парақшасында: «Алла қаласа, көктемнің шуақты күнінде басымыз аман, бауырымыз бүтін «Қарлығаш» атты жаңа кітаптың таныстырылымында кездесеміз» депті. Аталған туындысының тұсаукесерін өзі ерекше жақсы көретін, он бала өсіріп-тәрбиелеген әжесі Жанат пен немересінің осы күнгі қуаныштарына ортақтаса алмайтын марқұм Әлтай атасының туған күніне орай өткізбек. «Бәйшешекті» бір деммен оқып шыққан оқырмандары енді «Қарлығашты» күтуде.
Түркістан облысы
