Замира Исакова – Павлодар қаласындағы солтүстік полиция бөлімінде талмай қызмет етіп келе жатқан, тәжірибесі толыға түскен тергеуші. Нәзік жанға көбіне аса ауыр қылмыс, қасақана кісі өлтіру, кісі өліміне соқтырған адам денсаулығына қасақана ауыр зиян келтіру сипатындағы қылмыстық істер сеніп тапсырылатыны сондықтан. Тек былтыр маман осындай фактілер бойынша сотқа 36 қылмыстық іс жолдаған. Сотқа дейінгі қылмыстық істерді бүге-шігесіне дейін зерттеп, іске қатысы бар тұлғаларды анықтау, оқиғаның мән-жайын толық тізбектеп, куәгерлер мен дәлелдемелерді іздеп табу, қылмыстық сараптамаларды дайындау, олардың нәтижесін салыстыру, жасырын тергеу әрекеттерін ұйымдастыру, тағысын-тағы толып жатқан бөліктерден тұратын сотқа дейінгі тергеу шараларын Замира Бахтыбекқызы кәсіби тұрғыдан жүргізудің шебері деп баға береді оның әріптестері.
Былтыр қазан айының орта шенінде облыс орталығында тұратын зейнеткер талтүсте өзінің күйеу баласын тапаншамен жайратып салып, ел-жұртты шулатқаны бар. Қырық жастағы азамат жедел жәрдем келгенше оқиға орнында көз жұмып, куәгерлер полицияға хабарлаған. Тәртіп сақшылары күдіктіні қашып бара жатқан жерінен Павлодар – Омбы тас жолында тоқтатып, қолға түсіргенімен, оның кінәсін толық мойындату біраз уақытты алған. Аталған факті негізінде Қылмыстық кодекстің 99-бабы бойынша сотқа дейінгі тергеу басталғанда бұл іспен Замира Исакова басы бүтін шұғылданған екен.
– Академик Сәтбаев көшесі, 40-үйдің ауласында болған сол бір қанды оқиға есімде ерекше сақталып қалды. Зейнеткердің кінәсін дәлелдеу үшін дәлелдемелерді түйнектеп жинадық. Себебі күдікті қылмысты жасаған сәттен-ақ ізін жабуға әрекеттенген. Бірден барып Ертіс өзеніне тапаншасын лақтырып жібереді. Сүңгуірлер үш күн бойы мұздай суға сүңгіп, өзен түбін шарлағанымен қаруды таппады. Ақыры тапаншаны ол Алматы қаласынан сатып алғанын дәлелдедік. Азаматтың шынымен қаруға иелік еткенін дәлелдеу үшін қаншама уақытымыз зая кетті. Осындай жағдайда асқан табандылық қажет. Кейбір күдіктілер тергеу барысында өзі үшін пайдалы сәттерді аңғарса, ол жайында жұмған аузын ашпай қоятыны бар, – дейді тергеуші.
Негізі ауыр қылмыстарға көбіне өмірлік қиындықтар себеп болады. Алкогольді ішімдік салдарынан қанқұйлы қылмысқа бару, қолын қанға малу оқиғалары да аз тіркелмейді. Сондай кезеңдерде тергеушінің әйел болғаны қылмысты тергеу барысына әсер ететін көрінеді. Күдікті ер азамат болса, тіпті жақсы. Себебі ер адам әйелмен ашылып сөйлесуге бейім, өзінің бұл әрекетке бару құпияларын айтып қоятын көрінеді.
– Күдіктімен жақын адамындай сырласуға тырысамын. Кейбірі ыңғайға көнгісі келмей бұлтақтап, тергеу жұмыстарын жүргізуге қырсығын тигізеді. Ондай сәттерде азаматтың көңіліне жағатын істерге баруға тура келеді. Мысалы, уақытша ұстау изоляторында жақындарымен көрісуіне рұқсат алып беремін десең, илігеді. Сотқа дейінгі тергеудің нәтижесі сараптаманың қанша уақытта аяқталатынына да байланысты. Әдетте ол көбіне 1 ай мерзімге тағайындалады. Ал айрықша жағдайда 7 айға дейін созылуы мүмкін. Сондықтан бойында табандылық, төзімділік секілді қасиеттер болмаса, бұл мамандықта ұзаққа шыдау мүмкін емес. Оның үстіне қылмыс кез келген уақытта болады, түн ортасында, таң қараңғысында хабар түссе де бірден оқиға орнына жүріп кетесің. Ол жерде тергеушілер полицияның жедел уәкілімен және криминалиспен тізе қосып жұмыс істейді. Барлық нұсқаулықты тергеуші беретінін айтып өтейін. Сондықтан қылмысқа қатысы бар кез келген детальді назардан тыс қалдырмауға тырысамыз. Қылмыс орнын толық қарап шыққан соң ғана тергеудің негізгі шараларына кірісеміз. Байқайтыным, уақытының көбін жұмыста өткізетіндіктен, ер-азаматтар бұл қызметте көп тұрақтай алмайды. Өзім үшін бұл мамандық жан қалауым болғандықтан қызықты әрі әр қылмыстық іс – жазылмаған бір кітап, – дейді кейіпкеріміз.
ПАВЛОДАР
