Қашқын деген қара таңба

Ал күні кеше «қашқындар» де­ген­ қара тізімді Алматы облы­сы­ полиция департаментінің бұ­рын­ғы бастығы, генерал-майор­ Серік Күдебаевтың аты-жөні то­лық­­­тырды. Генералдың қашып кет­кеніне қатысты дәл күлкі күні тара­ған ақпараттар қайғылы қаңтар қыр­ғынын әлі ұмыта қоймаған қара­ша­ халыққа оңай тимегені анық. Се­бе­бі Күдебаев «Қасіретті қаңтар» оқи­ғасына қатысты күдікті деп таны­лып, оның үстінен Қылмыстық ко­декстің екі бірдей бабы – 370-бап­ – «Қызметтегі әрекетсіздігі» және­ 362-бап – «Биліктегі немесе­ лауазымдық өкілеттіктерді асыра пайдалану» бо­йынша қылмыстық істер қозғалған еді.­ Сот процесі кезінде прокурорлар генерал Серік Күдебаевқа 9 жыл бас­ бостандығынан айыру жазасын сұ­рады. Алайда...

Алғашында бұқаралық ақпарат құ­рал­дары, кейіннен әлеуметтік же­лі­лерде Күдебаевтың шетелге қа­шып­ кеткені туралы ақпараттар тарай­ бастады. Ал күні кеше бұл алып­-қашпа әңгімені Жетісу облыс­тық­ соты растап берді.

Талдықорған қалалық сотының бас­­пасөз қызметінің хабарлауынша, үкім­ жариялау алдындағы соңғы сөз сөй­леуге тиіс болған С.Күдебаев сот оты­­рысына ауруына байланысты кел­меген. Ал күдіктінің адвокаттары генералдың ауруханаға түскені туралы анықтама да берген екен.

«Осыған байланысты сот отырыстары кейінге қалдырылды. Осы ке­зеңде С.Күдебаевқа қатысты еш­қайда кетпеу және тиісті мінез-құ­лық туралы қолхат түріндегі бұл­тартпау шарасы қолданылған. Сот­ 2023 жылғы 30 наурызда Қыл­­мыстық-процестік кодекстің 157 ­және 355-баптарына сәйкес С.Кү­де­баевты 3 сәуір сағат 10:00-де жет­кізу туралы қаулы шығарды. Қау­лы­ны орындау кезінде прокурор С.Күде­баевтың елден кеткені туралы мәлі­мет­ берді.

Прокурордың өтініш хаты не­гі­­­зінде сотталушының басқа ел­дер­­­г­е одан әрі көшуін болдырмау­ және оның орналасқан жерін анық­тау­ мақсатында судья сотталушы­ С.Күдебаевты халықаралық із­дес­ті­руге жариялау және бұлтартпау ша­ра­сын «қамауда ұстауға» өзгерту тура­лы қаулы шығарды.

Бүгінгі күні Қылмыстық-про­цес­тік кодекстің 324-бабына сәйкес із­дестіру жариялануына байланыс­ты­ іс тоқтатылды. Іздестіруді қа­да­ғалауды жүзеге асыру үшін қыл­мыс­тық іс Жетісу облысының прокуратурасына жіберілді», делінген сот­тың ресми жауабында.

Айта кетейік, Серік Күдебаевтың қаш­қаны туралы «сенімді көздерге» сіл­­теме жасай отырып ақпарат тарат­қандар күдіктінің Қырғызстан арқы­лы Өзбекстан шекарасына өтіп, сол жақ­та чартермен Солтүстік Кипрге, енді­ бірі Түркияға ұшып кеткенін де­ жазған еді. Алайда еліміздің Ұлт­тық қауіпсіздік комитетінің Ше­кара қызметі «азамат Серік Мыр­зақұлұлы Күдебаевтың ресми жұ­мыс­ істеп тұрған өткізу пункттері ар­қы­лы Қазақстанның Мемлекеттік ше­ка­расынан өтпегенін» хабарлады. Құ­зырлы органның мәлімдеуінше, бүгінгі күні «шектес мемлекеттердің шекара өкілдері аппаратымен өзара іс-қимылда тексеру тағайындалған».

Шыны керек, қашқын генерал ісі­ күллі құқық қорғау органдарына­ күйе жағып кетті. Заңгерлер, қо­ғам­ белсенділері «осы іс бойынша­ кү­діктілерді қамауға алып, қатаң жа­уап­­кершілікке тартпайынша, мұндай жағ­дайлар тоқтамайды» дегенді алға­ тартады. «Ал күдіктілерді анық­­таудың еш қиындығын көріп тұр­ған жоқпын. Олар – кезінде күдіктіні қа­маудан босатуға өтініш берген про­курор, шешім қабылдаған судья,­ ше­ка­радан шығарып жіберген қыз­меткер. Егер осыларды бірден қа­­мауға алып тексерер болса, заң­сыз­ нұсқау берген басшылары да анық­талар еді», дейді Мәжіліс депу­та­ты, заңгер Абзал Құспан.

Қашқын деген қара таңба кім-кім­ге­ де абырой бермесі анық. Қайыра Бас­ прокуратура ұсынған дерек пен дә­йек­ке сүйенейік. Баспасөз қызметінің мә­лі­­­меттеріне қарағанда, негі­з­­інен ішкі істер органдарының желі­сі бойынша, алаяқтық жаса­ға­ны­ үшін – 400, ұрлық үшін 250 адам­ іздеуде жүр екен. Ауыр және­­ аса ауыр қылмыстар жасады­ деген­ 400 күдіктінің 250-і іздеу жария­лан­ғаннан кейін ұсталған. Шет мем­лекеттермен жолға қойылған ынты­мақтастықтың арқасында іздеу­де жүрген қылмыс жасаған 600 күдік­тінің жүрген жері анықталған. Олар­дың көпшілігі көрші Ресей, Аме­рика Құрама Штаттары, Түркия Рес­­пуб­ликасы, Біріккен Араб Әмірліктері, Қырғыз Республикасы, Өзбекстан мен Украинада жасырынып жүр.

Шет мемлекеттерде ұстау және олар­­ды кейіннен Қазақстанға экс­тра­­дициялау, соның ішінде про­ку­рорларды үйлестіруімен ұстал­ған­дар саны – 500. Мысалы, осы жы­лы­ қоғамдық резонанс тудырған қыл­мыс жасады деген 6 күдікті ұс­тал­­ды. Оның 4-уі кісі өлтіру, екеуі­ қаржы пирамидаларын ұйым­дас­тыр­ға­ны­ және басқарғаны үшін жа­за­­ға тар­тыл­ған.

Ал қаңтар қырғыны кезінде елі­­­­не­ қорған болуға тиіс қашқын ко­мен­­­­данттың дәл қазір қай елде бас сау­­ғалап жүргені белгісіз...