Мұны Солтүстік Қазақстан облысының әкімдігі «Бізде бәрі тамаша» деген сыңаймен былтыр өңірдің Тілдерді дамыту басқармасын жауып тастағандығының «нәтижесінің» бірі десек, қателеспеспіз. Өйткені жергілікті мемлекеттік қызметшілер өздеріне іс-қағаздарын екі тілде жүргізу жөніндегі талап әлсірегенін сезген соң, орыс тіліндегі мәтіндерді қазақ тіліне әлеуметтік желінің аударма қызметі арқылы аударуды жеткілікті санап, мемлекеттік тілді меңгеруге мән беруді доғарған секілді. Олар тіпті қазақ мектептеріне де құжаттарды орыс тілінде жолдауға көшіпті.
Әділін айтсақ, мемлекеттік тіл жалғыз Солтүстік Қазақстан облысында ғана емес, бүкіл мемлекеттік қызмет саласында орыс тілінің көлеңкесінде қалып, кемсітіліп отыр. Сол себепті жуырда Парламент Мәжілісінің Самат Мұсабаев бастаған бір топ депутаты Мемлекеттік қызмет істері агенттігіне депутаттық сауал жолдап, онда мемлекеттік әкімшілік лауазымына орналасуға арналған конкурсты өткізу қағидаларында «Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілін білуге арналған тестілеуден өту үшін мән белгіленбейді» деп жазылғанын сынады.
«Б» корпусының мемлекеттік қызметке өту сынағында 9 нормативтік-құқықтық акт бойынша қамтылған 130 сұрақтың белгілі бір межесі көрсетілген. Ал мемлекеттік тілден өту межесі айқындалмаған. Бұл мемлекеттік тілге деген құрметтің мүлдем жоқтығын көрсетеді. Қазақстан Республикасында мемлекеттік тілді меңгермей-ақ мемлекеттік қызметші атануға болса, оны тест сұрақтарына қосып, кімді алдап жүрміз? Бізге түсініксізі – мемлекеттік қызметке қабылданған азаматтарға берілетін сертификатта «Үміткер Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі мен заңнамаларын білуге арналған тестілеуден сәтті өтті» деп жазылады. Бұл анық көзбояушылық емес пе? Осыған орай, біздің ұсынысымыз – мемлекеттік қызметке қабылдау кезіндегі тестілеуде қазақ тілі есепке алынып, үміткер мемлекеттік тілден 100 пайыз оң нәтиже көрсетуі керек деген норма енгізілсін», депті мәжілісмендер. Жөн-ақ!
Ал осы депутаттық сауалға Мемлекеттік қызмет істері агенттігі берген жауаппен таныссақ, қазекемнің «Сен салар да, мен салар, атқа жемді кім салар?» деген сөзі еріксіз еске түседі. Себебі онда «Қазіргі уақытта мемлекеттік лауазымдарға үміткерлер үшін мемлекеттік тілді меңгеру деңгейі бойынша талап жоқ. Өйткені мәселе заңнамалық деңгейде реттелмеген» делінген. Дегенмен аталған агенттік «мемлекеттік қызметте мемлекеттік тілдің аясын кеңейту мақсатында кешенді шараларды жүзеге асырып отырғанын», яғни былтырдан бастап Қазақстан Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясына жоғары оқудан кейінгі білім алушы үміткерлерге мемлекеттік тілді орта деңгейден (В1) төмен емес білуі бойынша сертификаттарының болуы туралы талап енгізілгенін, ал биылғы жылы үшінші рет ұйымдастырылуы жоспарланып отырған Президенттік жастар кадрлық резервіне іріктеу кезінде мемлекеттік тілді білу негізгі талап ретінде бекітілгенін мақтана айтыпты. Алайда мұндай мемлекеттік қызметшілердің басым көпшілігін қамтымайтын ауқымы шектеулі шаралар мемлекеттік тілдің көсегесін көгертуі екіталай. Бұл ретте көптеген елде, соның ішінде көршілес Ресей Федерациясында да мемлекеттік қызметке тек мемлекеттік тілді білетін азаматтар алынатындығын неге ескермеске?
Ұзын сөздің қысқасы, еліміздің «Қазақстан» атауының өзі сана-сезімі, ар-ұяты бар азаматтарды қазақ тілін меңгеруді міндеттеуге тиіс бола тұра, өзгелерге өнеге көрсетеді деген мемлекеттік қызметшілердің мемлекеттік тілді білмеуі – мемлекеттік қызмет саласындағы мемлекеттік деңгейдегі парадокс. Сондықтан да Мәжіліс депутаттары енді «атқа жемді өздері салғандай» іс-қимылға көшіп, қолданыстағы заңнамаға тиісті түзету енгізу бастамасын өз қолдарына алса игі.
