Коллажды жасаған Зәуреш СМАҒҰЛ, «EQ»
Өнеркәсіп нысандарының айналаға әсерін азайту ‒ басқарушы компаниялардың мойнындағы маңызды міндет. Әсіресе мұнайлы өлке Атырау маңында қордаланған экологиялық проблемалар жұртшылық көкейінде көптен келе жатқаны жасырын емес. Сондықтан компаниялар туындаған барлық өзекті мәселені көпшілікпен ашық талқылауға, олардың шешу жолдарын табуға тиіс. Атырау қаласында Дүниежүзілік қоршаған ортаны қорғау күніне орай экология және өнеркәсіп тақырыбына арналып өткен конференцияда өңірдегі ҚМГ активтерінде қоршаған ортаға бөлінетін заттарды азайту іс-шаралары талқыланды. Іс-шарада қоғам өкілдері, эко-белсенділер мен волонтерлер, эколог ғалымдар ҚМГ және оның өңірдегі еншілес ұйымдарының басшылығына (АМӨЗ, KPI зауыты, «Ембімұнайгаз» АҚ), облыс әкімі Серік Шәпкеновке, Парламент Сенаты мен Мәжілісінің депутаттарына және кездесудің басқа да қатысушыларына өздерін толғандырған сұрақтарды қоюға мүмкіндік алды.
Қатысушыларға Атырау мұнай өңдеу зауытында отын-энергетикалық ресурстарды тұтынуды қысқарту жоспары ұсынылды. Мысалы, кешенді іс-шаралар жүргізіп, пештерді техникалық қайта жарақтандыру мен қондырғылардағы ескірген оттықтарды ауыстырудың нәтижесінде кәсіпорын шығарындылары 2023-2027 жылдары 327,8 мың тоннаға азаятын болады. Сондай-ақ зауытта 2025 жылға дейін резервуарлардан көмірсутек буларының атмосферада булануын азайту үшін понтондар орнату жобасы жүзеге асырылып жатыр. Жоба көмірсутектердің булануын әр резервуардан 80%-ға дейін азайтуға мүмкіндік береді. АМӨЗ басшылығы сондай-ақ төрт технологиялық қондырғыда (зауыттағы ластаушы заттар шығарындыларының негізгі көздері) автоматтандырылған мониторинг жүйесін енгізу жайынан хабардар етті. Мониторинг жүйесі пештер мен қазандықтардан түтін газдарының құрамындағы күкірт ангидриді, күйе, метан, азот оксидтері, көміртегі оксиді бойынша талдау нәтижелерін автоматты режімде бақылаушы органдарға жіберіп отырады. Бұл жүйе кәсіпорынның экология саласында ашықтығын арттыру мақсатында жасалған.
Сонымен қатар зауыт су ресурстарын ұқыпты пайдалануға да жауапты. Ол үшін алдағы бес жылда ағынды суларды тазарту қондырғысы салынбақ. Жоба Жайық өзенінен су тұтыну көлемін 57%-ға азайтуға, сондай-ақ тазартылған ағынды суды өндірісте қайта қолдану арқылы зауыттың сарқынды суды ағызу көлемін 70%-ға дейін төмендетуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде, 2028 жылға қарай өзеннен алынатын су көлемі жылына 7 млн тоннадан (2022 ж.) 3,9 млн тоннаға дейін төмендейді.
Сол секілді ҚМГ «Ембімұнайгаз» АҚ жабдықтары үшін қазандық-пеш отынын қолдану көлемін төмендету арқылы оның тиімділігін арттыру жолдарын қарастырып жатыр. Қазір де дайындық кезеңі аяқталған. Бұдан бөлек, алдағы жылдары «Ембімұнайгаз» жоспарында метанның ағып кетуін анықтау және жою технологиясын (LDAR) енгізу де бар.
Еліміздегі полипропилен өндіретін біріктірілген газ-химиялық кешен 2022 жылы жұмысын бастады. KPI Inc. зауыты ‒ полипропиленнің жетекші өндірушілерінің бірі. Бұл теңіз кенішіндегі шикізатты өңдеуді бастаған алғашқы кәсіпорын. Зауыт теңізден пропанның бірінші партиясын 2021 жылы алды. Жоспар бойынша жылына 500 мың тонна жоғары сапалы полипропилен шығару есептелген. Бұл ретте кәсіпорын өнім сапасын арттырып, қоршаған ортаға кері әсерін азайтатын жаңа технологияларды енгізумен белсенді айналысып келеді. Зауыт іске қосылған күннен бастап өндіріс көлемін ұлғайтып, өнімдерін бірқатар шет мемлекеттерге экспорттаумен қатар, еліміздің ішкі сұранысын қанағаттандыруда. Инновациялық технологияларды қолданудың арқасында кәсіпорын жоғары сапалы өніммен қамтамасыз етіп қана қоймай, қоршаған ортаның қауіпсіздігіне бағытталған міндеттерін ұқыпты орындауда. Полипропилен өндірісінің барлық кезеңінде зауытқа түсетін шикізаттың, тұтынылатын және ағынды сулардың сапасы, пайдалану кезіндегі шығарындылар соңғы өнімге қойылған талаптардың сәйкестігі расталғанша үнемі бақылауда болады. Жеткізілетін шикізаттың, энергия ресурстарының және дайын өнімнің сапасын бақылау үшін зауытта әлемдегі жетекшілердің бірі болып табылатын швейцариялық компания шығарған SGS сынақ зертханасы жұмыс істейді. Жұмыстың сапасын қамтамасыз ету үшін зертханаға 143 бірлік сараптамалық жабдық орнатылған. Онда жыл сайын 260 мыңнан аса сынақ жүргізіледі. Зауытта пайдаланылатын барлық судан сынама алынады. Экологиялық аспектілерді бақылау мақсатында алау газына, пайдаланылған газдарға, түтін газдарына және газ турбинасына зертханалық зерттеулер жүргізілуде.
Биіктігі 100 метр болатын жоғары және төмен қысымды екі алау жүйесі әр кез бақылауда және экологиялық қауіпсіздік талаптарына толық сәйкес келеді. Олар іске қосу, өшіру және төтенше жағдайлар кезінде төгілген өнімнің толық жануы үшін қажет. Кешенді алау 100% тазалықпен пропанды (көмірқышқыл газы мен суды түзе отырып) жанады, алау жүйесінен шығарылатын шығарындылар қоршаған ортаға зиянсыз. Зауытта технологиялық үдерістер үшін айналмалы су құбыры қолданылады. Яғни ағынды сулар (жаңбыр, химиялық ластанған және тұрмыстық) Қарабатан қаласының коммуналдық нысандарына жіберіліп, тазартылып, зауытқа қайтарылады. Алдағы уақытта кәсіпорын электр қуатын бұдан да көп үнемдеп, небәрі 35 МВт/сағ тұтынуды жоспарлап отыр. KPI зауытында энергия үнемдейтін ресурстарды тиімді пайдалану басталған. Бастапқыда сағатына 62 МВт электр энергиясын тұтыну жоспарланған болатын, бірақ заманауи энергия үнемдейтін шешімдер электр энергиясын сағатына 43 МВт-ға дейін төмендетуге көмектесті. Сонымен қатар «жасыл белдеу» құру мақсатында зауыт аумағында 2500-ден аса ағаш отырғызу жоспарланған.
Жиын аясында «ҚазМұнайГаз» Атырау облысының әкімдігімен меморандумға қол қойды. Құжат бойынша үш жыл ішінде Атырау аумағында 10 мыңға дейін ағаш отырғызу көзделді. Ұлттық компания атмосфераға бөлінетін заттарды басқару жөніндегі іс-шаралардан бөлек, шикі газды алау етіп жағуды азайтады. Су ресурстарын қайта пайдалану, сондай-ақ рекультивация жұмыстары қолға алынды. Компания 2030 жылға қарай тұрақты алау жағу көлемін нөлге дейін жеткізуге міндеттеме алды. Қазірдің өзінде 2017 жылмен салыстырғанда шикі газды алауда жағу көлемі 89%-ға төмендеді. Бұл көрсеткішке негізінен «Ембімұнайгазда» газ өңдеу қондырғысын пайдалануға беру арқылы қол жеткізді. «ҚазМұнайГаз» өндіруші компаниялардың кен орындарында бұрыннан жиналған мұнаймен ластанған жерлерді тазарту бойынша біршама жұмыс атқарды. Соңғы екі жылдың өзінде компаниялар тобы бойынша барлығы 1,2 млн тоннадан аса жылдар бойы жиналған мұнай қалдықтары кәдеге жаратылып, 192 гектар жер қалпына келтірілген.
