«Биыл Шымкент қаласының республикалық маңызы бар қалалар санатына қосылғанына 5 жыл толды. Осыдан бес-алты жыл бұрын қала аумағына инфрақұрылыммен қамтылу деңгейі төмен 40-тан аса елді мекен қосылған. Қаланың қажеттілігіне жетіспейтін инфрақұрылым, қоғамдық көлік мәселелері өзекті еді. Қазір бұл сұрақтар біршама шешімін тапты.
Соңғы бес жылда өнеркәсіп өнімінің көлемі 492 млрд теңгеден 937 млрд теңгеге жетті, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 58 мыңнан 110 мыңға дейін өсті. Қалаға 2 трлн теңгеден аса инвестиция тартылып, бюджет көлемі 146 млрд теңгеден 613 млрд теңгеге жетті», деді Мұрат Дүйсенбекұлы.
Сөйтіп, макроэкономикалық көрсеткіштерде өсім динамикасы бар екенін айтты. Биылғы 5 айда инвестиция көлемі – 22 пайызға, құрылыс жұмыстары – 29 пайызға, пайдалануға берілген тұрғын үй алаңы – 73 пайызға, бөлшек сауда көлемі – 25 пайызға артқанын атап өтті.
Өрге басқан өндіріс
Әкім қалада өндіріс саласы да өркен жайып келе жатқанына тоқталды. «Қалада жалпы аумағы 869 гектарды құрайтын 5 өндірістік алаң жұмыс істейді. Онда 13 мыңнан аса жаңа жұмыс орындары құрылды. Енді 358 млрд теңгеге 337 инвестициялық жоба іске асырылуда. Бүгінге қолданыстағы өндірістік аймақтардың толымдылығы 90 пайыздан асты. Өндіріс алаңдарына қажеттіліктің артуына байланысты, жаңадан 867 гектарды құрайтын 5 өндіріс аумақтарын құру жұмыстары жүргізілуде.
Бұл аумақтарда 400 млрд теңгені құрайтын 284 инвестициялық жоба іске асты. Ал онда ашылатын жұмыс орны – 12 мыңға жуық. Құрылатын аумақтардың екеуінде қолданыстағы өндірістік алаңдар кеңейтілсе, үшеуі – жаңа алаңдар. Оның ішінде «Жұлдыз» индустриялық аймағы бар. Жалпы аумағы 306 гектар аймаққа инженерлік инфрақұрылымның құрылысы жүргізіліп жатыр. Жаңа индустриялық аймақта машина жасау, фармацевтика, металлургия, жиһаз өнеркәсібі, құрылыс индустриясы салаларында 3 мыңнан аса адамға жұмыс беріледі. 200 млрд теңгеден аса қаржыға 50-ден аса ірі инвестициялық жоба іске аспақ. Ол аймақта инвестициялық құны 147 млрд теңгені құрайтын, 42 жобаны іске асыру жұмыстарын бастап кеттік», деп сөзін жалғады әкім.
Шымкент қаласында ауылшаруашылық өнімдерін терең өңдейтін өндіріс алаңдарын дамыту мақсатында, аумағы 132 гектарды құрайтын «Бозарық» тамақ өнеркәсібі агро-индустриялық аймағында инженерлік инфрақұрылым жүйелерінің құрылысы жүргізіліп жатыр екен. Нәтижесінде, 21 жобаға 23 млрд теңге инвестиция тартылып, 1 800-ден аса жұмыс орны ашылатын болыпты.
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, сауда-логистикалық орталығын кеңейте отырып, бүкіл оңтүстік өңірі үшін өңірлік хаб құру жұмыстары басталды. Жобаны іске асыру мерзімі 2023-2027 жылдар. Аталған аймақта 47 млрд теңгеге 23 жобаны жүзеге асыру жоспарланған. Аумағы 119 гектарды құрайтын жаңадан «Стандарт» жеке индустриялық аймағы құрылуда. Бұл аймаққа 30 млрд теңге инвестиция тартылып, 150 жобаны іске асыру арқылы, 2 мың жаңа жұмыс орны ашылатын болады. Биыл өңдеу өнеркәсібінде 300-ге жуық жаңа жұмыс орнын құрып, 14 жоба іске асырылып, 14 млрд теңге инвестиция тартылмақшы.
Керегесі кеңейген кәсіпкерлік
Шымкентте мемлекет тарапынан кәсіпкерлерге ауқымды қолдау көрсетілуде. «Кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жобасы» аясында 17,9 млрд теңге бөлініп, жыл басынан 3 176 жобаға 7,9 млрд теңгенің қолдауы көрсетілді. Одан басқа, мемлекеттік бағдарламадан бөлек, кәсіпкерлерді қолдау мақсатында жергілікті «Іскер қала» бағдарламасы іске асырылуда. Бағдарлама аясында 1,4 млрд теңге бөлініп, жыл басынан 153 жобаға 412 млн теңгеге қолдау көрсетілді.
«Бұл ретте, жастар мен әйелдер кәсіпкерлігін 1 пайыздық мөлшермен 10 млн теңгеге дейін несиелендіру қаралған. Одан басқа бағдарлама аясында кәсіпкерлерге өндіріске бағытталған жеңілдетілген несиелер беру қарастырылған, атап айтқанда, 2 пайыздық мөлшермен 50 млн теңгеге дейін несиелер алуға болады. Іс-шара аясында өнеркәсіптік парктерде үш жыл ішінде жергілікті бюджет қаражаты есебінен шағын кәсіпорындардың жалдау ақысының шығындары өтеледі. Бірінші жыл – 75%, екінші жыл – 50%, үшінші жыл – 25% мемлекет есебінен төленеді. «Бизнеске арналған үкімет – Shymkent Invest» бірыңғай орталығында 33 мыңға жуық, жыл басынан тағы 5 мыңдай кәсіпкерге бизнес-жоспарды әзірлеуден бастап, жобаны пайдалануға беруге дейінгі құжаттарға қолдау көрсетілуде. Нәтижесінде, бүгінде қалада белсенді жұмыс жасайтын кәсіпкерлік субъектілер саны 124 мыңнан асып, өткен жылмен салыстырғанда 52 пайызға артты», деді М.Әйтенов.
Бәсі жоғары білім
Білім беру нысандарын дамыту мақсатында соңғы бес жылда 48 810 орындық 105 мектеп пайдалануға берілді. Оның 80%-ы жеке инвестор есебінен салынған. Енді үш ауысымды мектеп саны 19-дан 3-ке, ыңғайлы мектеп саны 17-ден 3-ке азайды. Биыл 18 мектепті пайдалануға беріп, үш ауысымды мектеп мәселесін толығымен шешуді көздеп отыр екен.
«Президенттің бастамасымен «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында қалада 2026 жылға дейін 28 мың орындық 18 мектеп пайдалануға беріледі. Сонымен қатар екі Оқушылар сарайының құрылысы басталады. Оның біреуі биыл пайдалануға беріледі. Одан басқа 750 орындық 5 өнер мектебінің құрылысын салу жоспарлануда», деді баяндамашы.
Деңгейі өскен денсаулық
Соңғы 5 жылда денсаулық сақтау ұйымдарының материалдық-техникалық базасымен жарақтандыруға 19 млрд теңге бағытталып, қамту деңгейі 67 пайыздан 79 пайызға артыпты. Соңғы 4 жылда 12 жеке емхана ашылып, мемлекеттік емханалардың жүктемесі 30 пайызға азайған. Өткен жылы қалада жеке инвестор есебінен ПЭТ/КТ сәулелі терапия орталығы ашылып, қатерлі ісік ауруын бастапқы сатысында анықтап, алдын ала емдеуге мүмкіндік беруде.
Биыл жеке инвесторлар есебінен 3 жаңа емхана ашылды. Осы атқарылып жатқан жұмыстардың нәтижесінде жыл басынан жалпы өлім көрсеткіші 8%-ға, нәресте шетінеуі 20,6%-ға төмендеді. Ал ана өлімі тіркелмеген. 2025 жылға дейін жаңа заманауи перзентхана мен жеке инвесторлардың есебінен 800 орындық клиниканың құрылысы және 6 медициналық орталық ашу жоспарланып отыр екен.
Сыннан сүрінбеген спорт
Бұқаралық спортты дамыту мақсатында, осыдан 3 жыл бұрын республикада алғаш болып «Шымкент жастар лигасы» атты бірегей жоба басталған. Жыл сайын оқушылардың қызығушылығы артып, лига ауқымы артуда. Биыл 151 мектептен 500-ден аса командалар жасақталып, 6 мыңға жуық оқушы қатысты. Қалада спорт инфрақұрылымын дамыту мақсатында биыл «Үстел теннисі спорт кешені» және «Жаңа ипподром» құрылысы (демеуші есебінен), «Металлург» стадионын реконструкциялау жұмыстары аяқталып, пайдалануға берілді. Жыл соңына дейін бюджет есебінен ауысымына 250 баланы қабылдайтын 2 спорт ғимараты және жеке кәсіпкер есебінен «SPORT LIFE» футбол орталығының құрылысы аяқталып, пайдалануға берілетін болады. Биыл спорттық үйірмелермен жан басына шаққанда қаржыландыру арқылы 19 мыңнан аса бала қамтамасыз етілген.
Жұмыссыздық азайды
Халықты жұмыспен қамту іс-шараларына биыл 57 мың адам жоспарланып, оның 42 мыңын тұрақты жұмыспен қамту қажет. Жыл басынан 14 мыңнан аса адам тұрақты жұмыс орнын тапты. Соңғы жылдары жұмыспен қамту іс-шараларын күшейту арқылы әлеуметтік көмек алушылар саны өткен жылмен салыстырғанда 22 пайызға азайып, 10 794 отбасыны құраған.
Игілікке жараған инфрақұрылым
«Соңғы 5 жылда инженерлік-инфрақұрылым жүйелеріне бюджеттен 191 млрд теңге бағытталып, оның 87 пайызы немесе 166 млрд теңгесі соңғы үш жылда бөлінді. Нәтижесінде, 1 магистралды суағар салынып, қуаттылығы тәулігіне 364 мың текше метрге жетті. Ол шамамен 2030 жылға дейін жетеді. Төрт подстанса салу арқылы, электр энергиясының қуаттылығы 490 мВт-ға жетіп, қаланың 2025 жылға дейінгі қажеттілігі шешілді. Газдандыру саласында жаңа АГРС салу арқылы, газ қуаттылығы тәулігіне 430 мың текше метрге жетіп, 2030 жылға дейінгі газ мәселесі де өз шешімін тапты», деді Мұрат Дүйсенбекұлы.
«Көлік инфрақұрылымын дамытуға бөлінетін қаражаттың көлемін биыл 38,0 млрд теңгеге жеткізіп, 2018 жылмен салыстырғанда 5 есеге ұлғайтылды. Соңғы 5 жылда ұзақтығы 900 шақырымнан аса асфальтталған жол салынып, қаланың орталық бөлігіндегі ірі жолайрық пайдалануға берілді.
Жолаушылар тасымалының деңгейін арттыру мақсатында, қаладағы автобустар паркін соңғы 5 жылда 35 пайыздан 90 пайызға дейін жаңартып, шалғайда орналасқан елді мекендер толығымен автобуспен қамтылды. Жеке инвестор есебінен құрылысы жүргізіліп жатқан жаңа әуежай терминалын жыл соңына дейін аяқтау көзделген.
«Ал теміржол вокзалы сенімгерлік басқаруға беріліп, жеке инвестор есебінен толығымен қайта жаңартылатын болады. Нәтижесінде, әуежайдың жолаушыларды өткізу қабілеті сағатына 200 адамнан 2 000 адамға, темір жол вокзалының қызмет көрсетуі тәулігіне 2 000 адамнан 6 000 адамға дейін артады», деді М.Әйтенов.
Тұрғын үй құрылысы қарқынды
Шымкент қаласында соңғы бес жылда 3 млн 700 мың шаршы метрге жуық тұрғын үй салынған. Оның 2 миллионы соңғы екі жылда пайдалануға берілді. Ендігі кезектегі межеміз – жыл сайынғы тұрғын үй көлемін 2 млн шаршы метрге жеткізу. Ол үшін инфрақұрылыммен дер кезінде қамту қажет. Қазір құрылыс аумақтары айқындалып, инженерлік жүйелерді жобалау жұмыстары басталып кеткен.
«Биыл мемлекеттік бағдарлама шеңберінде 4 445 отбасы баспанамен қамтылады. Мемлекеттік бағдарламадан тыс қалып отырған әлеуметтік санаттағы азаматтар да бар. Аталған санаттағы азаматтарды тұрғын үймен қамту мақсатында, «Қамқор» жергілікті тұрғын үй бағдарламасы қабылданды. Бағдарламаны жүзеге асыруға 3 млрд теңге бөлінді», деді бұл жөнінде қала басшысы.
Қолайлы қала қалыптастыру
Қала тұрғындары мен қонақтарына қолайлы қала қалыптастыру мақсатында, ағымдағы жылы 9 гүлзар, 1 саябақ салу және қала орталығындағы Қошқар ата өзені жағалауын абаттандыру жұмыстары жүргізілетін болыпты. Аумағы 42 гектарды құрайтын Шым-сити шағын ауданында жаңа саябақ құрылысы басталған. Қаладағы демалыс аймақтарын ұлғайту мақсатында, жоспарға сәйкес жыл сайын 10 гүлзар салу мүмкіндік бар.
«Тиімді және нәтижелі жұмыс жасау үшін халықпен кері байланыс өте маңызды. Өткен жылдан бастап Мемлекет басшысының Жарлығымен әкімдердің халықпен кездесу өткізу тәртібі өзгерді. Осы орайда, тоқсанына 1 рет қаладағы 5 аудан тұрғындарымен кездесудің желілік кестесі бекітілді. Өткен 5 айда қала аумағындағы тұрғын алаптар мен шағын аудандарды аралап, 70 кездесу өткіздім. Әкімнің жеке қабылдауы барлық мемлекеттік органдар басшыларының қатысуымен күні бойы «ашық есік» форматында өтуде», деді Мұрат Дүйсенбекұлы.
Әкім халықты толғандыратын әрбір сұрақты бақылауға қойып, оны қатаң қадағалауды жоспарға енгізген. Жыл басынан бері қала әкімі 6 жеке қабылдау өткізіп, 629 адам қабылдаған. Нәтижесінде, мәселелер бойынша 322 тапсырма беріліп, оның 224 шешімін тапса, қалғандары заң талаптарына сәйкес қаралуда.
Одан басқа, тұрғындарды толғандыратын мәселелердің соңына дейін орындалуына қол жеткізу, ашық және тиімді жұмыс жасау үшін әр елді мекеннен белсенді азаматтардың бақылауы ескеріледі. Бұл тәжірибе халықпен кері байланысты күшейтіп, қазірдің өзінде тиімділігін көрсетіп отыр.
