Коллажды жасаған Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Зауыттың бас директоры Мұрат Досмұратовтың айтуынша, биылғы алты ай мұнай өңдеушілер үшін оңай болған жоқ. Өйткені кәсіпорынның технологиялық режімі әлсін-әлсін бұзылды. Мұның салдары өнім өндеу үдерісін кідіріске ұшыратты. Әсіресе электр энергиясында ақау зауыт жұмысын бірнеше күнге тоқтатуға мәжбүр болды.
«Алайда осындай олқылықтарға қарамастан, зауытта алты айда 2 млн 895 мың тоннаға жуық шикі мұнай өңделді. Жоспарланған өнім өңдеу көлемі 2 млн 865 мың тонна болатын. Мұнай өңдеушілер шығарған тауарлық өнімнің көлемі 2 млн 574 мың тоннаға жетті. Бұл жоспарланған көрсеткіштен 25 мың 600 тоннаға артық. Зауыттың технологиялық қондырғыларында өңделген мұнай өнімдері К4 және К5 экологиялық кластарының талаптарына сәйкес келеді», дейді М.Досмұратов.
Атырау МӨЗ шілдеде еліміздегі мұнай өңдеуші зауыттардың ішінде алғашқы болып К5 экологиялық класты АИ-92 автобензинін шығаруды бастады. Бұл – Еуро-5 баламасы. Аталған экологиялық жанармайдың басты артықшылығы – құрамындағы күкіртті қосылыстардың көрсеткіші К4 класымен салыстырғанда 5 есеге аз. Ал бензол секілді хош иісті көмірсутектер мен өзге де қоспалардың мөлшері шектеулі.
«К5 класындағы отынды пайдалану кезінде улы заттардың шығарындыларын азайту адам денсаулығына зиянды әсерді, оның ішінде тітіркену мен тыныс алу органдарының ауруларын, қабыну процестерін, жүйке және жүрек-тамыр жүйесіне кері әсерлерді азайтуға септігін тигізеді. K5 класты бензинді пайдалану автокөліктердің жұмысына оң әсер етеді. Мұндай жоғары стандартты бензин сапасына қол жеткізу кәсіпорынды үш кезеңдік жаңғырту жобасымен жаңа технологиялық қондырғыларды іске қосудың нәтижесінде мүмкін болды. Зауытта К5 класына жататын АИ-92 автобензинін өндірудің орташа тәуліктік көрсеткіші 5,5 мың тоннаны құрайды», дейді зауыттың бас директоры.
Оның мәліметіне сүйенсек, атмосфераға 5 436 тонна ластаушы заттар шығарылған. Бұл былтырғы осы кезеңдегі көрсеткішпен салыстырғанда 387 тоннаға аз. Ал ағынды сулармен бірге шығарылатын ластаушы заттардың үлесі 3 104 тоннаны құраған. Осылайша, өткен жылғыдан 73 тоннаға азайған.
«Біздің зауытта қоршаған ортаға кері әсерді барынша азайтуға бағытталған іс-шаралар жүзеге асырылып келеді. Мұндай жұмысты алдағы уақытта да жалғастыра береміз», дейді М.Досмұратов.
Аталған зауытта еңбекті қорғау және өндірістегі қауіпсіздікті күшейтуге бағытталған шараларға басымдық беріліп отыр. Мәселен, жыл басынан бері зауыт қызметкерлерінің арасында өндірістік жарақат алу, кәсіптік ауру немесе жол-көлік оқиғаларына ұшырау тіркелмеген. Өйткені жыл басында «ҚазМұнайГаз» компаниялар тобы қауіпсіздік пен еңбекті қорғауға байланысты 9 өмірлік маңызды ережені енгізген. Алайда жаңа ережемен өндірістік-техникалық оқыту аясында зауыттың өндірісіндегі персоналдың тек 50 пайыздан астамы ғана танысыпты.
Бас директордың пікірінше, мұнай өңдеушілер алдында маңызды істер тұр. Бұл – технологиялық қондырғылардың көрсеткішін жақсарту, мұнай өңдеу тереңдігін ұлғайту, сенімділік деңгейін арттыруға бағытталған ауқымды жұмыстар. Жыл соңына дейін, «Tazalyq» экологиялық жобасы аясында механикалық тазарту қондырғыларын жаңғырту жұмыстарын аяқтау жоспарланған. Аталған жоба Атырау қаласының атмосфералық ауасы мен экологиясын жақсарту үшін қолға алынған.
Ал ең бастысы, зауытты дербес энергия көзімен қамтамасыз ету мәселесі өзекті болып отыр. Өйткені Атырау мұнай өңдеу зауытының сұранысқа ие автобензиндер, авиаотын, дизель отыны мен мұнай-химия өнімдеріне шикізат ретінде қолданылатын бензол, параксилол шығару үдерісі тоқтамауға тиіс.
«Атырау мұнай өңдеу зауытында Шымкенттегі кәсіпорын шығаруға тиіс жоғары октанды бензиннің орнын толықтыру үшін АИ-95 өндірісі артты. Зауыттың тұрақты жұмысын қамтамасыз ету – компанияның басым міндеттерінің бірі. Бұл зауытты электр қуатымен жабдықтау деңгейін күшейту үшін газ турбиналы электр стансасын (ГТЭС) және Атырау жылу электр орталығынан электр беру желісін салу жоспарланып отыр», дейді «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ басқарма төрағасы Мағзұм Мырзағалиев.
ГТЭС құрылысы бірнеше мақсатты көздейді. Оның ішінде зауыттың жаңа бөлігін тұрақты түрде сыртқы электр қуатымен қамтамасыз ету, кәсіпорындағы жабдықтар жұмысының тоқтауын барынша азайту және штаттан тыс жағдайлар кезінде газды мәжбүрлі түрде факельді қондырғыларға жіберу қаупін төмендету. ГТЭС-тің қуаты – 154 мВт/сағат. Нысанды 2026 жылдың соңына дейін іске қосу жоспарланған.
Осы жобаны іске асыру үшін қазір әлеуетті инвестор тарту мәселесі қозғалып отыр. Жоспарға сәйкес инвестор нысанды кешенді жобалау, құрылыс және қаржыландыру жөніндегі жұмыстарды орындауы қажет. Артық өндірілген электр энергиясын облыс тұрғындарына бірыңғай сатып алушы арқылы сату көзделген.
Мамандардың түсіндіруінше, ГТЭС жобасын жүзеге асырудағы негізгі талаптардың бірі – су ресурстарын тиімді пайдалану және суды тұтыну көлемін азайту. Алдын ала техникалық-экономикалық негіздемеге сәйкес ГТЭС тұтынатын тұщы судың бастапқы көлемі сағатына 650 текше метрді құрайды. Алайда құрғақ градирня секілді ең үздік қолжетімді технологияларды пайдалану арқылы көрсеткішті сағатына 150-200 текше метрге дейін төмендетуге болады. ГТЭС-ті сумен қамтамасыз етудің негізгі көзі әлі анықталған жоқ. Осы орайда мұнай өңдеушілер Жайық-Каспий облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясының көмегіне жүгінеді.
Атырау облысы
