Отандық геологтердің алқалы жиыны

Геология комитетінің төр­­ағасы Ерлан Ақбаров шара­ның күн тәртібімен таныстырып, әуелгі сөз кезегін Өнер­кәсіп және құрылыс вице-министрі Иран Шарханұлына берді. Министрдің орынбасары қатысушыларды айтулы шарамен құттықтап, оларды ведомствоның геология мен ұлттық экономикаға деген ұстаным, жоспарымен таныс­тырды. Сөйтіп саланың еңбегі сіңген дербес зейнеткерлері, бір­қатар ғалымдары мен білікті мамандарын марапаттады.

«ХХІ ғасырдағы Қазақ­станның геологиялық қызметі: жай-күйі, проблемалары мен болашағы» тақырыбында өткен алқалы жиын саланың бірқатар маңызды және өзекті мәселелерін талқылауға арналған алаңға айналды. Көзделген негізгі мақсат еліміздің минералды-шикізат базасын толықтыру және дамыту жөніндегі бірлескен іс-әрекеттер жоспарын әзірлеу болды. Сондай-ақ 2029 жылға қарай Ұлттық эко­номика көлемін екі есеге дейін ұлғайтып, Қазақстанның мықты өнеркәсіптік базасын қамтамасыз ету мақсаты алға шықты.

Вице-министр өз сөзінде қоршаған орта мен еліміздің ресурстарын зерттеу барысын­да геология саласының ма­ңыздылығын атап өтіп, Қазақстанның мине­ралды-ши­кізат базасы ел эконо­микасының ұзақмерзімді қа­жеттіліктерін қамтамасыз етуі қажет екендігіне баса назар аударды.

Айтулы іс-шараға «Kazakhmys Barlau» ЖШС-ның бас директоры Ғалым Нұржанов, Қазақстан Республикасы Ұлт­тық Ғылым ака­демиясының ака­­демигі, геология-минералогия ғылымдарының докторы Се­­рікбек Дәукей, «Kazenergy» қауым­дастығының атқарушы дирек­торы Фархат Абытов, Мине­ралды ресурстар акаде­миясының өкілі Георгий Фрей­ман және Қ.Сәтбаев атын­дағы Гео­логиялық ғылымдар инс­ти­тутынан Герой Жолтаев та қа­тысты.

Сөз кезегінде Ғ.Нұржанов гео­логиялық қауымдастықтың ал­­дында тұрған жаңа сын-қатер­лер туралы айтып берді. «Са­ла алдында тұрған пробле­малар бізден нақты әрі тиімді қадамдарды талап етеді. Әл­бетте, мұндай мәселелер бір­лесіп шешілуі тиіс. Осыған бай­ланысты уәкілетті органдар мен бизнес-қоғамдастықты гео­логиялық барлауға тың серпін беру үшін бірлесе жұмыс жасауға шақырамын», деп атап өтті ол.

«Kazenergy» қауымдас­ты­ғының атқарушы директоры Ф.Абытов болса, табиғи ресурс­тарды тұрақты басқару бойынша халықаралық озық тәжірибе ор­талығын құру жөніндегі жо­баны көпшілік назарына ұсынды. Жобаның көздеген мақ­саты – эко­логиялық және энер­­гети­калық теңгерімге қол жет­кізу әрі ре­сурстарды тұрақты бас­қару жө­ніндегі жоспарлардың жү­зеге асуы­на үлес қосу болып табылады.

Алқалы отырыстың қоры­тындысы бойынша бри­тандық геологиялық қызмет, Ұлы­­бри­танияның ғылыми-зерт­­теу және инновациялар бас­қармасы мен біздің елдің «Ұлт­тық геологиялық қызмет» акционерлік қоғамы арасындағы өзара түсіністік туралы Ме­морандумға қол қойылды. Ма­ңызды құжатқа сәйкес екі тарап геология, аймақтық геоло­гиялық зерттеулер саласында озық технологияларды енгізу бойынша әрі геологиялық деректер базасын құру бойынша тәжірибе алмасып, геологиялық карталарды құрастыру жөнінде заманауи технологияларды қол­дану және халықаралық озық тәжі­рибелерді енгізу туралы ақпа­ратпен бөлісетін болады.

«Қазір геология саласы осындай қиындықтармен бетпе-бет келіп отыр:

- кадрлармен қамтамасыз ету­дің нашарлығы;

 - қаржыландырудың төмен мөлшері;

- басқару жүйесіндегі өзара әрекеттестік деңгейінің жет­кілік­сіздігі;

- толыққанды ұлттық деректер базасының болмауы;

- геологиялық ақпаратқа онлайн қолжетімділіктің болмауы.

Оларды шешу бастамаларымен геологиялық барлау саласын экономиканың басым секторы ретінде анықтауды ұсы­нып, AGMP «Атамекен» ҰКП-мен бірлесіп, сала министр­­лігіне бірнеше рет жү­гініп, түрлі алаңдарда сөз сөй­­леді. Президент мәселені ше­шу­дің шын инновациялық қа­дам­дарын ұсынды. Бірінші икемді нормативтік және фис­кал­дық шарттарды енгізуді айт­­ты. Өз қаражаты есебінен геологиялық барлауды жүзеге асы­ратын ин­весторларға жер қойнауын пайдалануға басым құқықтарды қамтамасыз етуді тапсырды. Кешенді мемлекеттік сараптаманы енгізу және үдерісті толық цифрландыру арқылы жобаларды мақұлдау мерзімі мен рәсімдерін екі есе қысқарту керек екеніне де назар аудартты», деді Республикалық тау-кен металлургиялық кәсіпорындар қауым­дастығы атқарушы дирек­торының бірінші орынбасары Төлеген Мұханов.

Ол сала мамандарының бір­қатар ұтымды ұсыныстарын айтып, түйінделіп қалған мәсе­лелерді шешу жолдарын тілге тиек етті. «Кәсіпорындар және ғылыми мекемелермен бір­ле­се отырып, геологиялық зерт­­теу­лерді гранттық қаржы­лан­дыруды қам­тамасыз ету қажет. Сонда ғана қандай да бір қолдау болады. Бұл мәселені де жан-жақты зерттеу керек.

Сөйлеушілердің барлығы Қазақстанда барлық геология және жер қойнауын пайдалану қызметтерін біріктіретін орган құрудың кезі келгенін, мәселен, геология, жер қойнауын пайдалану, бақылау мәселелері бір жерде шешілетін Агенттік екенін айтты. Біз бұл ұсынысты қолдаймыз. Мұндай органдар көрші Қытай, Ресей елдерінде бар.

Таяуда AGMP бірлестігі Асыл металдар және геоло­гия­лық ұйымдар қауымдас­тық­тары­мен бірлесіп конферен­ция өткізуді жоспарлап отыр. Онда проблемалық мәселелерді тал­қылап, кәсіпорын жетістіктерінің көрмесін ұйымдастырып, пікір алмасамыз», деді Т.Мұханов.

Айта кетерлігі, жиын барысында геологиялық ғылым мен технологияларды дамытудың перс­пективалық бағыттары ай­қын­далды. Сонымен бірге геоло­­гиялық барлау және цифр­лық технологиялардың тұсау­кесерлері, өңіраралық байла­ныстар мен іскерлік ынты­мақт­астықты ны­ғайту мәселелері талқыланды.