Экология • 20 Қыркүйек, 2023

Көлге де керек құрылғы

160 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Щучинск қаласындағы «Білім-инновация» лицей-интернатының оқушысы Тимур Рябов көлді ластағыш заттардан тазартатын робот құрастырды.

Көлге де керек құрылғы

Мұндай ой көл жағалауында серуендеп жүргенде келіпті. Толқын­ның түсі өзгергенін аңғарған. Көлге құйылатын қоқыстың көлемі жыл сайын күрт көбейіп келе жатқандығын сан мәрте естіп еді. Енді міне, өз көзімен көріп тұр. Бұл жайт жергілік­ті жердің  мәселе­сі ғана емес, жаһан­дық экология­лық проблемалардың сойы. Көрікті Көкшенің бауырындағы жүз­деген көл мен өткел бермес өзен хи­миялық, биологиялық және физи­калық заттардан ластанған.

Тимур ұстазының жетекшілік етуімен осы мәселені қаузап, тере­ңірек зерттей бастады. Бура­бай курорттық аймағындағы көл­дердің де ластану себептерін саралады. Суды қайтарымсыз алу, су жинау алаңының өндірістік және тұтыну қалдықтарымен, жағалау белдеулері мен жағажайлардың қо­қыстармен ластануы – басты се­бептің бірі. Бұл факторлар булану үдерістерімен бірге көлдердің тем­пературасының өзгеруіне әкеледі. Температураның жоғарылауы су өсімдіктерінің дамуына ықпал етіп, соның салдарынан шөгінділер көбейіп, су сапасы нашарлай түседі.

– Осы мәселелердің шешімі ретін­де біз су нысандарын жоғары тиім­ділікпен тазартуға қабілетті роботты ұсынамыз. Робот су бетіндегі сыртқы қоқыс пен лайды жинауға негізделген, – деп ой бөлісті Тимур Рябов.

Роботты сынау Бурабай ауданы­ның аумағындағы Забой көлінде жүр­­гізілді. Негізгі материал үшін пе­но­плэкс пен синтетикалық мата таң­далды.

– Роботқа біз Arduino Uno негі­зіндегі mCore чипін оның қолже­тімді бағасы мен мүмкіндіктеріне бай­ланысты таңдадық. Басқару коды моторлармен Arduino тілінде жа­зылған, – деп толықтырды сөзін жоба жетекшісі, «Білім-инновация» лицей-интернатының математика пәнінің мұғалімі Олжас Қадыров.

Қозғалтқыштар ретінде өнер­тап­қыштар Arduino жиынтығынан тұрақты тоқ қозғалтқыштарын таң­дады. Небәрі 6 вольтты тұтынатын 800 gf қозғалтқышының жоғары шегі өте жақсы жұмыс істейді. Тимур осы жұмысын республикалық кон­ференцияның «Өмірлік ортаның экологиясы» секциясында көпшілік назарына ұсынып, жүлделі екінші орынды жеңіп алды.

Сарапшылар жобаға жақсы баға берумен қатар, роботты күн панель­дері, жел генераторлары және GPS жүйесімен жабдықтауды ұсынды. Бұл өнертабыстың мүмкіндігін едәуір кеңейтетіні анық.

 

Ақмола облысы,

Бурабай ауданы