Баға шарықтап, бұқараны шатқаяқтатумен келеді. Осының түп-тамырында өздерін ақтап алу үшін жалаулататын жабайы нарық өкілдерінің бизнесі жатқан жоқ па екен? Әрине, өздері өндіріп, өздері сатса, кім дау айта алады. Қолдайды. Баяғының қариясы секілді, «бәрекелді батырым» дейді. Ол жоқ демесек те, кем. Жанға батып, арқаны аяздай қаритыны, барды ұқсатпай, өзгеге алақан жаятын – алыпсатарлық.
Мұның себебі не дегенге келсек, оның себебін: ел болғаннан бері толассыз жасалып, нәтижесі әттеңмен аяқталса да, әлемдік деп тағы бірін бастап, қаржы төгетін реформалардан іздеген жөн. Ақиқатына келсек, ел халқының өмір өзегі саналатын, әсіресе ұрпақ тағдыры айқындалатын денсаулық пен білім беру ісі реформалардан көз ашпай келеді. «Оңалдық па, омалдық па?» деген сұраққа кейде тұтығып тұшымды жауып бере алмай, сан сылтауды кескен шөлкедей көлденеңдетеміз. Сөзіміз жалаң болмасын, кезінде жалаулатқан, осы күндері айғай-сүреңнің астында қалған МӘМС-ті дәйекке алсақ, жетіп жатыр емес пе?
Тақырыпқа келер болсақ, Отанымыз әр жыл сайын дәрі сатып алуға 300 млрд қаржы бөледі екен. Тендер арқылы таратылатыны мәлім. Оның астарында да күдік-күмән жетіп артылады. Қаптаған дәріханалардағы дәрі бағасы – сан түрлі. Жаңылмасақ, мәртебелі мекемелер бірер жылдың алдында сол құбылма бағаны жөнге саламыз деген. Шешімін таппады. Айтылды, қалды-ау. Қазір әркім өз бағасын қояды. Бұл қалай десең, сатушы иығын қиқаң еткізеді. Қадала сұрасаң, иесі мен емеспін дейді. Үнің өшеді.
«Жол азабын – тартқан біледі» деген атадан қалған сөз бар. Ол азапты емханасы жайлы, молынан жағдай жасалған, қалың қауымнан бөлек жүретіндер тартпайды. Тартпаған соң білмейді, жұрт зарына, олай болмауы керек деп сенімсіздікпен қарайтыны хақ. Мысалға жүгінелік, дәрі бағалары: урсосан (500 мг) – 8 690 теңге, крестор (20 мг) – 6 850, вобилон (80 мг) – 4 350, экватор – 4 170, липримар – 7 000, аторис – 3 346, осылай кете береді. 500, 1 мың, 2 мың теңге айналайын ғой. Баға әр дәріханада әртүрліге дәйек: урсосан бір жерде – 6 800 теңге, басқа бірінде – 8 790, крестор да – 9 мың және 8 мың теңге. Бағаның әртүрлілігін сатушылар жеткізілетін ел мен фирмаларды алға тартып, ақталып жатады.
Бизнес көзі ме деп сұрақ қоюдың астарында алдағы мысалдар жатыр. Оның үстіне қолында бар қолтықтан демемесе, дәріхана ашу кез келгеннің қолынан келмейтіні айдан анық. Ашсын, дегенмен халық төлеген салықтан үлес алып, халыққа сатып пайда тауып отырған соң, жекемін дей бермей, оларға да көз қырын салса, кем болмас еді. Әлеуметтік дәріхана бар дер, ондағы баға да өршіп тұр. Шығынға батар жайымыз жоқ, дейді.
Айналып келгенде, жүйесіздік жүйкені жұқартып, бұқараны титықтатып жатыр. Ендеше, МӘМС секілді дәріхана мәселесінің де құрық бойлата бермейтін «құпиясын» айтатын сәт келгенді қойып, асып кеткен секілді.
Сырқат көбейіп, дәрмен азайып бара жатқанда, көп адамдар желідегі «білгіштерге» құлшынуды күшейте бермек. Зұлымдығы көп бола тұра, кеңес өкіметі адам денсаулығын қорғауды алға оздырып еді. Қарық қылады деген нарық қарапайым халықты тоздырып бара жатқандай. Осыны ұққан Мәжіліс депутаттары әділетті айтып шырылдайды.
Сонымен жоғарыдағы дәйек, бұл 150 мың зейнетақысы бардың ішіп жатқан дәрілері екенін еске салып, бір 50, 100 мың-ақ зейнетақы, не жәрдемақы болсын, қымбатшылық жағадан алып тұрғанда олар қолына тигенге тамақ ала ма, жанын жеген сырқатқа дәрі үшін жұмсай ма? Жанбағысы не болмақ? Осыны да таразы басында бір сәт ойлы көзбен теңшеп көрсек қайтеді?
