2021 жылдың қыркүйек айынан бастап барлық өңірде бірлестік филиалдары ашылып, жұмыс істей бастады. Мемлекеттік сатып алулар негізінде мемлекет қаржысын жымқыруды анықтап, алдын алып, жолын кесу бағытында тәп-тәуір тәжірибе жинақтап қалған бірлестікке ел үмітпен қарап отыр. Қоғамға дендеп еніп, диагнозы қойылмаған дертке айналған жемқорлықтың жолын кесіп, жемқордың желкесін үзеді деген үлбіреген үміт бар. Жалпақ жұртқа жария болған жұмыс нәтижесіне қарап, ел сенімі де нығайып келеді. Облыстық филиал өткен жылдың 11 айында сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл департаментіне алты материал жіберген. Оларға байланысты сотқа дейінгі тергеп-тексеру жұмыстары жүргізіліп келеді. 29 әкімшілік хаттама толтырылыпты. Мемлекеттік сатып алу порталына облыс бойынша жүргізілген мониторинг қорытындысы негізінде филиалдың араласуымен 1 миллиард теңгеден астам бюджет қаржысы үнемделген. Тіпті жазатайым жаңылысқаннан емес, әлдебір арам ниеттің құлағы қылтиып тұр деп айтуға да болатындай. Мәселен, Көкшетау қаласының әкімдігі қаланы абаттандыру үшін 500 орындық пен қоқыс жәшігін сатып алуға жалпы көлемі 112,5 миллион теңге бөліпті. Әуелі филиал 500 орындықтың қажеті бар ма, олар қайда орнатылмақ, дайын сұлбасы әзірленген бе деген сауалдар төңірегінде зерттеу жүргізген. Екіншіден, жұмсалатын қаржы тіпті орта деңгейден де жоғары. Мәселен, Степногор қаласының әкімдігі сатып алған осындай бір орындық пен қоқыс жәшігіне 112 мың теңге жұмсаса, Көкшетау қаласында көлемі де, сипаты да дәл осындай орындық пен қоқыс жәшігін сатып алуға 225 мың теңге жұмсалмақ. «Әділдік жолы» республикалық қоғамдық бірлестігінің облыстық филиалының сарапшысы Самира Тәйтенованың айтуына қарағанда, тиісті орындарға хат жолданғанымен, шара қолданылмаған. Осы арада қандай қорытынды шығаруға болады? Мемлекеттің қыруар қаржысын тиімсіз жұмсау өз алдына, адалдықтың кірпік қақпас күзетшісі болуға тиісті мемлекеттік орган қоғамның пікірін ескеріп, өздерінің өрескел қателіктерін түзетуге тіпті де дайын емес болып шықты. Өкініштісі де осы. Осылайша, дерт дендеп-ақ тұр.
Оң шешімін тапқан мысалдар да бар. Мәселен, жедел жәрдем қызметі 42 миллион теңге қаражатқа 80 бейнетіркегішті сатып алуды тоқтатты. Егер бұл жұмыс жүзеге асырылғанда, әрбір бейнетіркегіш бюджетке 500 мың теңге шығын әкелер еді.
Осы арада тағы бір мысал келтірсек, артық болмас. «Бурабай» ұлттық табиғи паркі аң-құсқа берілетін дәнді дақылдарды қалыпты бағадан екі есе қымбатқа сатып алмақ болып әрекеттенген. Сәл ғана таратып айтатын болсақ, мемлекеттік мекеме 206 тонна сұлыны 32,2 миллион теңгеге сатып алмақ. Яғни әр тоннасы 156 250 теңгеден айналып отыр. Биыл өңірдегі астық ылғалды болуына байланысты сапасы болғандықтан, құны да арзан. Сұлының әр тоннасы 55 пен 75 мың теңге аралығында. Айырмасын есептей беріңіз. Аң-құстың тілін білетін парк басшылары арпаның бағасын білмей қалды дегенге кім сенер. Дегенмен ұлттық табиғи парктің баспасөз қызметінің мәлімдеуіне қарағанда, сұлы өткен жылы осындай бағаға сатылған екен. Биыл да сол бағамен алмақ. Филиалдың атынан «Бурабай» ұлттық табиғи паркіне хаттама жолданған. Конкурстың хабарламасы өз күшін жойды.
Бұл – бірер ғана мысал. Бюджет қаражатына, ел игілігіне ие керек дейтініміз де сондықтан.
Ақмола облысы
