Ғалымның балалық шағы соғыс жылдарымен тұспа-тұс келді. Білімге ерте қадам басып, ғылымның да көкжиегіне ертерек бойлады. Қандай ауыртпашылық кезеңде де жаспын деп жасымады. Мектепті үздік бітіріп, сол кездегі С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетіне оқуға түсті. Студент шағында университеттің атаулы стипендиясының иегері атанды. Жоғары оқу орнынан алған қызыл диплом болашақ ғалымды Мәскеуге жетелеп әкелді.
Кенжеғали Сағадиевтің өмірге деген биік парасатты қағидаты ғылыми қызметте берік те адал реформатор әрі инноватор ұстанымына ұласты. Қол жеткізген жетістіктері – мызғымас табандылық пен қажымас шығармашылық ізденістің мәуелі жемісі.
Еліміздің білім беру жүйесінде жоғары мектеп пен ғылымның ұйымдастырушысы бола білген Кенжеғали Сағадиев экономист қана емес, тәжірибелі педагогтігімен де дараланды. Ғалымды әрқашан ерекше болмыс-бітімі, ұлттық рухы биіктетіп тұратын. Ол батыстың білім беру стандарттарына назар аударып, оқу үдерісін толығымен өзгертті. Реформатор басшы ескіліктен бас тартып, оқу орындарын дамудың жаңа сатысына көтерді. Оқу-әдістемелік кешендерді, кафедраларды жаңартып, мамандықтарды заман талабына қарай үйлестірді. Академик тек институтта модульдік жүйені енгізу идеясына ие тұлға ғана болып қалмай, елімізде алғашқылардың бірі болып оқытуды ғылыммен және өндіріспен ұштастырды. Осылайша, жоғары білімге тың серпіліс әкеліп, оқу орындары жаңашыл қадамдар жасады.
Кенжеғали Сағадиев мемлекетіміздің экономикасын жаңашыл бағытта дамытудың негізгі факторы – адами капитал, ол қазіргі қоғамның басты құндылығы екенін айқындап берді. Әлеуметтік өзгерістер мен инновациялар әлеуметтік капитал мен адами капиталдың әрекетінің тікелей бөлігі ретінде араларында орасан зор байланыс барын дәлелдеді. «Жаһандық бәсекеге қабілеттілікті әр ел тек өзінің жер-суының, өндірісінің, жалпы экономикасының деңгейімен ғана емес, сол елдің азаматтарының дүниетанымы, білімі мен білігі, іскерлігі, жаңашылдығымен, қорыта айтсақ, адами капитал деңгейімен анықтай алады», деген еді ол.
Қазақстан тәуелсіздігінің бастапқы кезеңінде Кенжеғали Әбенұлының қызмет жолында жаңа көкжиектер ашылды. Жоғары оқу орнының оқу және ғылыми саласының дамуына, ең алдымен, адами ресурстарға баса назар аудара отырып, қызметкерлердің кәсіби білімі мен әлеуметтік жағдайын қолға алды. Ресурстарды тиімді жоспарлау мен дұрыс бөлудің нәтижесінде жаңа кафедралар мен институттар ашылып, инновациялық оқу жоспарлары әзірленді.
Кенжеғали Сағадиев елдегі ең ірі бес оқу орнын басқарды. Олардың қайсысындағы болсын қызметінде дамуға мұқтаж нәрсенің бәрін жетілдіре отырып, соңында бірегей із қалдырды. Көрнекті ғалым жасаған барлық жұмыс әлі де жаңа идеялар мен әзірлемелерді құрудың негізі және барлық шәкірттері – ізбасар зерттеушілер мен оқытушылар үшін үлкен мектеп болғаны анық.
Академик Ұлттық ғылым академиясының президенті болып істеген жылдарда жетекші академиялық қауымдастыққа жаңа өзгерістер енгізді. Бұл кезең еліміздің нарықтық экономикаға көшу жылдарына тұспа-тұс келгендіктен, ағымдағы жағдайды ескере отырып, табанды да тәуекелді шешімдерге баруына тура келді. Сол кезде ғылымды көпшілікке насихаттай отырып, Кенжеғали Әбенұлы Қазақстандағы ғылыми кадрларды сақтау мен қолдауға баса назар аударды. Осы кезеңде ғылыми кадрлар тұрақтап, диссертация қорғауды ынталандыруға, ғылыми қызметкерлерді әлеуметтік қолдауға, зияткерлік меншікті қорғауға байланысты салмақты шешімдер қабылданды. Ол көрнекті ғалымдар мен талантты жастарға мемлекеттік сыйақы тағайындау сияқты игі істің бастауында тұрды. Отандық ғылымды дамытуға шын жүректен терең қызығушылық танытқан академик БҰҰ-ның Ұлттық ғылым академиясының қызметі жөніндегі сараптамалық комиссиясын өткізуге де бастамашы болды.
Ғылымды көпшілікке насихаттау мақсатында Кенжеғали Әбенұлы ғылым саласында адами капиталды сақтау мен дамытуды белсенді түрде қолдады. «Адами капитал және әлеуметтік алға даму – қоғамдастықтың күшті бірлігін қамтамасыз ететін маңызды мәселе. Екі фактор да өз кезегінде әлеуметтік капитал тудыратын үдерістердің нәтижесі. Сондықтан әлеуметтік капитал адами капиталды құруға мүмкіндік беретін жеке ресурс болып саналады». Осындай қағиданы ұстанған ғалым өз зерттеулерінде адами капитал білім мен адам ресурстарының арқасында пайда болатын капитал екенін дәлелдеді.
Ол өзінің ғылыми қызығушылығының барлық саласына көп уақыт пен күш-жігер жұмсады. Жаһандану жағдайында ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға үлкен үлес қосты.
Академик Кенжеғали Сағадиев III және IV шақырылымдардағы Парламент Мәжілісінің депутаты болып сайланып, төменгі Палатаның Қаржы және бюджет комитетінің төрағасы міндетін атқарды. Сол жылдарда қаржы және банк салаларындағы халықаралық тәжірибені егжей-тегжей зерделей отырып, мемлекеттік бюджетті жоспарлау әдіснамасын дамытуға баса назар аударды. Еліміздегі дағдарысты салаларға, кешенді мәселелерге байланысты ұсыныстарын жасап, орта және шағын кәсіпкерлікті дамыту ісінің маңыздылығын көрсетіп берді. Фермерлік шаруашылықтарды, шаруа қожалықтарын біріктірудің өзектілігін алға тарта отырып, стратегиялық жоспарлаудың келешегін болжап берді.
Кенжеғали Сағадиев Халықаралық бизнес университетін ашып, студенттердің шын мәнінде маңызды практикалық білім алуымен қатар, ғылыми базаны қалыптастыру мен жетілдіруді үйлестіре отырып, отандық білім беру жүйесінде тағы бір үлкен серпіліс жасады. Атап айтқанда, ол біздің елде «Ақыл-ой конвейерін» іске қосты. Оның мәні мынада – үздік студенттер үздік оқытушылардан білім алады, ғылыми қызметпен айналысады және жобаларды үнемі жетілдіруге, батыл іске асыруға деген қызығушылығымен бөліседі.
Академиктің жетістіктері халықаралық аренада да жақсы танымалдылыққа ие болды. Ол құрған ғылыми мектепте ғұлама ғалым бастаған жұмысты одан әрі жалғастыратын көптеген жоғары білікті кадр тәрбиеленді.
Бүгінде көрнекті ғалым негізін салып кеткен ғылымның жаңа бағыттары отандық өндірістің игілігіне айналып отыр. Мемлекет тарапынан Кенжеғали Әбенұлының еліміздің ғылым мен білім беру жүйесін дамытуға қосқан үлесі жоғары бағаланды. Оның ардақты есімі халық жадында, тәуелсіз Қазақстан тарихында ел экономикасының жаңашыл бағытта дамуына елеулі үлес қосқан тұлғалардың бірі ретінде сақталады.
Жоғары мектеп пен ғылымның талантты ұйымдастырушысы бола білген мемлекет және қоғам қайраткері Кенжеғали Әбенұлы Сағадиевтің ғибратқа толы өмір жолы жас ғалымдарға, болашақ ұрпаққа үлгі-өнеге болып қала беретіні анық.
К.Сағадиев атындағы
Халықаралық бизнес университетінің ұжымы
