ДҮНИЕ ДИДАРЫ ДОП ДОДАСЫНДА

Футболдан әлемнің азулы құрамаларының төрт жылда бір рет өткізетін байрақты бәсекесі басталып кетті. Оның ашылу салтанаты 11 маусым күні Йоханнесбург қала­сындағы “Соккер сити” стадио­нында 84 490 жанкүйердің көз ал­дында өтті. Сол күні биылғы дода­ның алғашқы бәсекесі әлем чем­пионаты ресми старт берген­нен кейін алаң иелері мен Мексика құрамаларының арасында өтіп, ойын футбол этикасына байла­нысты десек болады, 1:1 есебімен тең аяқталды. Бір айта кететін нәрсе, матч басталар алдында “Соккер сити” стадионына жайсыз хабар келіп жетті. Сол кезде биылғы мун­диаль­ді өткізіп жатқан елдің бұ­рын­ғы президенті Нельсон Ман­де­ланың Зейнани есімді 13 жасар немересінің жол апатына ұшырап, содан қаза тапқаны стадионға жиылған жанкүйерлерге ғана емес, бүкіл әлемге тарап кетті. Кейін белгілі болғандай, Зейнани әлем чемпионатының басталуына ар­налған концерттен келе жат­қа­нын­да жоғарыдағы жағдайға ұшы­рапты. Осы оқиғаға байла­нысты Мандела әлем чемпионатының ашылу салтанатына, отандастары­ның алғашқы өткізетін матчына қатыса алмады. Дегенмен, оның жерлестері Мексика құрамасымен өткізген дебюттік матчта жақсы өнер көрсетіп, кездесуді жеңіспен аяқтамаса да өздеріне қажетті бір ұпайды иеленіп алды. Осы күні А тобына түскен Уругвай – Франция құрамалары­ның арасындағы ойын да 0:0 есебімен тең аяқталды. Бұл матчты қараған адам 2006 жылғы әлемнің вице-чемпионының сүреңсіз өнер көрсеткенімен келісе алар деген ойдамыз. Мұны кездесуден кейін атақты Зинеддин Зиданның өзі де мойындады. “Мен құраманың бұл ойынын қарай алмадым, – деді ол. – Матчта командалық ойын бол­­ған жоқ. Рибери сияқты жар­ты­лай қорғаушылар бір нәрсе жасағысы келіп, команданы алға сүйреумен болды. Біздің құрама басқа ештеңе жасай алмады”. Сонымен бірге ол егер Франция­ның ойыны әрі қарай осылай жалғаса берсе, ұлттық құраманың екінші айналымға шыға алмай, орта жолда қалып қоюына қауіп­­тенетінін жасырғысы келмейтінін айтты. Енді француздар келесі ойынын 17 маусымда Мексикамен өткізеді. Осы матч Зизидің отан­дас­тары үшін жауапты бәсекенің болатыны сөзсіз. Келесі күні В тобында өнер көрсететін командалардың алғаш­қы кездесулері өтті. Аргентина Нигерия құрамасымен кездессе, Оңтүстік Корея Грекиямен сынға түсті. Мұнда атақты Марадонаның жігіттері қарсыластарын 1:0 есебі­мен жеңіске жетті. Қолда бар дерек­терге қарағанда, “альбисе­лесте­нің” бапкерін жеңісімен Венесуэланың президенті Уго Чавес құттықтапты. “Менің қымбатты досым Диего! Аргентина қандай тамаша өнер көрсетті. Бұл матч күнделікті өмірдегі көптеген проблемаларды ұмытуға жағдай жасады. Сенің жігіттеріңнің қар­сы­ластарының қақпасына кемінде бес доп соғуға мүмкіндігі бар еді”, – делінген хатта. Осы жерде кей­бір адамдар көгілдір экраннан сүйікті командасының ойынын алаңсыз көріп жатса, басқа біреу­лері футбол көргені үшін ажал құшты десек сене аласыз ба? Со­ма­лидің астанасы Могади­шоның маңында Аргентина мен Нигерия командаларының арасында өтіп жатқан кездесу кезінде осындай оқиға болыпты. Онда бір топ мұз­дай қаруланған адамдар дәмханада футбол қарап отырғаны үшін екі адамды атып, оншақтысын қа­мауға алыпты. Әзірше мұны қан­дай топтардың істегені айтыл­май отыр. Кейбір деректерге қарағанда, мұндай әрекеттер соңғы кездері Сомалидегі ешкімге бағынбайтын радикалды топтардың қолымен істелінуде. Осындай жабайы әре­ке­ттер арқылы олар өздері “ерік­кен­нің ермегі” деп есептейтін фут­болдың насихатталуына қарсылық білдіргісі келетін көрінеді. Осы топта Оңтүстік Корея мен Грекия арасында өткен кездесу 2:0 есебімен корейлердің пайдасына шешілді. Бұл матч әзірше ең аз көрермендер жиналған кездесу ретінде тіркеліп отыр. Оны 31 513 адам ғана тамашалапты. Қазір Кореяның осы жеңісінен кейін оның биылғы бәсекенің сенсация­сы болады деген пікірлер ай­тылу­да. Дегенмен, тағы бір дерек­терден тек Оңтүстік қана емес, осы жыл­ғы жарыста Солтүстік Кореяның да азулы командалармен иық теңестіріп бәсекелесе алатынын көруге болады. Оңтүстік Кореяға келсек, оны сенсация болудан қал­ған команда десек, артық айтқан­дығымыз емес. Бізге 2002 жылы әлем чемпионатында жартылай финалға жеткен құраманы арада сегіз жыл өткен соң сенсация бо­ла­тын команда деу артық сияқты. Ал КХДР-ді сенсация жасай ала­тын команда деуіміз мүмкін. Егер ол өзінің тобында Брази­лиядан бір доп есебімен ұтылып, Португалия және Кот д Ивуармен тең түссе осының өзін сенсация деуге бола­ды. Айтқандай, қазір Оңтүстік және Солтүстік Кореяның ара­сында әлем чемпионатын тран­сляция­лауға байланысты дау шы­ғып жатқан көрінеді. Оңтүстіктегі SBS телеарнасы өздерінің келісі­мінсіз КХДР-дің мемлекеттік телеви­дение­сін әлем чемпио­наты­ның ашы­лу салтанатын, дема­лыс күн­дері болған ойындар­дың бәрін заңсыз таспаға түсіріп, көрсетті деп айыптауда. Оның үстіне Оңтүстік Корея солтүстіктегі көр­ші­леріне Грекиямен өткізген алғашқы матчын заңсыз болса да әдейі көрсетпей тастады деп кінәлауда. Мұндай оқиға екі елдің арасында әлем чемпионаты өткен сайын жиі қайталанып тұрады. 2002 жылы Оңтүстік Корея мен Жапонияда жалауын көтерген әлемдік дода кезінде КХДР-дың ойындарды заңсыз таспаға түсір­гені үшін қос елдің арасында кәдімгідей жанжал бола жаздаған. Ал 2006 жылы Сол­түстік Корея Азия Тынық мұхиты тарату арна­сының жасаған жеңіл­діктерімен мундиальді тамашалау мүмкінді­гіне ие болды. Сол кезде аталмыш арна көмекке келмегенде екі ел арасындағы жағдай тағы да ушығып кетер еді. Енді биылғы оқиғаның немен аяқталатыны әзірше белгісіз. Сол күні С тобына түскен Алжир мен Словения, Англия мен АҚШ құрамаларының арасында кездесулер өтті. Бұл матчтарда словендер қарсыластарын 1:0 есебімен жеңсе, ағылшындар мен америкалықтар арасындағы ойын 1:1 болып тең аяқталды. Ал жексенбі күні D тобында өнер көрсететін Гана мен Сербия арасындағы матч 1:0 есебімен бітсе, Германия Австралияны 4:0 есебімен ұтты. Сөйтіп, сербтер 1998 жылдан бері әлем чем­пионатында бесінші рет жеңіліс тапты. Сол жылы Фран­цияда өткен бәсекеде ол 1/8 финалда Голландиядан 1:2, 2006 жылы топтық кездесуде одан тағы да 0:1, Аргентинадан 0:6, Кот д Ивуардан 2:3 есебімен ұтылған болатын. Ал Германия болса, алтыншы рет әлем чемпионат­тарындағы алғаш­қы ойындарын жеңіп отыр. “Неміс машинасы” 1990 жылы Юго­славияны – 4:1, 1994 жылы Боливияны – 1:0, 1998 жылы АҚШ-ты – 2:0, 2002 жылы Сауд Арабиясын – 8:0, 2006 жылы Коста-Риканы – 4:2 есебімен тізе бүктірген еді. Тағы бір атап өтетін нәрсе, бұр­нағы күні Австралиямен өткіз­ген матчта 20 жасар Томас Мюллер 1970 жылы өткен әлем чемпионатында ұлттық құрама сапында алғашқы кездесуде доп соққан өзінің фамилияласы Герд Мюллердің жолын қайталады. Жалпы, әлемдік додаларда “неміс машинасында” үш Мюллер өнер көрсетіпті. Оның біріншісі, жаңағы Герд, екіншісі – Дитер, үшіншісі – Ханс. Осылардың ішінде Ханс қана қарсыластар қақпасының кілтін таба алмапты. Ал басқалары бірнеше доптың авторы атанған футболшылар. Германияға қатысты тағы бір дерек, осы кезге дейін үш мәрте әлем чемпионы атанған құрама биылғы бәсекеде тағы да бас жүл­дені жеңіп алудан үмітті екендік­терін білдіруде. Бұл елдің Үкіметі ол үшін мынадай көлемде сыйақы да тағайындап қойыпты. Егер құрама үздік сегіздікке, яғни ширек финалға шығатын болса команданың әрбір ойыншысы 50 000 еуродан алады екен. Ал жар­ты­лай финалға жолдама алатын болса, 100 000 еуро, фи­налға шықса 150 000 еуроны қал­тасына басады. Ал әлем чемпионы атанып жатса Йоахим Леваның шәкірттері 250 000 еуродан санап алатын көрінеді. Әңгіме сыйақыға қарай ойыс­ты ғой. Ендеше, басқа елдің құра­маларын да айта кетейік. Олар­дың кейбіреулері мынадай көлем­­де ақша дайындап отыр. Бразилия биыл алтыншы мәрте әлем чем­пионы атанса, ойыншы­ларының әрқайсысы 500 000 АҚШ дол­ла­рын алады екен. Ес­теріңізде болса, “пентакампеон­дер” 2002 жылы әрқайсысы 250 000 доллар­дан санап алған болса, 2006 жылы олар чемпион болған жағдайда 300 000 долларды алатын еді. Ал Ис­пания биылғы бәсекеде ай­дары­нан жел ессе  ойыншыларына қиналмай 500 000 еуро береміз деп отыр. 2008 жылы испандар Еуропа чем­пионы атанғанда әрқайсысы 250 000 еуроны иемденген болатын. Әлем чемпионатының алғашқы үш күніне қорытынды жасасақ, әзірше мундиаль бірқалыпты өтуде. Дегенмен, кейбір оқыс оқиғалар­дың болып жатқаны әлем чем­пионатын ұйымдастырушы­лардың көңіліне кірбің де түсіруде. Оған мысал ретінде аталмыш жарысқа арналған стадиондарды салған адам­дардың жалақыны өсіру жөнінде талап қойып, у-шу шеруге шығып жатқандарын, баукеспе ұрылардың туристер мен журна­листерді қонақ үйлерде тонап кет­кендерін айтуға болады. Мысалы, жақында Уругвай – Франция кез­­десуінің алдында оңтүстікаме­ри­калық екі азаматтың ақшасын сейфтен белгісіз біреулер алып ке­тіп­ті. Мұның алдында сондай суық қолдылар Испания мен Пор­туга­лияның тілшісі және фототіл­шісін қонақ үйде жатқан жер­лерінде тапанша кезеп, бүкіл аппаратурасы мен ақшасын тонап кеткен еді. Ол ұрылар қазір ұста­лып, 15 жылға бас бостандығынан айырылып отыр. Көгілдір экрандағы кезекті көрсетілім

№	Күні	Ойындар	Мазмұны	Арналар	Басталу
					уақыты
1	26.06	1А – 2В	1/8 финал	Ел арна	19.45
2	26.06	1С – 2D	1/8 финал	Хабар	00.15
3	27.06	1D – 2С	1/8 финал	Ел арна	19.45
4	27.06	1В – 2А	1/8 финал	Хабар	00.15
5	28.06	1Е – 2F	1/8 финал	Ел арна	19.45
6	28.06	1G – 2H	1/8 финал	Хабар	00.15
7	29.06	1F – 2E	1/8 финал	Ел арна	19.45
8	29.06	1Н – 2G	1/8 финал	Хабар	00.15
9	02.07	53 – 54	ширек финал	Ел арна	19.45
10	02.07	49 – 50	ширек финал	Хабар	00.15
11	03.07	52 – 51	ширек финал	Ел арна	19.45
12	03.07	55 – 56	ширек финал	Хабар	00.15
13	06.07	58 – 57	жартылай финал	Хабар	00.15
14	07.07	59 – 60	жартылай финал	Хабар	00.15
15	10.07	61 – 62	үшінші орын үшін	Хабар	00.15
16	11.07	61 – 62	финал	Хабар	00.15

Дастан КЕНЖАЛИН.