Коллажды жасаған – Алмас МАНАП, «EQ»
Қазір киберқылмыс өршіп тұр. Технологияның дамуымен әккілердің әдіс-тәсілдері де күн сайын жаңарып жатыр. Бірі өзін полиция қызметкерімін деп таныстырып, әлдебіреулер мүлкін иемденбекші болғанын айтып дүрліктіреді. Енді бірі банк менеджерінің атын жамылып, қара ниетін жүзеге асырады. Жоғарғы соттың азаматтық істер жөніндегі сот алқасында алаяқтық қылмыстың құрбаны болған жәбірленушінің құқығы қорғалды.
– Жоғарғы соттың Азаматтық істер жөніндегі сот алқасының қарауында интернет алаяқтық сот ісі қаралды. Әйел белгісіз біреулердің нұсқауымен әрекет етіп, несие рәсімдеп, кейін өз пәтерін басқа адамға арзандатылған бағамен сатып, алған ақшасын жауапкерлердің есепшоттарына түгел аударып бергенін айтқан. Осылайша, ол төрт жауапкерден негізсіз баю сомасын өндіру туралы талап қоюмен сотқа жүгінді. Аудандық полиция бөлімі алаяқтық фактісімен қылмыстық іс қозғады. Жергілікті соттар белгісіз тұлғалардың әрекетінде алаяқтық белгілері бар екенін, тиісінше, жәбірленушіге қылмыспен келтірілген материалдық залалды өтеу қылмыстық іс аясында шешілуге тиіс деген уәжбен жасалған шағымды қанағаттандырудан бас тартқан. Шағымданушы сот актілерімен келіспей, кассациялық сот алқасына шағымданған. Сот алқасы анықтағандай, пәтерді сату алдында шағымданушыға белгісіз біреу хабарласып, өзін полиция қызметкерімін деп таныстырып, алаяқтар оның пәтерін иемденбек болғанын айтқан. Артынша шағымданушыға өзін Ұлттық банктің маманы деп таныстырған басқа адам қосылған. Оның көрсетуі бойынша, әйел екінші деңгейлі банктерден қарызға қаражат алуға өтініш жазып, кейін оны жауапкерлерге аударған. Осы адамдардың ықпалымен шағымданушы өз пәтерін сатып жіберген. Түскен қаржы жауапкерлердің бірінің есепшотына жіберілген, – деді Жоғарғы сот судьясы Баян Тоқтарова.
Алайда жауапқа тартылушылардың бірі карталарын жоғалтып алдым десе, енді бірі ақшаның түспегенін айтып ақталған. Бұл ретте Сот алқасы екінші деңгейлі банктерден алынған түбіртек түрінде ұсынылған дәлелдемелер жәбірленушінің төрт жауапкерге 19 миллион теңгеден астам қаражат аударғанын анықтап берді.
– Егер жауапкер картасын жоғалтса, бірден кез келген қызметті бұғаттауға тиіс еді. Оған белгісіз біреулерден ақша аударылғанын көрсе, ол алдымен ақшаның қайдан, кімнен, не үшін түскенін банкке барып, анықтауы қажет. Кейін түскен қаржыны бірден иесіне қайтаруы керек. Бұл жағдайда жауап беруші оны істемеген. Сот алқасы талап қоюшыдан олардың есепшоттарына ақша қаражаттары түскені анықталғандықтан, жауапкерлер бұл сомаларды алудың заңды негіздерін дәлелдемегендіктен, іс бойынша жауапкерлердің негізсіз баюы болған деген қорытындыға келді. Ақша түскеннен кейін жауапкерлер оны алу себептерін анықтау шараларын қолданбағандықтан, Сот алқасы олардың кейінгі әрекеттерін, ақшаны басқа тұлғаларға негізсіз аударып қаржыға өз қалауы бойынша иелік ету деп санады, – деді Жоғарғы сот судьясы.
Кейінгі уақытта өзге адамның әлеуметтік желідегі аккаунтын пайдаланып, қаржылай көмек сұрайтын алаяқтардың әрекеті де күшейіп кетті. Бұған дейін танымал тұлғалардың, әлеуметтік желі белсенділерінің жалған аккаунттарын жасау арқылы азаматтардан ақша сұрау жиі кездесетін болса, енді алаяқтар қарапайым азаматтарға да көшкен. Яғни кез келген адамның атын жамылып, Whatsapp-тан жақын туыстары, достары не өзге таныстарына хат жазу арқылы белгілі бір банк картасына ақша аудару сұралады. Көзсіз сенгендерді әккілер осылайша сан соқтырады. Сондықтан мамандар барынша қырағы, абай болуға кеңес береді.
