Сырдария өзенінің бойы мен Көксарай су реттегіш қоймасы маңындағы елді мекендерде кейінгі жылдары көбейіп, тұрғындарды тұмшаланып жүруге мәжбүр еткен шіркеймен күрес 20-30 жылға созыла беруі де мүмкін екен. Ғалымдар осылай деп болжап отыр.
«Шіркейді 100 пайыз жойып жіберу мүмкін емес. Бір аналығы неше жүздеген жұмыртқа салады. Сондай-ақ бір жазда 4-5 рет жұмыртқалауы мүмкін. Биыл дәрілеу жұмысын жүргізбесек, келесі жылы дәл бұрынғы қалпына келеді. Бұл – құрымайтын нәрсе. Көксарай су реттегіші тұрған кезде шіркейден құтылмайсыздар», дейді ғалым Қаршыға Көшкімбаев.
Дегенмен жауапты мекемелер құтылмайды екенбіз деп қарап отырған жоқ. «Көксарай» су реттегіш қоймасы маңындағы елді мекендерде шіркейлердің көбеюіне байланысты Түркістан, Кентау, Арыс қалалары мен Отырар, Шардара, Мақтаарал, Келес аудандары дезинсекция жүргізу аймақтары ретінде белгіленген. Биыл шіркеймен күрес ерте, яғни наурызда басталды.
«Жалпы, биылғы дезинсекция шараларына 655,9 млн теңге қаржы қаралып отыр. Қазіргі таңға мердігер «Өсімдіктерді қорғау-К» ЖШС тарапынан ғылыми топ құрылып, шіркейлердің көбею ошақтарын анықтау жұмыстарын бастады. Топ құрамына Алматы қаласындағы Зоология институтының аға ғылыми маманы Қаршыға Көшкімбаев, басқа да білікті мамандар тартылған. Шіркейлердің санын азайту кезінде биологиялық және химиялық препараттарымен өңдеу жұмыстары жүргізіледі», дейді энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасының басшысы Руслан Мұздыбеков.
Мамандардың мәліметіне қарағанда, өткен жылмен салыстырғанда биылғы шіркей, шегірткелердің таралу аймағы бірнеше есе ұлғайып, 270 мың гектардан асқан. Тиісінше, шығын да өскен. Өңірде қолайлы фитосанитарлық ахуалды қамтамасыз ету мақсатында, химиялық өңдеу жұмыстарын 25 күнде аяқтау жоспарланған. Облыс әкімі бұл жұмыстарды ширатып, 10 күнде аяқтауды міндеттеп отыр. Өңірде марокко шегірткесі көп таралған. Негізгі ошақтары Арыс, Сарыағаш, Келес аудандары болса, кейінгі жылдары Бәйдібек, Ордабасы, Қазығұрт, Төлеби, Сауран, Шардара, Отырар аудандарында да кездеседі. Фитосанитарлық шаралардың жүргізілуіне облыстық аумақтық инспекция тарапынан 20-дан аса жұмыс тобы, 40 инспектор, өзге облыстардан, болжам орталығынан 100-ге жуық маман және аудан, қала әкімдіктерінен қосымша 245 анықтаушы қатысып жатыр.
«Биыл ерте басталған жұмыстар өз нәтижесін береді. Жүргізілген ғылыми зерттеу қорытындысымен шіркейдің екі түрі анықталды. Оның зияны жоқ. Дәрілеуден пайда болары сөзсіз. Тек бір айтарым, шыбын-шіркейді түбімен жойып жіберу мүмкін емес. Оның қауіпсіз деңгейі болады. Сол деңгейге жеткізу керек. Шілденің басына дейін жұмысты тоқтатпаймыз», деді Қ.Көшкімбаев.
Шіркейге қарсы дезинсекция жұмыстары барысында алдымен облыс аумағындағы ұзындығы 352 шақырым Сырдария өзені 6 бөлікке белгіленіп, әрбір 60 шақырымы дәріленеді. Мамандардың айтуынша, дәрілік заттың төрт түлікке, ара, балық және басқа да тіршілік иелеріне зияны жоқ. Дернәсілдермен күресуге биологиялық препараттарды суға жіберу әдісін, ал су қорғау аймақтарын, яғни жағалаудағы ағаштардың бұталары мен елді мекен, демалыс аумақтарында химиялық өңдеу әдісі қолданылады. Бұл бағыттағы жұмыстарды қамтамасыз ету үшін 42 техника, 96 жұмысшы күші жұмылдырылған.
Айта кетелік, экологияға қатысты проблемаларды шешу жолдары талқыланған облыс әкімдігінің аппарат мәжілісінде экология департаменті басшысының міндетін атқарушы Нұржас Нұрболат басқа өңірлермен салыстырғанда экологиялық жағдай қолайлы екенін атап өтті. Арыз-шағымдар бойынша жүргізілген 109 тексеру жұмысының нәтижесінде 431 жеке және заңды тұлғаға 2 млрд 120 млн теңге көлемінде әкімшілік айыппұл салынған. Кей аудандарда атмосфералық ауаға шығатын шығарындылардың шекті нормадан асып кету дерегі мен су нысандарының ластану фактілері анықталған. Уран өндірушілердің кен орындарында күкірт қышқылдарының заңсыз төгілу деректері орын алған. Ол бойынша айыппұл салынып, бүлінген жерлерге тазалау, қайта қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу туралы тапсырма берілген.
Түркістан облысы
