Еңбек көші-қоны жұмыссыздықпен күреске кері әсерін тигізбейді

Кеше Орталық коммуникациялар қызметінде өткен баспасөз мәслихатында Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице-министрі Светлана Жақыпова ЕАЭО қатысушы мемлекеттерде жұмыс күшінің қозғалысын реттейтін заңнамалық нормалар және еңбек көші-қонына берілетін кепілдіктер туралы баяндады. «Ағымдағы жылдың алғашқы күнінен бастап Еуразиялық эконо­микалық одақ шарты күшіне еніп, жұмыс істей бастағаны белгілі. Осы ретте елдегі еңбек нарығын реттеу мәселесі қалай болады десек, бұл ретте біз ЕАЭО мүше-мемлекеттердің мақұлдауымен қабылданған негізгі шартқа сүйене отырып әрекет етеміз. Атап айтқанда, еңбек мигранттарының құқығын жан-жақты қорғау, еңбек қауіпсіздігі мен келеңсіз жағдайлардан сақтандырылуы, міндетті зейнетақы аударымдарының дұрыс төленуін қадағалап, реттеуде аталған шарт қауқарлы деп айта аламыз», деді вице-министр. Оның айтуынша, ЕАЭО елдері арасында кейбір арнайы салалар ғана болмаса, көптеген салаларда мамандар дипломы мүше-мемлекеттер арасында толық мойындалатын көрінеді. «Мұндай әрекеттер ЕАЭО аясын­дағы еңбек нарығын реттеуде өз тиім­ді­лігін көрсететіндігі айқын», деді Свет­лана Қабыкенқызы. Атап өтер болсақ, шарттың «Ең­бек көші-қоны» деген тарауында бар­лық жағдайлар жазылған. Мәселен, онда жұмысқа орналасқан мемлекет аумағында еңбеккердің және оның отбасы мүшелерінің уақытша мекендеуі жұмыс берушімен және жұмыс алушымен жасалған еңбек және азаматтық-құқықтық шарт қолданысының мерзімімен белгіленеді делінген. Мезгілінен бұрын шарттың бұзылуы жағдайында келген күніне 90 тәулік өткеннен кейін еңбеккер-мигрант жұмысқа орналасқан мемлекет аумағынан шықпай-ақ 15 күн ішінде жаңа еңбек және азаматтық-құқықтық шарт жасауға құқығы бар. Сондай-ақ, ішкі еңбек нарығын қорғау мақсатында елдер белгілеген жұмысқа рұқсат алу рәсімдері алынып тасталған. Келісімшарт еңбеккер-мигрант­тарын және олардың отбасы мүшелерін жұмысқа орналасқан мемлекет аума­ғына кірген күнінен бастап 30 тәулік ішінде тіркеуден босатады. Басқа мемлекет аумағына кіргеніне 30 тәуліктен асқан жағдайда келген мемлекеттің заңнамасына сәйкес тіркелуге міндетті. Сондай-ақ, баспасөз мәслихатында еңбеккер-мигранттарды әлеуметтік қамсыздандыру жұмысқа орналасқан мемлекеттің заңнамасына сай іске асырылатыны, сонымен қатар, 2015 жылғы 1 қаңтардан бастап жұмыс істейтін азаматтардың еңбек өтілі әлеуметтік қамсыздандыру мақсатында жалпы еңбек өтіліне қосылатыны айтылды. Еңбеккер мен оның отбасы мүше­лерін зейнетақымен қамтамасыз ету тұрақты тұратын мемлекеттің заң­на­масына, сондай-ақ, ұйымға мүше-мемлекеттер арасындағы жекеленген халықаралық келісімшарттарға сай реттеледі. Еуразиялық эконо­ми­калық одақ Кеңесінің 2014 жылғы 12 қарашадағы шешімімен «Зейнет­ақымен қамтамасыз ету саласын­дағы ынтымақтастық туралы халық­аралық келісімшарт жобасының тұжырым­дамасы» мақұлданып, аталған құжат жобасын әзірлеу жұмыстары жүргізілуде. Еңбеккер-мигранттар мен олардың отбасы мүшелері жедел медициналық көмек және өзге де медициналық жәрдем алуға құқылы. Жұмыс істейтін мемлекет аумағында еңбеккер-миг­рантпен бірге тұратын балалары сол елдің заңнамасына сәйкес мектепке дейінгі мекемелерге баруға құқылы. Деректерге сүйенсек, 2014 жы­лы шетелдерден жұмыс күшін тартуға квота көлемі республиканың эконо­ми­калық белсенді тұрғынына шаққанда 0,7 пайыз көлемінде белгіленген еді. 2014 жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша жергілікті атқарушы органдар шешімімен Қазақстан аумағында 29 462 шетел азаматы еңбек еткен. Шетелдерден жұмыс күшін тартқан жұмыс берушілер саны 2 577 болыпты. Негізінде Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігі ЕАЭО елдерінен Қазақстанға жұмыс күшінің көптеп ағылуын болжап отырған жоқ. Мәселен, 2014 жылы Қазақстанға Ресей­ден – 7 990 адам, Беларусьтен – 560, ал Армениядан 260 адам жұмыс істеу­ге келді. «Біздің болжамымызға сүйенсек, бұл елдерден жұмыс күшінің ағылуы жоға­рыда аталған көрсеткіш деңгейінде болады. Шетелдік жұмыс күшінің ағылуы бойынша қазақстандық рынок үшін тәуекелді байқап отырған жоқпыз», деді С.Жақыпова. Бастысы, еліміздегі «Жұмыспен қамтудың жол картасы-2020» бағдар­ламасына шетел азаматтары қатыс­пайды. Сондай-ақ, шетелдік жұмыс күшінің шамадан тыс көбейіп кетуіне де мемлекет жол бермек емес. Әрбір мемлекет өз еңбек нарығын реттеп, алды­мен өз азаматтарының жұмыспен қамты­луын қадағаламақ. Сол себепті де, министрлік бұл келісімшарттың елдегі жұмыссыздықпен күрес шараларына кері әсері болмайды деп сендіруде. Динара БІТІКОВА, «Егемен Қазақстан».