– Қара қостан дәм татып кетіңдер, – деді қойшы, – баратын жерлеріңе сосын да жетесіңдер ғой. Енді алыс емес. Құнаншаптырым жер қалды. Қазір осы жолмен тура жүріп отырсаңдар, қозыкөш жерден жол екіге айырылады. Сіздер оң жақтағы жолға түсіңіздер. Сол жолмен жүрсеңіздер, қой өрісіндей жерден ауыл көрінеді.
Жөнеп бердік. Дала жолы шым-шытырық. Оңы қайсы, соңы қайсы, айыра алмай қалғанбыз.
– Құнаншаптырым, қозыкөш жер дегенше, шақырымдап айтпай ма? – деп реніш білдірді ішіміздегі көп оқыған бір ағайын, – архаизм. Осындай сөздерді неге қолданады екен?
– Оныкі дұрыс, – деген Құнанбай ақсақал, – ескі сөздерді ешкім айтпаса, жоғалып кетпей ме? Қайта төл сөздерімізді тірілтіп, қолданысқа енгізген де дұрыс шығар.
– Құнаншаптырымын кім түсініпті? – деп жеңістік бермейді әлгі ағайын.
– Құнаншаптырым шамамен 9-10 шақырым, – дейді Құнанбай ақсақал, – ілкідегі қазақ тайшаптырым деп 4-5 шақырымды, атшаптырым деп 20-25 шақырымды, күншілік жер деп 100 шақырымды, арақоным жер деп шамамен 200 шақырым қашықтықты айтқан. Ал бір бауыр жер дегеніңіз 5 шақырым. Дауыс жететін жері 300 метрдің төңірегінде, таяқтастамыңыз 10-15 метр, қолсозымыңыз 80 сантиметр шамасында.
Әңгімеге айналып отырып адастық. Әлден уақытта алдымыздан манағы көк бөтке қайта шыққан. Дала жолымен бір төңіректі шиырлап айналып жүре беріппіз ғой.
– Дәмнен аттап кеттіңдер, – деген қойшы, – жөн білетін қазақ олай жасамаса керек еді. Дәм жібермеді, жүріңдер қара қосқа.
Пісуі жеткен, дәмді қымыздан ауыз тидік. Нарттай болып қызарып піскен жұмсақ бауырсақ қолымызда.
Әлден уақытта қойшы далаға шыққан. Тобылғы сапты қамшысымен нұсқап көрсетіп:
– Анау электр бағаналарының астындағы жалғыз аяқжолмен төтелеп жүрсеңдер, иек астынан өздерің іздеген ауылдың үстінен түсесіңдер, – деді қойшы.
Бұл жолы табан жолымызды айнытпай таптық. Шынымен алғашқыда дәм жібермеген шығар-ау.
Көкшетау
