Жасанды интеллект білім сапасын жақсартады

Тамыз кеңесінде сөз алған Оқу-ағарту министрі Ғани Бейсембаев отандық білім беру жүйесінде жасанды интеллектіні енгізудің алғышарты қалыптасқанын атап өтті.

«Бүгінде мектептерде жоғары жыл­дамдықты интернетпен қамту 89 пайызды құрайды, интернет­тің орташа жылдамдығы өткен жылы 4 Мбит/с болса, биыл секундына ­75 Мбит жылдамдыққа жетті. Еліміз­­­дің 1 731 мектебінде «Starlink» жерсе­рік­тік интернеті орнатылды. Бүгінгі таң­да оқулықтардың жүз пайызы цифр­лық форматқа ауыстырылды. Олар қазір 11 платформада қолжетімді. Жасанды интеллект технологияларын білімге сауатты енгізу оқытудың тиім­ділігін қамтамасыз етеді, ал бұл өз кезегінде білім сапасын жақсартуға мүмкіндік береді. Қазір цифрлық технологиялар информатика пәнінің шеңберінен әлдеқайда шығып кетті. Енді әрбір педагогтің ІТ-құзыреттілігі оның біліктілігінің ажырамас бөлігіне айналуы шарт. Бұл – жаһандық үдеріс, заманауи талап», деді министр.

Сонымен қатар жиын барысында «Мектепке дейінгі білім берудегі инновациялар», «Жасанды интеллектіні орта білім беру жүйесіне интеграциялау», «Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесіндегі цифрландырудың заманауи трендтері», «Ауыл мектеп­терінде оқыту үдерісін цифрлан­дыру», «Цифрлық мектеп – цифр­­лық мұғалім», «Мұғалімдердің цифр­лық құзыреттілігін дамыту», «Цифр­ландыру жағдайындағы инклюзив­ті білім беру», «Балалардың құқықта­рын қорғау саласындағы цифрландыру», «Біртұтас тәрбие және қосымша білім синергиясы», «Цифрландыру жағдайындағы білім беру мазмұнына тұрақты даму компонентін интегра­циялау», «Цифрлық технологиялар мен жасанды интеллектінің бала­лар­ға әсері» тақырыптары бойынша секциялық отырыстар өтті.

Алтыншы секцияда сөз сөйлеген «Өрлеу» білік­тілікті арттыру ұлттық орта­лығының Атырау облы­сындағы Кәсіби даму институтының директоры Роза Дәулетованың айтуынша, жасанды интеллектіні мұғалім оқушыдан да артық меңгеруге тиіс.

«Біз болашақта бағдарламамызды жасанды зердеге негіздеп оқытамыз. Қазірдің өзінде бұл тәжірибеде бар. Жалпы орта білім беру ұйымдарын­да жасанды интеллектіні қолдану бойынша тұжырымдама әлі жасал­ған жоқ. Бүгінгі жиынның мақсаты да сол, еліміздің түкпір-түкпірінен жинал­ған үздік педагогтер пен шетелдік ғалымдар жасанды интеллектінің игі­лігін көрудегі тәжірибелерін бөлі­сіп жатыр. Бір мұғалім алты сы­ныпқа сабақ беретін болса, олардың әрқай­сысында отыз баладан болса, балалардың жұмыстарын аз уақытта тексеру мұғалімге үлкен күш екені айтпаса да түсінікті. Педагог олардың бәріне кері байланыс бере алады, бірақ 45 минут аздық етеді. Ал егер ұстаздар сабақ жоспарын жасаған кезде, емтихан жұмыстарын тексергенде жасанды зердені қолданса, жұмыстары едәуір жеңілдейді. Осылайша, мұғалім өзінің уақыты мен энергиясын үнемдейді әрі қазіргі заманауи оқушылардың талғамына сай болады. «Таяқтың екі ұшы бар» дегендей, бұл жасанды зерденің қаупі де жоқ емес. Оқушы­лар мұны сапалы қолданатыны рас, сол себепті мұғалім олардың шынайы білі­мін анықтай алмауы мүмкін. Сон­дықтан педагог оқушыға жасанды ин­теллект орындай алмайтын, жеке­лей тапсырма беруге тиіс», дейді Р.Дәулетова.

«Жасанды интеллектіні орта білім беру жүйесіне интеграциялау» секциясында баяндама жасаған Кәрім Асхат – «Quantum TECH» мектебі директорының оқу ісі жөніндегі орынбасары. Оның айтуынша, жасанды интеллект мұғалімнің орнын ауыс­тырмайды, тек педагогтің жұмысын жеңілдететін қосымша құрал ғана.

«TECH» дегендегі «T» әрпі техно­логияны білдіреді, яғни технология – біздің басты бағыттарымыздың бірі және білім беру үдерісінің ажыра­мас бөлігі. Ол мұғалімдерге оқыту әдісте­рін жетілдіруге, оқушыларға жаңа бі­лім­ді оңай әрі тиімді меңгеруге мүмкін­дік береді. Технологиялық құрал­дар оқушылардың шығармашылық және сыни ойлау қабілеттерін дамы­ту­ға, ақпаратты іздеу және талдау дағ­ды­ларын жетілдіруге септігін тигізеді. Сондай-ақ онлайн платформалар мен қосымшалар арқылы оқыту үдерісі анағұрлым икемді әрі қолжетімді бола түседі. Біз бүгінгі секциялық отырыста жасанды интеллектіні тиімді қолдану әдістерін мұғалімдерге үйретіп, пікір алмастық. Мәселен, «Magic School» жобасы – мұғалімдерге де, оқушылар­ға да ыңғайлы етіп жасалған платформа. Мұнда сабақты қызықты етіп өткізуге көмектесетін тоғыз түрлі қо­сымша бар. Оның жасанды интеллект құралдары креативті сұрақтар құрастыруға, әр оқушымен сараптама жүргізуге, сабақ жоспарлауға үлкен көмегін тигізеді. Бұл жерде айта кететін ­басты нәрсе – жасанды интел­лект мұғалімнің орнын ауыстыр­майды, тек педагогтің жұмысын жеңіл­детеді. Тағы да айта кетерлігі, жа­санды зерде құрастырған тапсыр­маларды мұғалім міндетті түрде тек­серуге тиіс. Өйткені ол бағдарлама бол­ған­дық­тан, қателесіп, оқушыға артық әрі қауіпті ақпарат ­беруі әбден мүмкін», дейді ол.

Оқу-ағарту министрлігі Орта бі­лім беру коми­тетінің төрағасы Қаны­бек Жұмашевтың айтуына қараған­да, жасанды интеллект әлемдік жүйе болғандықтан, ақпараттық қауіпсіз­дік басты назарда болуға тиіс.

«Біз биыл бірінші рет саммит фор­матын таңдап отырмыз. Оны таң­даудағы басты себебіміз – негізгі қаралатын тақырыптың өзектілігі. Әрине, жасанды зерденің пайдасы мол. Бүгінде өз бетінше ойланатын роботтар көбейіп, барлық салада ба­сымдық алғанына куә болып отырмыз. Бірақ оның тәуекелдері де бар. Қазір әрбір мемлекет орта білімін қызғыштай қорып отыр. Өйткені әр елдің өз ұстанымы мен бағыты бар. Ал жасанды интеллект ғаламдық жүйе болғандықтан, оқыту үдерісін­де әлем­дік ақпаратты жинақтап жауап­ береді. Сондықтан біз жан-жақты да­йындалғаннан кейін ғана осы тех­нологияларды енгізуіміз керек. Жа­ратылыстану бағытында ондай тәуе­келдер жоқ. Өйткені есеп-қисап бәрі­не ортақ. Оны тек қазақшаға ауда­рып үлгерсек болды. Осы мақсатта біз қазір «Цифрлы ұстаз», «Тілге бой­лау» жобаларын ұйымдастырып жатырмыз. Уақыт күтпейді. Бәлкім біз қазірдің өзінде кеш қалып бара жатқан шығармыз», дейді Қ. Жұмашев.

Сонымен қатар саммит аясында «Digital Kazakhstan: заманауи білім беру» тақырыбында цифрлық көрме ұйымдастырылды. Білім беру саласын жетілдіру мен дамыту бойынша аталған көрмеге қырыққа жуық компания қатысып, өз өнімдерін ұсынды. Мәселен, жасанды интеллект негізіндегі кәсіби бағдар мамандары мен психологтердің жұмысын жеңілдететін «WeGlobal» платформасы көптің көңілінен шықты.

«2022 жылдан бастап профо­риен­татор ма­мандығы мектепке енді. Алай­да оқушыға дұрыс кәсіби бағ­дар беру үшін сапалы қосымша мен құ­рылғы керек болды. Бір ғана маман мектептегі мыңдаған оқушымен жұмыс жасауға физикалық тұрғыдан үлгермейтіні анық. Осы мәселені шешу үшін біз «WeGlobal» қосымшасын ­ойлап таптық. Бұны әр оқушы 7-сыныптан бастап қолдана алады. Яғни білім алушылардың жастарына сәй­кес арнайы сұрақтар құрастырылған. Сол арқылы баланың қай салаға ике­мі барын анықтаймыз. Екінші ке­зең­де осы мәліметті қолдана отырып, жа­сан­ды интеллект алгоритмі оған ма­ман­дықтар кестесін ұсынады. Оның өзін құр тізіп шықпайды, пайызбен мөлшерлеп береді. Бірақ бұл әлде де нақты шешім емес. Үшінші кезеңде оқушы әр мамандықты толық оқып, танысады. Яғни бұл салада қанша табыс табатыны, қандай қарым-қабілет керек екені, қай университеттерде оқытылатыны, оған қанша балл жинау керектігі, бәрі-бәрі қосымша­да жеңіл түсіндірілген. Статистика бо­йын­ша қоғамдағы алпыс пайыз адам өз мамандығы бойынша жұмыс істемейді. Оның бірнеше себебі бар. Солардың арасында ең көп кездесе­тін жағдай – баланың атынан ата-ана­ның шешім қабылдауы. Енді аталған қосымша арқылы мұғалімдер мен ­ата-аналар оқушының нәтижесін кө­ріп, соған сай дұрыс шешім қабыл­дай­ды деп үміттенеміз», дейді «WeGlo­bal» жобасының жетекшісі Ақжол Замбаев.