– «Жарқын Болашақ» бағдарламасының басты мақсаты қандай?
– «ҚазМұнайГаз» бен «Samruk-Kazyna Trust» ұлттық компанияларының қолдауының арқасында өз кәсібін жетік меңгерген маманды дайындау үшін еліміздің 11 аймағында орналасқан алдыңғы қатарлы мектептер мен колледждерінде, яғни 65 білім беру ұйымы жұмыс істеп жатыр. Әрбір жас адал әрі табанды еңбегімен табысқа жетіп, кәсіби жағынан бағалануы үшін алған білімін кәдеге жаратуы керек. Бағдарламаға Маңғыстау, Жаңаөзен қаласы, Түпқараған, Қарақия, Мұнайлы, Бейнеу аудандарының мектебінде оқитын өрендер қатыса алады. Жастардың білім алуына жасалған көмек – еліміздің дамуы үшін құйылған инвестиция.
– Бағдарламада грант иегерлерінің 80 пайызы неге колледжде оқиды?
– Қазір жастар колледжде білім алуды аса құп көрмейді. Бірақ меніңше, олар қатты қателеседі. Өйткені колледжде білім алған әркімге де тиімді. Оның тиімділігі мынада: біріншіден, алдыңа қойған мақсатыңа тезірек жетесің. Мысалы, сіз техникалық мамандықты таңдадыңыз. Болашақта білікті инженер болғыңыз келеді. Онда сіз 9-сыныптан кейін политехникалық колледжге түсіп, 3 жыл 10 ай кәсіптік білімді игересіз. Колледжді аяқтаған кезде техникалық мамандығыңыз бойынша диплом аласыз. Сол дипломыңызбен ҰБТ тапсырмай-ақ, сұхбаттасу кезеңінен өтіп, политехникалық университеттің екінші курсына түсесіз. 2 жыл 10 айда жоғары оқу орнының дипломын алып шығасыз.
Дәл сол сияқты болашақта экономист немесе мұғалім болғыңыз келсе, экономика немесе заң колледжіне 9-сыныптан кейін түсіп, 3 жыл 10 ай оқисыз. Одан кейін экономика немесе заң университетінің екінші курсына түсіп, жоғары білім ала аласыз. Бұл менің ойымша, жастар үшін өте тиімді стратегия.
Екіншіден, колледжге түсіп, оны аяқтағаннан кейін сіз жұмысқа орналаса аласыз. Өйткені жұмысқа орналасу үшін сіздің дипломыңыз, біліміңіз бен кәсіби дағдыларыңыз болады. Сонымен қатар колледжден кейін университетке түссеңіз, онда қашықтан оқуға мүмкіндігіңіз бар.
Үшіншіден, бозбала мен бойжеткен 9-сыныптан кейін, яғни 14 жаста үйден жыраққа кетіп, басқа өңірге барып білім алса, онда өмірлік тәжірибесі артады, маңызды шешімдерді жастайынан дербес өзі қабылдап үйренеді. Яғни бұл – тұлға ретінде қалыптасудың ұтымды жолы.
– «Елдің дамуына үлес қосады» деп қалдыңыз. Яғни адам капиталының сапасы туралы айтып отырсыз ғой?
– Иә, әрине. Дүниежүзіндегі адамзат мәселесінде кедейшілік пен аштық, жұмыссыздық алдыңғы орында тұр. Сондықтан да БҰҰ 17 тұрақты даму мақсатын жариялағаны бәрімізге белгілі. Бұл мәселелер сапалы білім алуға жағдай жасалғанда ғана шешімін табады. Егер 12-14 жасынан бастап кәсіпке баулысақ, онда баланың көзқарасы, әл-ауқаты, өмірге деген бейімділігі артады. Осылайша, жас буын өзгере бастайды, өмір сүру сапасы мен бәсекеге қабілеттілігі күшейеді. Олар аға буынға айналған кезде балаларын саналы түрде тәрбиелейді. Осы үрдіс кемінде 7–10 жыл жалғасса, онда Маңғыстау облысы, Жаңаөзен халқының әл-ауқаты жақсарады, өрісі кеңейеді. Түптеп келгенде, бәрі бір-бірімен сабақтасып, байланысқан біртұтас дүние.
– «Өрісі кеңейеді» деп жақсы айттыңыз, сол туралы айтсаңыз..
–Ия, мысалы, 9-сыныпты бітірген 1 000 бала еліміздің әр өңіріне барып, маман болып жұмысқа орналаса бастаса, қонысы тұрақтаса, онда болашақта ата-аналары мен бауырларының жиі барып тұруына мүмкіндігі болады. Сондықтан баланы қорықпай, басқа өңірлерге білім алуға жіберу керек. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Ұлттық құрылтайда сөйлеген сөзінде: «Бала есейген соң қанаттанып, ұядан ұшуға тиіс. Басқа аймақтарда, тіпті шетелде білім алуы қажет. Өзге жұрттың қалай өмір сүріп жатқанын көргені абзал», – деген болатын. Президенттің сөзін маңғыстаулық ата-аналардың қолдағанын көріп отырмыз.
«Жарқын болашақ» бағдарламасы арқылы 2022 жылы 227 бала оқу үшін сапарға шықса, 2023 жылы 449 бала оқуға келді. Енді 2024 жылы бағдарламаға 600-ден аса бала оқуға ниет білдіріп отыр. Соңғы 3 жылда 1 200-ден аса грант иегері білім алып отыр.
– Осы аралықта грант иегерлері қандай нәтижеге жетті?
– Грант иегерлерінің оқу үлгеріміне талдау жасасақ, олар жақсы нәтижеге қол жеткізіп отыр. «Жарқын болашақ» бағдарламасы бойынша мектепте оқығандар Ұлттық бірыңғай тестілеуден (ҰБТ) 85,7 балл көрсетті. Яғни орта балл – 85,7 балл. Ал еліміздегі ҰБТ орта балы биыл 68 балды құрады. Жаңаөзендегі жастарымыздың орта ҰБТ балы 66 балдан аспай келеді. Демек бағдарлама бойынша білім алушылардың Ұлттық бірыңғай тестілеудегі орташа көрсеткіші Жаңаөзенде білім алған оқушылардан 19,7 балға жоғары.
Биылғы оқу жылында бағдарлама бойынша білім алған 82 мектеп түлегінің барлығы жоғары оқу орнына түсіп, 56-сы мемлекеттік грант иегері атанды. Мысалы, Нұрәлем Жанғабыл, Дана Дүзбай мен Ұлжас Нұрланұлы есімді үш түлегіміз еліміздің алдыңғы қатарлы оқу орындарының бірі Назарбаев университетінің «Foundation» грантына ілікті. Енді олар бір жыл бойы оқу үлгерімі 70 пайыздан асса, бакалавриатқа түсе алады.
Колледжді аяқтаған 36 түлектің 30-ы университеттерде оқитын болады. Олардың арасында жұмысқа орналасқандары да бар. Мысалы, былтыр бағдарлама негізінде колледж бітірген жаңаөзендік екі түлек Қарағанды облысында теміржол саласында білікті маман болып қалыптасып, жұмыс істеп жүр. Биылғы түлектеріміздің арасында жоғары оқу орнына түсіп, әрі «менеджер», «технолог» қызметін атқарып жүргендер бар. Яғни бағдарлама аясында білім алғаннан соң университетке түсуге, жұмыс істеп, аяққа тұруға толық мүмкіндік бар.
– Елімізді көркейтуге бағытталған тұщымды әңгімеңіз үшін рахмет!
Әңгімелескен –
Айгүл АХАНБАЙҚЫЗЫ,
«Egemen Qazaqstan»
АСТАНА
