Мамандар балаларды «world class» үлгісіндегі бассейнде жүзуге, тіпті суға батып бара жатқан адамды құтқаруға дейін үйретеді. Сондай-ақ «workout» алаңында оқушылар белтемірде жаттығудың қыр-сырын меңгереді, фитнеспен айналысады. Білім ұясында 3 мезгіл ыстық тамақ қарастырылған. Лицей жанындағы интернатта оқушылар үй жұмысын орындап, ғылыми жобалар әзірлейді. Жаңа лицей бес қабаттан тұрады. Тұрғын алаңы 10 мың шаршы метр. 60 оқу кабинеті бар. Жазушы Дулат Исабеков атындағы әдеби орталық жұмыс істейді. Ол бай кітапхана қорымен қамтылған. Балалар дыбыс жазу студиясында, хореография залында шығармашылық өнерлерін шыңдай алады. Лицей жекеменшік болған соң оқуы ақылы.
Жалпы, Шымкентте 258 мемлекеттік, 724 жекеменшік білім беру ұйымы тіркелген. Алғашқысында 260 мыңнан астам бала оқыса, жекеменшікте 150 мыңнан көп оқушы білім алады. Ал балабақшадағы орын тапшылығын жою үшін былтыр мектепке дейінгі білім беретін 30 ұйым ашылып, үш мыңға жуық балдырған балабақшамен қамтылды. Биыл бұл көрсеткіш одан жоғарылап, үш мыңнан аса бала мемлекеттік тапсырыс есебінен балабақшаға қабылданады деген жоспар бар. Қалада 611 мектепке дейінгі білім беру ұйымы жұмыс істейді. 1 жылға балаға 54 мың теңгеге жуық қаржы бөлінеді екен. Сонда 71 193 балаға жергілікті бюджеттен 43,6 млрд теңге қаржы қаралып отыр. Соңғы дерек бойынша шаһарда кезекте тұрған 86 387 1-6 жас аралығындағы баланың 76 216-сы, ал 2-6 жас аралығындағы кезегін күткен 83 590 балдырғанның 74 661-і балабақшамен қамтылған. Биыл қыркүйекте мегаполисте 14, желтоқсанда 5 балабақша ашылады. Нәтижесінде, жыл соңына дейін 2100 бала мектепке дейінгі білім беру ұйымына қабылданады.
Жаңа оқу жылында 27 мыңға жуық бала қаладағы мектептерге бірінші сыныпқа барды. Мектеп табалдырығын енді аттаған оқушылардың 70 пайызы мемлекеттік, қалған 30 пайызы жекеменшік білім ұяларын таңдаған. Шаһарда жыл соңына дейін 12 жайлы мектеп пайдалануға беріледі. 9 жайлы мектепке басқа білім ұяларынан 9300 оқушыны ауыстырып, нәтижесінде 13 мектеп алдағы уақытта 1 ауысымға көшіріледі. Жайлы мектептің 12-сі де әділет органында тіркеліп, кадр резервінде тұрған 9 кандидат мектеп директоры лауазымына тағайындалып қойды. Қаладағы мемлекеттік 159 мектепте 18 мыңға жуық ұстаз сабақ береді. Олардың 80 пайыздайы біліктілік санаты бар педагогтер. Оның ішінде ең жоғары санат педагог-шеберлер саны – 203.
Бұрын мұғалімдер жұмысқа директордың алдынан өтіп барып қабылданатын. Қазір ол жүйе жойылған. Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында қызметке тұру ісі толықтай цифрлық жүйеге көшкен. Оқу-ағарту министрлігінің бұйрығына сәйкес педагог қызметі бойынша бос лауазымды орынға жұмысқа орналасу үшін бірінші кезекте арнайы ақпараттық портал арқылы конкурстан өтеді. Осы байқауда біліктілігі бойынша ең көп балл жинаған үміткер жеңімпаз атанады. 2023-2024 жылғы оқу жылында шаһардағы білім беру ұйымдарындағы 747 бос орынға конкурс жарияланып, 2119 адам қатысқан еді. Нәтижесінде, 475 педагог іріктеліп, жұмысқа қабылданды.
Қалалық білім басқармасының басшысы Нұргүл Шәмшиеваның айтуынша, мегаполисте былтырға дейін 38 колледж болса, биылғы жаңа оқу жылында олардың қатарына Ө.Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университеті жанындағы Ж.Аймауытов пен Сайрам көмекші мектеп-интернат колледждері қосылып, кәсіптік, техникалық білім беру ұйымдарының саны 40-қа жетті. Онда қазір 47 мың студент оқып жатыр. Олардың тең жартысы тегін білім алса, қалғаны ақылы негізде оқиды.
«Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жарлығымен биыл студенттердің шәкіртақысы екі есеге ұлғайды. Шымкентте оқитын колледж студенттері негізінен қаланың өзінде немесе оған іргелес аймақтарда тұратын болғандықтан жатақхана бойынша ешқандай мәселе жоқ. Дегенмен арнаулы білім беру ұйымдары студенттерді жатын орынмен қамтамасыз етуге көңіл бөліп отыр. Мәселен, Ә.Қастеев атындағы өнер және дизайн колледжі 220 орындық жатақхананы күрделі жөндеуден өткізіп былтыр пайдалануға берді. Энергетика және байланыс колледжі үнемделген қаржы есебінен осы жазда 150 орындық жатақханаға ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізді. Шымкент аграрлық-техникалық колледжі шалғай жерден келетін студенттерге арнап 96 орындық жатақхана жайын қарастырды. Жатақханамен бірінші кезекте әлеуметтік көмекке мұқтаж отбасылардан шыққан, мүгедектігі бар, жетім, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар қамтамасыз етіледі», деді Н.Шәмшиева.
Сондай-ақ Н.Шәмшиеваның мәлімдеуінше, мегаполисте білім мен тәрбиені күшейту бағытында бірнеше жоба қолға алынып келеді. Атап айтқанда, мектепке дейінгі ұйымдарда дербестендірілген ваучерлік қызмет жобасы. Бұл қанатқақты бастаманың мақсаты – мемлекет тапсырыс берген бала саны мен балабақшада тәрбиеленіп жатқан балдырғандардың нақты есебінің арасында жалған ақпардың болмауын қадағалау, бюджет қаражатының тиімді жұмсалуын бақылау, сөйтіп сол арқылы сыбайлас жемқорлықтың алдын алу. Жоба операторы «Қаржы орталығы» акционерлік қоғамы екен. Ваучерлік қаржыландыруда ата-аналарға қолдауға лайықты балабақшаларды таңдау құқығы беріледі, сонымен бірге, жоба «ақша баламен бірге ереді» қағидасы негізінде жасалған. Яғни егер бала балабақшаға ауысатын болса, оған бөлінетін қаражат тек ата-анасы қатысу парағын растаған соң ғана аударылады. Жоба аясында баланың бір балабақшадан екіншісіне ауысу ісі жеңілдетілген. Егер бала басқа жаққа көшіп кететін болса, онда мемлекеттік тапсырыстың күші жойылады. Бүгінгі таңда «Қаржы орталығы» ұйымы мен қалалық білім басқармасы арасында осы бастаманы іске асыру бойынша бірнеше келісім түзілген.
Тағы бір бастама «Мобильді мұғалім» жобасы деп аталады. Ол ұстаздардың кәсіби дамуына қолдау білдіруді көздейді. Бұл бойынша тәжірибелі мұғалімдердің сабақтарының қоры жасақталып жатыр. Үздік сабақтарға әдіскерлер тарапынан міндетті түрде талдау жасалады. Бүгінде үздік 136 педагогтің сабақтары Әдістемелік орталықтың YouTube арнасында жинақталған.
Оқушылардың білім сапасын арттыруды, командалық жұмыс арқылы ұстаздың берген сабағын терең ұғындыруды көздейтін Сапалы білім жобасы да жүзеге асырылып келеді. Соның аясында оқушыларға білім беретін мұғалімдерге жан-жақты әдістемелік көмек көрсетіледі. Тіпті бұл үшін басқа мектептің де білікті ұстазының тәжірибесі алынуы мүмкін. Ал Тәлімгерлік мектептер жобасында жаңадан тағайындалған директорларға тәлімгер ретінде сол білім ұясының көшбасшылары көмекке келеді. Тәлімгерлер жалпы мектептің оқу-әдістемелік ісінің оң бағыт алуына көп жәрдемін тигізеді. Дейтұрғанмен, мегаполистің білім саласында да өзіндік проблемалары баршылық. Солар туралы және оның шешілу жолдары жайында қаланың бас педагогі өзінің сөзінде атап өтті.
«Балаларды балабақшаға қабылдауда шамалы олқылықтар шықты. Табель толтыру барысында балдырғандарды тіркеу қиынға соқты. Енді басталған бірыңғай кезектілік жобасы әлі жетіле қоймағандықтан базадағы мәліметтерді INDIGO ақпараттық жүйесіне көшірдік. Шаһарда 26 мектеп, 14 балабақшаның тозығы жетіп тұр. Сапалы білім мен тәрбиені қамтамасыз ету үшін тиісті материалдық база, жайлы оқу ғимараты қажет. 12 мектеп, 2 балабақша, 2 колледждің ғимаратын жөндеуден өткізуге жобалау-сметалық құжатын әзірледік. Енді олардың жөндеу жұмыстарына 10,3 млрд теңге қаржы керек. Жекеменшік білім беру ұйымдарында әлеуметтік аз қамтылған отбасы балаларына берілетін бірреттік көмек өзекті мәселеге айналып отыр. Үкімет қаулысында тек мемлекеттік білім беру ұйымдарына қаржылай көмек беру қарастырылған. Сондықтан биыл жекеменшік білім мекемелерінде оқитын 21 мыңнан астам әлеуметтік тұрмысы төмен балалар қаржылай көмексіз қалуы мүмкін. Тіпті бұл мәселеге ата-аналар қазірден бастап наразылық тудырып жатыр» деді Н.Шәмшиева.
Білім, тәрбиемен бірге балалардың жол қауіпсіздігі мәселесі де жаңа оқу жылы бастала салысымен күн тәртібінен түспейтіні белгілі. Осы орайда білім басқармасы «Білім беру ұйымдарына іргелес жатқан жол инфрақұрылымының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі 2024-2025 жылдарға арналған іс-қимыл жоспарын» бекітті. Сондай-ақ қала әкімінің тапсырмасы аясында шаһардағы жол қауіпсіздігіне сараптама жұмыстарын жүргізіп, 85 білім беру ұйымының аумағында қауіпсіздік ережесі талабына сай жол инфрақұрылымын дамыту қажет екенін анықтаған. Соған сәйкес осы күнде қалалық Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы тарапынан жол белгілері мен таңбаларды жаңарту бойынша жұмыстар басталып, жаңа оқу жылы қарсаңында ол өз мәресіне жетті.
