Суретті түсірген – Ерлан ОМАР, «EQ»
Қайырмасы:
«Ахау, елім-ай,
Туып, өскен жерім-ай.
Топырағың тартады-ай,
Алыстағы менің-ай, елім-ай»,
болып келетін.
Серік Құрақбаевтың бұл шығармасын мысалға тартқызып отырған – осындағы «топырағың тартады» деген жалғыз-ақ ауыз сөз. Топырақтың шақыратыны бүгінде ақылға сия бермесе де, таным-түйсіктік тұрғыда қарағанда, есті сөз болып шығады. Біздің ұлттық танымда әке мен шеше, ата мен ана бір-бірінсіз айтылмайтын қастерлі болса, ел мен жер деген де дәл осылар сияқты егіз ұғымдар. Туған әке-шешедей қастерлі һәм қасиетті. «Қай елденсің немесе қай топырақтансың?» деп сұрайды қазақ. Адам мен топырақтың тұтастығына бұдан артық не мысал керек?
Табаны жерге тимей, кекілі күнге күймей көпқабатты үйде өскен бала сол топырақтың қадірін қайбір біліп жатыр қазір? Басқаны былай қойғанда, орта мектепті ауылдан тәмамдаған біздің өзіміз ауылға демалуға ғана барамыз. Ауыл қартайып барады... Біз анда-санда соғатын қалалық қосмекендіге айналдық.
Әлі есімде, есім кірерлі-шығарлы 3-4 жасымда болса керек, әкемнің ағасы мені жерге аунатып алғаны. Бажылдап жылағаныма қарамастан, бір-екі рет домалатып-домалатып жіберген. Басқасы есімде жоқ, тура сол аунатқаны ғана қалыпты. Оның өзі нешеме жылдан бері ұмытылған, өткенде мына мәтінді оқығанда жаңғырды жадымда. «Туған жерге аунату» жоралғысы арқылы туған жеріңді, ондағы ел-жұртыңды, өзіңнің қайдан шыққаныңды ұмытпау керегін, отаншыл болу қажеттігін түсінеміз. Үйге жақсы қонақ келгенде, отырған орнына шапағаты тисін, жолын берсін деп, балаларды аунатады. Кілем тоқығанда, текемет басқанда, дайын болғаннан кейін балаларды аунатады» делінген екен ашық дереккөздердің бірінде. Біз, әрине, бұл «Аунату жоралғысына» сенбес едік. Бала күнімізде бастан өткен жай жадымызда жаңғырып, оны әкемізден сұрап, нақтылап алған соң барып жазып отырмыз. Білуімше, қасиеті жұқсын деп әулиелі топыраққа да ауната беретін баланы.
«Тұлпар аунаған жерде түк қалады» деп тегін айтпайды. Сол түк пен құт бойына бітсін деп туған жердің әулиелі топырағына аунататын жоралғы қазір ұмыт қалған шығар. Әлде қазақылығы қалың аймақтарда сақталуы да мүмкін, кім біліпті.
