Сурет: ru.freepik.com
Респираторлық медицина орталығы пульмонология, функционалдық диагностика, сәулелік диагностика, эндоскопия, биохимия, микробиология, геномдық зертхана, ұйқы зертханасы, оңалту, физиотерапия бөлімшелерін функционалдық жағынан біріктіреді. Яғни бөлімшеде пульмонологтардан бөлек радиолог, эндоскопия, басқа да мамандар тобы бар. Бүгінде елімізде жалғыз осы орталықта ғана хирургиялық емес, өкпе биопсиясы диагностикасы жасалады екен. Демек емшарада емделушінің өмір сапасына әсер етпейтіндей тәсілдер қолданылады. Сонымен қатар өкпенің көміртегі тотығымен диффузиялық қабілетін бір тыныс алу әдісімен зерттеудің елімізде, Орталық Азияда баламасы жоқ. Мұндай әдіс көрші елдердің ішінде тек Ресейде ғана бар. Ауруханада бронх-өкпе ауруларының барлық түрі емделеді. Емшаралармен ел ішінде, алыс-жақын шет елдерге барып даярлықтан өткен мамандар айналысады. Олардың бірқатары магистрлік диссертация қорғаған, ғылым докторлары да бар.
Орайы келгенде біз респираторлық медицина орталығындағы жаңашылдықтарды, емшарада қолданылатын ерекше, озық әдіс-тәсілдерді орталықтың меңгерушісі Роза Бәкеновадан сұрап-білдік.
– Орталық 2022 жылы желтоқсанда құрылды. Бүгінде диагностиканың барлық түрі қолданылады. Оның ішінде өкпе тінінің КТ, жоғары ажыратымдылықтағы орфандық-компьютерлік томография, эндоскопиялық ультрадыбыстық бақылаумен (EBUS) өкпенің трансбронхиалды эндоскопиялық биопсиясы, кеуде ішілік лимфа түйіндері енгізілді. Ядролық медицина орталығында позитронды-эмиссиялық томография, өкпенің радиоизотоптық сцинтиграфиясы сияқты зерттеулер жүргізіледі. Озық технологиялар өз алдына, біз мамандардың даярлығына ерекше мән береміз. Олар науқасқа қандай тәсіл тиімді екенін дәл анықтай алады. Әрине, мұндай тәсілдер пациенттерге көрсетілетін қызметтің сапасын жақсартуға көмектеседі, – дейді Р.Бәкенова.
Орталық мамандары респираторлық аурулардың алдын алуда бірінші кезекте темекі сынды денсаулыққа зиян келтіретін зиянды әдеттерден арылуға кеңес береді. Яғни вейп, электрондық темекі, кальяндардан бас тарту арқылы ауыр жағдайлардың алдын алуға болады. Себебі мұндай құрылғылар өкпені тез зақымдайды. Дәрігерлер мұндайда кейбір пациентті аман алып қалса, өкінішке қарай, ауруы асқынған екінші пациентке ем қонбауы мүмкін. Бірақ бұл әдеттегі темекілердің зияны жоқ дегенді білдірмейді. Өйткені, дәрігерлер дүкенде ашық саудаланатын темекілер өкпені ұзақ уақыт зақымдайтынын айтады. Оған жылдар керек болса, ал вейптерден келетін залал кенеттен, тұтқиылдан тап береді. Ең қиыны, кейінгі жылдары вейп қолдану балалар арасында сәнге айналып, жасөспірімдер құмарта бастаған еді. Сондықтан дәрігерлер құрамы белгісіз мұндай өнімдердің сатылымына шектеу қойылғаны мемлекет қауіпсіздігіне, елдің келешегіне қатысты дұрыс шешім болғанын айтады.
Медицина мамандары респираторлық ауруларды алдын алуда дер кезінде дәрігерге қаралу қажет екенін ескертеді. Себебі инфекцияға шалдыққан науқас маманның көмегіне дер кезінде жүгінбе, асқынып кеткен ауруды емдеу қиын. Сондай-ақ дәрігерлер иммунитетті көтеруге кеңес береді. Спортпен шұғылданатын адамның ағзасы түрлі ауруларға төтеп беруге қауқарлы болады.
Тіршілікте адамзаттың басына түскен қиын, күрделі кезеңдер адамдарды белгілі бір деңгейде шыңдайды, шынықтырады. Құндылықтарды өзгертеді. Ал медициналық тұрғыдан қарасақ, кешегі COVID-19 пандемиясынан кейін созылмалы өкпе ауруларына шалдығатындар көбейген. Сәйкесінше, респираторлық медицинаның дамуына, тиімділігін арттыруға көп көңіл бөлінді. Өкпенің компьютерлік томографиясы жиі қолданыла бастады.
– Пандемияның біздің өмірімізге енгізген өзгерістері көп. Қазір өңірлердегі дәрігерлер түрлі диагностика тәсілдерін пайдаланып, нәтижелер күмәнді болған жағдайда бізге жиірек жолдама береді. Тұрғындар инфекциядан қорғануды үйренді. Маска тағып, қолды антисептикпен жиі әрі дұрыс өңдейтін болды. Технология жағынан жаңашылдық енді деп айта алмаймын. Себебі қазір пайдаланып жүрген тәсілдің бәрі бізде бұрыннан бар. Қазір бізде зерттеудің барлық түрі қолданылады. Енді солардың жетілдірілген түрін өзімізге енгізгіміз келеді. Роботтық технологияға келер болсақ, жасанды интеллектіні қолданудың маңызы зор. Әсіресе аналитика жасау кезінде көп көмектеседі. Біз жасанды интеллектіні сараптама нәтижелеріне талдау жасауға пайдаланғымыз келеді. Десе де, жасанды интеллект дегеніміз – робот. Сол роботты дұрыс басқарып, оған сараптама жасауға адамның интеллектісі, пайым-парасаты керек. Мәселен, сәулелік диагностиканы алайық. Адамға мүмкіндігінше зияны аз, бірақ тиімді сәулелену тәсілін таңдау да ой еңбегімен шешіледі, – дейді орталықтың меңгерушісі Р.Бәкенова.
Бір сөзбен айтқанда, заманға сай озық технологиялар қандай маңызды болса, оны басқара алатын білікті дәрігерлердің тәжірибесі де сондай салмақты. Президент іс басқармасы медициналық орталығының ауруханасына қарасты Респираторлық медицина орталығы елде пульмонология саласында көшбасшы саналады. Мұнда ем алуға елдің әр аймағынан, тіпті шетелден пациенттер келеді. Еуропалық қауымдастық респираторлық орталықтың жоғары деңгейде медициналық көмек көрсететінін мойындаған. Демек халықаралық дәрежедегі орталықтың мүмкіндігі молайса, оның шапағаты бірте-бірте өңірлердегі медициналық мекемелерге тиеді, науқастарды мейлінше ерте анықтауға мүмкіндік туады.
