фото:gov.kz
Мемлекет басшысының және Үкіметтің тапсырмаларын орындау үшін қолданыстағы энергетикалық объектілерді ауқымды жаңғырту және реконструкциялау, сондай-ақ Энергетиканың жаңа объектілерін салу жұмыстары жүргізіліп жатыр.
ЖЭК саласында бүгінгі күні белгіленген қуаты 2 903,7 МВт 148 ЖЭК нысаны (100 кВт-тан жоғары) іске қосылды және жұмыс істейді. Олардың қатарында:
– Қуаттылығы - 1 409,55 МВт жел электр станцияларының 59 нысаны;
– Қуаттылығы - 1 222,61 МВт күн электр станцияларының 46 нысаны;
– Қуаты 269,785 МВт болатын 40 гидроэлектростанция нысаны;
– Қуаты 1,77 МВт болатын биогаз электр станцияларының 3 объектісі бар.
Өткізілген аукциондық сауда-саттықтың және «ЖЭК бойынша РФО» ЖШС-мен жасалған шарттардың қорытындысы бойынша жиынтық қуаты 1 682,4 МВт 66 ЖЭК жобасын пайдалануға беру жоспарлануда. Тартылған инвестициялар сомасы шамамен 720 млрд теңгені құрайды. Атап айтқанда:
Қуаты 311,11 МВт болатын 34 гидроэлектростанция нысаны:
Қуаты 1 110 МВт жел электр станцияларының 20 объектісі;
Күн электр станцияларының 9 нысаны 250 МВТ;
Қуаты 11,35 МВт биогаз электр станцияларының 3 объектісі.
Осы жылдың соңына дейін жалпы қуаты 163,35 МВт болатын сегіз жаңа ЖЭК жобасын іске асыру көзделген. Ақмола облысында «Jasil jel» ЖШС 4,95 және 10 МВт-қа екі жел электр станциясы салынды; Жамбыл облысында «HEVEL KAZAKHSTAN» ЖШС 20 МВт-қа күн электр станциясы салынды; Алматы облысында іске асыру сатысында қуаты 3 МВт «ВЭС Толқын» ЖШС гидроэлектростанциясы тұр; Жетісу облысында 14,9 МВт-қа су электр станциясының құрылысы іске асырылуда МВт «Baskan Power» ЖШС; Ақтөбе облысында 12,5 МВт жел электр станциясын іске асыру сатысында «ERG Capital Project» ЖШС; Маңғыстау облысында «Sarkylmas Kuat» ЖШС 50 МВт жел электр станциясының құрылысы жүргізілуде; Атырау облысында «Дивитэл» ЖШС 48 МВт жел электр станциясының іске асырылу сатысында.
2027 жылға дейін Энергетика министрлігі ЖЭК жобаларын іске асыру бойынша жалпы белгіленген қуаттылығы 4 500 МВт-тан астам ЖЭК генерациясының әр түрлі түрлеріне аукциондық сауда-саттық өткізуді жоспарлап отыр.
Үкіметаралық уағдаластықтар шеңберінде Энергетика министрлігі «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ - мен бірлесіп ЖЭК жобаларын іске асыруға кірісті: Жамбыл облысында Total Energies ЖЭС 1 ГВт; Жамбыл облысында Masdar ЖЭС 1 ГВт; Юнигрин Энерджи 1 ГВт; Жетісу облысында ЖЭС 1 ГВт жобасы. Жоғарыда аталған жобалар шеңберінде отандық өндіріс жабдықтарын кемінде 30% қолдану күтілуде. Ауқымды жобалар 2025 жылы құрылыс-монтаж жұмыстарын бастайды.
Қытай Халық Республикасымен ЖЭК саласындағы жобаларды іске асыру жөніндегі үкіметаралық келісімге қол қойылды, оның шеңберінде жалпы қуаты 1,8 ГВт ЖЭК объектілерін салу жоспарлануда. Осы Келісімге сәйкес үкіметаралық келісімнің контурына қосымша ЖЭК жобаларын енгізу мүмкіндігі бар.
Жылу генерациясы бойынша
Биыл Екібастұз ГРЭС-1-де қуаттылығы 500 МВт жаңа генерацияның бірінші энергоблогы желіге қосылды, жыл соңына дейін Атырау ЖЭО-да тағы 65 МВт, сондай-ақ 2025 жылы Топар ГРЭС-те 130 МВт іске қосылады деп күтіледі.
Қолданыстағы электр станцияларын реконструкциялау және кеңейту есебінен қосымша 5,6 ГВт іске қосу қамтамасыз етілетін болады, оның ішінде 2024 жылы министрлік энергия өндіруші ұйымдармен жалпы қуаты 1,4 ГВт 13 инвестициялық келісім жасасты. Осындай жобалардың қатарында қуаты 325 МВт Ақсу ГРЭС-на №7 блоктың құрылысы, Қарағанды ЖЭО-3-те қазандық агрегатының құрылысы және турбинаны ауыстыру және «Karabatan Utility Solution» ЖШС-нің бу-газ қондырғысын 310 МВт-тан 620 МВт-қа дейін кеңейту бар.
Өткен жылы жалпы қуаты шамамен 9 ГВт жаңа генерация салу жоспарлары анықталды. Қазіргі уақытта бұл жобалар іске асырудың әртүрлі кезеңдерінде болып табылады.
Аукциондық сауда-саттық шеңберінде маневрлік генерацияны іріктеу бойынша 2,5 ГВт жаңа қуаттарды іске қосу жоспарланды.
Бүгінгі таңда Түркістан, Қызылорда, Ұлытау облыстарында және Алматыда іске асырылатын жалпы қуаттылығы шамамен 1,8 ГВт болатын бу-газ қондырғыларының төрт ірі жобасы бойынша құрылыс жұмыстары жүргізіліп жатыр, олардың аяқталу мерзімі 2026 жылы жоспарланған.
Сонымен қатар 2024 жылдың тамызында Қазақстанда жалпы қуаттылығы 700 МВт болатын кезекті аукциондық сауда-саттық өтті, оның қорытындысы бойынша Жамбыл, Ақтөбе және Атырау облыстарында бу-газ қондырғыларын сату құқығына төрт жеңімпаз анықталды. Қазіргі уақытта олар аяқтау мерзімі 2028 жылға жоспарланған жобаларды іске асыруға кірісті.
2029 жылға дейін инвестициялардың көлемі 8 трлн теңгеден астам болады деп күтіледі.
Үкіметаралық келісім шеңберінде стратегиялық инвесторлардың қатысуымен қуаты 2 ГВт ауқымды жобаларды пысықтау жүргізіліп жатыр.
Мысалы, Қатармен қол қойылған үкіметаралық келісім шеңберінде Қызылорда облысында қуаты 1100 МВт бу-газ қондырғысын салу жоспарланып отыр, оның аяқталу мерзімі 2029 жыл.
Тағы бір үкіметаралық келісім – Ресеймен – Көкшетау, Семей және Өскемен қалаларында көмір генерациясы базасында жаңа жылу электр орталықтарын (ЖЭО) салуға бағытталған (Көкшетау ЖЭО — 240 МВт, Семей — 360 МВт, Өскемен-360 МВт), пайдалануға берудің жоспарланған мерзімдері 2028-2030 жылдар.
Бұл жобалар «таза» көмір технологияларын пайдалана отырып іске асырылатын болады және ұзақ жылыту кезеңімен және газ тасымалдау инфрақұрылымының болмауымен ерекшеленетін Қазақстанның солтүстік өңірлеріндегі қолданыстағы көмір паркін алмастыруға бағытталған.
Жылыту маусымына дайындық және өту
Еліміздің электр станцияларында 2024 жылы 10 энергоблокты, 55 қазандықты және 45 турбинаны күрделі жөндеу жоспарланған. 9 энергоблокта, 53 қазандықта, 39 турбинада жөндеу жұмыстары аяқталды. Соңғы кезеңдердегі жөндеу жұмыстары 1 энергоблокта, 2 қазандықта және 6 турбинада жүргізіліп жатыр.
АЭК электр желілерінде 20,7 шақырым электр беру желілері, 422 қосалқы станция және 4 мың трансформаторлық қосалқы станция жөнделді.
Жылумен жабдықтау желілерінде ағымдағы жылға жоспарланған 542 шақырым жөндеу және реконструкциялау толық көлемде орындалды.
Уақытылы жүргізілген жұмыстардың арқасында жылыту кезеңін тұтастай ұйымдасқан түрде бастауға және оны ірі технологиялық бұзушылықтарсыз жүзеге асыруға мүмкіндік туды.
Қазақстанның ұлттық электр желісін дамыту жұмыстары жалғасып жатыр
2023 жылғы қарашада «Қазақстан БЭЖ Батыс аймағының электр желісін күшейту» жобасы сәтті іске асырылды, оның шеңберінде «Батыс Қазақстан энергожолы-Атырау – Маңғыстау» бағыты бойынша ұзындығы 780 км 220 кВ электр беру желісі (ЭБЖ) салынды. Бұл қадам электр қуатының өткізу қабілеті мен сенімділігін арттыруға бағытталған.
Келесі қадам ретінде 2028 жылдың соңына дейін батыс аймақтың электр желілерін бірыңғай электр энергетикалық жүйемен біріктіру жобасы іске асырылатын болады, ол үшін Ақтөбе және Атырау облыстарын жалғайтын ұзындығы 604 км 500 кВ ЭБЖ салынады. Бұл Солтүстік және Оңтүстік аймақтардағы электр энергиясы мен қуаттағы теңгерімсіздіктерді өтеу үшін Батыс аймақта икемді газ энергия көздерін пайдалануды қамтамасыз етеді.
Қазіргі уақытта жобалау-сметалық құжаттама әзірленіп жатыр, құрылыс-монтаждау жұмыстарына 2025 жылы кіріседі.
Оңтүстік өңірлердің тұтынушыларын энергиямен жабдықтау сенімділігін арттыру және Орталық Азия елдерінің энергия жүйелерінің жұмыс режимдерімен байланысты авариялық бұзушылықтардың туындау тәуекелдерін азайту Оңтүстік аймақтың (Шу-Жамбыл-Шымкент) электр желілерін күшейтуді талап етеді. Қазіргі уақытта «KEGOC» АҚ осы жобаны іске асыруды бастады, оның 1-кезеңі 2027 жылы аяқталады, оның шеңберінде Шу-Жамбыл-Шымкент бағыты бойынша ұзындығы 475 км 500 кВ ӘЖ салынады. Қазіргі уақытта ЖСҚ әзірлеу жүріп жатыр.
Елдің солтүстік және оңтүстік өңірлері арасындағы байланысты одан әрі күшейту, сондай-ақ транзиттік әлеуетті арттыру үшін кернеуі +/- 500 кВ «Солтүстік-Оңтүстік» тұрақты ток желілерін салу жоспарланды.
Қазақстанның бүкіл біртұтас электр энергетикалық жүйесін айналып өтуге мүмкіндік беретін елдің батыс және оңтүстік аймағын жалғайтын тұрақты ток желісін салудың орындылығын зерделеу жүргізіледі..
Бұл жобаларды іске асыру тұрақты және сенімді электрмен жабдықтауды қамтамасыз етеді, сондай-ақ ұзақ мерзімді энергетикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ете отырып, Қазақстанның энергетикалық инфрақұрылымын дамытуға ықпал етеді.
АЭС
Атом генерациясын құру жоспарларын іске асыру және 2060 жылға қарай көміртегі бейтараптығына қол жеткізу міндеті тұрғысында 2024 жылғы 6 қазанда Республикалық референдум өткізілді, онда азаматтардың көпшілігі АЭС салу идеясын қолдады. Қазіргі уақытта Алматы облысының Жамбыл ауданындағы Үлкен ауылының маңында 2-ден 2,8 ГВт-қа дейінгі атом электр станциясының құрылысы қаралуда, сондай-ақ ядролық технологияның әлеуетті жеткізушілерімен келіссөздер жүргізілуде, үкіметаралық комиссия құрылды, ол барлық вендорлардың ұсыныстарын бәсекелестік негізде қарайды.
Жаңартылатын, баламалы энергия көздерін және газ генерациясын енгізу электр энергиясын тұтыну көлеміндегі көмір генерациясының үлесін айтарлықтай төмендетуге мүмкіндік береді. Осылайша, 2035 жылға қарай көміртекті офсетке жылына 44 млн тн СО2 деңгейінде қол жеткізу жоспарланды.
Энергия көздері штаттық режимде жұмыс істейді, жылыту маусымы тұрақты. Іске асырылып жатқан жобалар бастапқы ресурстармен жеткілікті көлемде қамтамасыз етілген.
