Аймақтар • 24 Қаңтар, 2025

Соғыстың соңғы солдаты

188 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Уақыт алға озған сайын Екінші дүниежүзілік соғысқа қа­тысқан майдангерлердің қатары сирек. Көкшетау қала­сын­да биыл 99 жасқа толған жалғыз майдангер тұрады.

Соғыстың соңғы солдаты

Майдангер ата сұлық жатыр. Өңсіз, тіл­сіз қалпында. Қан­қа­сап майданда соғысып, одан кейінгі күйреп қалған халық шаруа­шылығын қалпына кел­ті­ру тұсында жан аямай ең­бек ету оңай шаруа емес қой. Қызы Елена Казимировна «мазасын алмаңыздар» деп шыр-шыр етеді. Амал жоқ, көне құжат­тар­ды, ілкідегі жазбаларды ақтарып, өмір дерегін іздестірдік.

Соғыс басталғанда Сол­түстік Қазақстан облысына қарасты Тайынша ауылында әке-шеше­сімен бірге тұрыпты. Зұлмат соғыстың зардабын майдан шебіне бармай-ақ сезінген. Қабыр­ғасы қатып, буыны бекіп үлгер­меген өрімдей жас алдымен тылдағы майданның ауырт­палығын арқалаған. «Бәрі де майдан үшін!» деген ұранмен қаруланған барша ел күн-түн демей ұжымшар жұмысына жегілген. Бозбала Казимир Беймарт та көппен бірге зіл­мауыр жүкті арқалаған. Он сегіз жасқа толған соң майданға аттандырылған. Бірден ажал аңсаған оқ жаңбырша жуып тұрған алдыңғы шептен табыл­ған. Әскери дайындығы кем, әлі мылтықтың түтінін иіскеп үлгермеген сарыауыз балапан іспетті өрімдей жастар ажал апанына тоғытылған кезде бұлардың взводы тегіс қаза болса керек. «Кебін киген келмейді, кебенек киген келеді» дегендей, көрер жарығы, татар дәмі таусылмаған болуы керек, жалғыз өзі тірі қалыпты. Уақыт табымен сарғайған естелігінен оқып көрдік. Арда­гер былай жазыпты. «Біз вагоннан түсісімен ит тұмсы­ғы өтпейтін қалың орманға беттедік. Командирлеріміз бізді жол-жөне­кей бөліп жатты. Ал мен пуле­метшінің қасынан табылдым. Май­данға барар алдында Семейде бір ай пулеметшілердің оқуын оқы­дым ғой. Взвод командирі үнемі қасымызда болды. Әлден уақытта қарша жауған оқтың астын­да қалдық. Барлық взвод қаза тапты. Жалғыз-ақ мен тірі қал­дым».

Майдангер бұдан әрі бі­рінші Прибалтика майданында бас­қыншы жаумен шайқасқан. Әсіресе Кенисберг төңірегіндегі қырғын ұрысқа қатысқан. Жаудың танкісімен жекпе-жек қалған Казимир Борисович қайсарлық­тың үлгісін көрсеткен. Майдан даласында екі рет жараланыпты. Жарылған снаряд­тың жарықшағы жауынгерді жұлын­дай ұшырғанымен, емделіп, қай­тадан қатарға қо­сылған. Май­дан даласын­да­ғы ерлігі үшін бірінші дәре­желі «Отан соғысы» орденімен, «Ерлігі үшін» медалімен мара­патталған.

Майданнан соң Украина­ның теміржол саласында ма­ши­нистің көмекшісі болып бірер жыл еңбек еткен. Кейін туған топырағы Қазақстанға оралған. Тың және тыңайған жерлерді игеруге қатысқан. Зей­­нет демалысына шыққан­ша еңбектен қол үзбеген. Тағы да ақ қағазға түсірген соғыс­тың соңғы солдатының жазбаларына үңілдік. «Сызды окопта сақыл­даған сары аяз сүйегімізге дейін жетіп жатқанда, бейбіт аспан­ның таңы жадырай бір жылы­тады-ау деген үміт медет болатын».

Бүгінгі жұрт ажалды, азап­ты шақтағы қорғасын оқ қарша бора­ғанда сызды окопты пана­ла­ған боздақтардың аяулы арманын ұмытпаса екен.

 

Көкшетау