Ел үшін маңызы зор бірқатар жобаларды жүзеге асырып келе жатқан «Alqa Publishing» баспасы өткен жылы әдебиетте заманауи қазақ әйелінің образын бейнелейтін жаңа шығармаларға бәйге жариялаған еді. Нәтижесінде, жиырма шақты жаңа повесть ұсынылып, қазылар алқасының шешімімен екі автор – Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының лауреаты, «Egemen Qazaqstan» газетінің ардагер тілшісі Гүлзейнеп Сәдірқызының «Айбибі» повесі мен танымал жазушы Қанағат Әбілқайырдың «Жүректің көз жасы» шығармасы оза шауып, 500 000 теңгеден грант ұтып алған болатын. Жаңадан қаз басып, жұмысын енді бастаған баспа алдағы іргелі жобаларын кезең-кезеңімен жүзеге асырудың ұтымды үлгісін де көрсетіп отыр. Бәйге жариялап, жеңімпаздарды анықтап, қаржылай қолдау білдірген баспа енді қос автордың кітаптарын басып шығарып, Алматыдағы Жамбыл атындағы жасөспірімдер кітапханасында жаңа шығармаларды өзі таныстырып, оқырманға тарту етті.
Сиясы әлі кеппеген кітаптардың тұсаукесеріне жиылған қауымның алдына «Айбибінің» жібекбауын қиюға белгілі қаламгерлер Мағира Қожахметова мен Әмірхан Меңдеке, ал «Жүректің көз жасы» туындысының тұсауын кесуге белгілі журналист-жазушы Сәкен Сыбанбай мен кәсіпкер Бағдарлы Оразбеков шақырылды. Грант иегерлері Г.Сәдірқызы мен Қ.Әбілқайыр әйел әлеміне бойлауды нысана еткен шығармаларының жазылу тарихынан сыр шертіп, зорлық-зомбылықтан зардап шеккен құрбан әйелдер тағдыры әдебиеттегі ескі тақырып болса да, бүгінгі қоғамдағы ушығып тұрған ахуалын жаңаша сипаттаудың маңызы туралы кезектесе әңгімеледі.
«Alqa» баспасының ұстанымы осы – қазақ авторларының жаңа буынын қалыптастыру, кітап оқу мәдениетін өркендету, баспа нарығындағы бәсекеге қабілетті болу. Белгілі мәдениеттанушы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Әлия Бөпежанова, М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының жетекші қызметкерлері, ақын Айнұр Төлеу, әдебиеттанушы, «Қазақ прозасындағы постмодернизм» теориясын зерттеп жүрген PhD Гүлмира Сәулембектің «қос автор шығармасының ерекшелігі неде?» деген басты сұрақ төңірегіндегі ой-пікірі ортақ тұжырымға негізделді. Қазылар алқасының пайымынша, тақырып өте өзекті. Әлеуметтік өткір мәселе қозғалады. Шығарма сюжеті шиеленісті, қою. Түрлі көңіл күй құбылысын тудыратын ырғақты сюжетке құрылған. Образдар айшықты, повесть тілі шұрайлы және осының барлығы бір шығармада тоғысқан.
Әлия Бөпежанова, жазушы, сыншы: – Бүгінгі іс-шара біздің қоғамның өскенін көрсетеді. Көпшілік, әдетте «қамқорлық жасалса» деп, жоғарыға аузын ашып қарауды әдетіне айналдырған. Ал «Alqа» баспасының директоры Бану Дәулетбаева мен бас редакторы Баян Хасанованы нағыз өз заманының қаһармандары деп атар едім. Олар өз бастамасымен «Alqа» баспасын құрып, әйелді тұлға дәрежесіне көтеріп бейнелейтін шығармаларға бәйге жариялады. Бізді қазылыққа шақырып, көркем шығарманы бағалаудың креативті талабын ұсынды, нәтижесінде, 20-дан аса қолжазбаны сараптай келіп, «Айбибі» мен «Жүректің көз жасы» повестерін жүлдеге лайық деп таңдап алған едік. Оқып отырғанда, қос автордың да шығармасы бір-бірімен өзектес қана емес, сабақтас шығармалар сияқты әсер беретінін аңдадым. Гүлзейнеп Сәдірқызының «Айбибісі» 80-жылдардағы әйелдің тағдырын суреттесе, Қанағат Әбілқайырдың шығармасынан 90-жылдардың кейіпкерлері тіл қатады, екі повесте де әйелдің мықтылығы, адамгершілігі көрініс тапқан. Қазақ әйелінің шынайы болмысын танып, көркем тәсілдермен шебер ашып көрсеткен қос автордың шығармасына сәттілік тілеймін».
Әмірхан Меңдеке, әдебиет сыншысы, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты:
– Гүлзейнеп Сәдірқызының «Айбибісі» – өмірдің өзі. Зәредей өтірігі жоқ. Біз, қазақ қоғамы әйелдерге өте немқұрайды қарайтынымызды байқамаймыз және солай қарайтынымызды қалыптасқан заңдылық сияқты көреміз. Айбибі баласының, ерінің алдында өз міндетін мінсіз атқарады. «Осылар ішсін, осылар жесін, осылар ауырмасын» деп отбасының жолына жанын жаялық етіп төсейді. Бір күні әйел өзі төсек тартып, сырқаттанып жатып қалады. Тұра алмай, қиналып жатқан адамның үсті-басын мұнтаздай таза етіп ақ көрпенің үстінде патшадай күтетін жанашыры бар ма еді бұл үйде? Қайдағы жанашырлық, мерез күйеуі аязды күні әйелін далаға жалаңаш сүйреп шығарып, шлангамен айналдыра жуады. Еті қашып, саудырап құр сүйегі қалған сырқат келіншек суықты көтере алсын ба, екі күннен кейін қайтыс болады. Тоңмойын күйеуі марқұм әйелінің жаназа, жетісі деген жерлеу жоралғысына екі жылқы сояды. Балаларын тірі жетім жасамай, отбасын сақтау үшін азап пен қорлықтың бәріне көнген әйелінің құнын осы екі жылқымен бағалағаны ма, екі жылқы сойғанша, науқас әйелін емдетпеді ме? Әйелге немқұрайды қарау деген – осы. Осының барлығы – шындық. Г.Сәдірқызының шығармасында әйелдің басындағы тауқымет боямасыз шынайы баяндалады.
Сәкен Сыбанбай, журналист, «Парасат» журналының бас редакторы:
–Екі бірдей кітаптың тұсауы кесілді. Екеуі де – қазіргі қазақ әйелі тақырыбына, сол образдарды ашуға талпынған туындылар. Гүлзейнеп Сәдірқызын журналист ретінде жалпы жұрт таниды, кейінгі жылдары проза да жазып, көзге түсіп жүр. «Айбибі» кітабы да көңілден шықты.
Ал Қанағат Әбілқайыр – осыған дейін де «Ұмыт мені», «Қайыршының миллиардер досы» секілді бірнеше кітабымен оқырман қауымға жақсы таныс қаламгер. «Жүректің көз жасы» атты жаңа кітабы да сол қатардан орын алады деп сенемін. Қанағаттың бір ерекшелігі – ұзақ-сонар кіріспе, шұбалаңқы баяндаулардан әдейі қашып, айтар ойына, ашпақ тақырыбына төтелеп тартады. Ойы – өткір, тілі – қарапайым да қазақы. Кәдімгі қазақтың тартымды әңгімешілдік дәстүрі бар ғой, үлкендерді тыңдай жүріп құлағына сол әдемі әдіс сіңсе керек, соны жақсы ұстанады. Оқырманды дереу баурап алады. Арасына қазақы қалжыңды да қосып, тұздықтап отырады.
Бұл қос кітап – оқырман үшін үлкен олжа деп ойлаймын. Осындай жобалар тұрақты жүзеге аса берсе екен.
АЛМАТЫ
