Фото: Ашық дереккөз
Сенатор Сакен Арубаевтың айтуынша, саладағы негізгі қиындықтың бірі – фермерлерді сапалы тұқыммен қамтамасыз ету, алайда қолданыстағы субсидиялау жүйесі диқандардың нақты талабына сай келмейді.
«Шаруаларға берілетін субсидияларға қолжетімді болу тетіктерінің әлсіздігі. Жоғары сапалы тұқыммен қамтамасыз ету үшін, Қытай, Өзбекстан, Түркия мемлекеттерінің сорттарын пайдалану ұсынылады. Алайда, «Тұқым шаруашылығын дамыту» бағдарламасында сусбидия нормативтері Қағидада 50-70% деп көрсетілгенімен, шекті мәні килограмына 275 теңге және элитаға 653 теңге төленеді. Ал, жоғары сапалы импорталған шитті мақтаның бағасы килограмына 1 350 тенгені, элита 2 300 теңгені құрап, субсидия көлеміне шаққанда 20-25% ғана құрап отыр. Аталған бағдарламадан шекті мәнді алып тастап, нарықтық бағадан 50%-ға субсидиялау мәселесін қарастыру және отандық элита тұқымын алуға баса мән беру керек», деді сенатор.
Арубаевтың пікірінше, саланың тағы бір үлкен проблемасы – мақта өңдеу кәсіпорындарының жетіспеуі. Қазіргі уақытта елімізде тек үш терең өңдеу зауыты ғана жұмыс істейді, олар бар-жоғы өнімнің 15%-ын ғана өңдей алады, ал 85%-ы шикізат күйінде экспортталады. Сенатор өңдеу қуатының жетіспеуі салдарынан фермерлер мақтаны төмен бағамен сатуға мәжбүр болып, қосымша құннан айырылып отырғанын баса айтты.
«Олардың лизингке және жеңілдетілген несие алуға қолы жете бермейді. Себебі талаптары күрделі. Бұл бойынша сала мамандары мен тиісті орталық және жергілікті атқарушы органдар бірлесіп нақты шаралар қабылдауы қажет. Бүгінде мақта шаруашылығында білікті мамандардың тапшылығын, білім беру мекемелерінде мақта шаруашылығына мамандандыру жүйесінің әлсіздігін айта кеткен жөн. Егер білікті мамандар даярлау жүйесі жетілдірмесе, алдағы уақытта мақта өндірісінің технологиялық дамуы тежелетіні сөзсіз. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып Үкімет тарапынан мақта өнеркәсібін және оны өңдеуді дамытуды қайта жаңғырту бағытында кешенді реформалар жасап, нақты шаралар қабылдауды сұраймыз», деді Сакен Арубаев.
