Фото: ашық дереккөз
Бағаның өсуі бірнеше негізгі фактордан туындады: азық-түлік инфляциясы, бірінші кезекте, жекелеген азық-түлік өнімдері бағасының өсуінен жеделдеді. Азық-түлікке жатпайтын инфляция жоғары тұтынушылық сұраныс пен теңгенің айырбас бағамының әлсіреуінен орын алды. Сервистік инфляция да өсуін жалғастырды, бұл кейбір қызметтер құнының өсуіне байланысты болды. Тұрғын үй-коммуналдық қызметтерге бағаны реттеу да назардан тыс қалған жоқ. Олар да өсті, бұл қосымша инфляциялық қысымды қосты.
Биыл инфляцияға фискалдық импульстің күшеюі қысым көрсетеді, ал негізгі тәуекелдер ішкі сұраныстың өсуіне, сыртқы инфляциялық қысымға, реттелетін бағалардың өсуіне және бюджет тапшылығын жабудағы белгісіздікке байланысты болады.
Бұдан басқа, төлем балансы инфляция серпінінде де рөл атқарады. Ол бірнеше маңызды компоненттерді қамтиды, оның ішінде тауарлардың экспорты мен импорты арасындағы айырмашылықты көрсететін сауда балансы Ұлттық банктің монетарлық саясатына әсер етеді.
Орта мерзімді перспективаға Қазақстанның төлем балансының ағымдағы шотының орташа тапшылығы болжанып отыр. Ұлттық банктің бағалауы бойынша, тапшылық $3,7-ден $8,5 млрд-қа дейін болады деп күтілуде, бұл елдің ЖІӨ-нің 1,3-2,7% -ына сәйкес келеді. Бұл мұнай бағасының ықтимал төмендеуімен, сондай-ақ импортталатын тауарларды ішкі тұтынудың жоғары деңгейімен байланысты.
Болжам бойынша, тауар экспорты 2023 жылғы $80,2 млрд-тан 2026 жылы $81 млрд-қа дейін өседі. Тауарлар импорты жергілікті өндірістің жеткіліксіздігі, халық пен бизнесті тұтынудың өсуі салдарынан 2023 жылы $60,4 млрд-тан 2026 жылдың соңына қарай $62,3 млрд-қа дейін өсуді жалғастырады.
Кiрiстер балансының тапшылығы 2026 жылға қарай $25,5 млрд-қа дейiн, ал қызметтер балансының тапшылығы - $1,8 млрд-қа дейiн өседi. Осы факторлардың аясында Ұлттық банк өзінің жария мәлімдемелеріне сәйкес орта мерзімді перспективада инфляцияны 5% деңгейінде төмендету және одан әрі сақтау мақсатына қол жеткізуге ұмтылатын болады.
