Қазақтың кең даласын күмбірлеген күймен тербеген дәулескер күйші, біртуар сазгердің шығармашылығын кеңінен насихаттауды мақсат еткен іс-шараға Президент кеңесшісі Мәлік Отарбаев, Алматы облысының әкімі Марат Сұлтанғазиев, Нұрғиса Тілендиевтің қызы Дінзухра Тіленді қатысты. Сондай-ақ зиялы қауым өкілдері, қоғам қайраткерлері мен өнер жанашырлары болды. Өнерсүйер қауымның назарына Нұрғиса Тілендиев мемориалды музейінің жылжымалы көрмесі ұсынылды. Онда кеш қонақтары ұлы композитордың 70-тен астам жеке затын тамашалады.
Тәңір тілеуін беріп, өн бойына өнердің жарық сәулесі құйылған Нұрғиса Атабайұлы халқына қалтқысыз қызмет етіп қана қоймай, қазақ өнерін әлемге әйгіледі. Сәбиі дүниеге келгенде қуанған Атабай әкенің сахнадағы монологі кімді де болсын тебіренткендей еді. Іле өнер қайраткерінің қолтаңбасы қалған «Отырар сазы» оркестрі «Ата толғауын» орындады.
«Өздеріңіз білетіндей, өткен жылы қазақтың классик жазушысы Бердібек Соқпақбаевтың 100 жылдығын жоғары деңгейде атап өттік. Енді, міне, кең даланы күйімен күмбірлеткен ұлт перзенті Нұрғиса Атабайұлының мерейтойына арналған халықаралық іс-шаралар тізбегі жоспарланып отыр», деген өңір басшысы Марат Сұлтанғазиев композитордың өмір дерегін тарқатты.
Күй құдіретін санаға сіңіріп, жүрекке жеткізген әйгілі күйші-композитор, дирижер Нұрғиса Атабайұлы асқақ Алатаудың саф ауа, мөлдір бұлағынан нәр алған. Халық қаһарманы Іле ауданының Шилікемер ауылында 1925 жылдың 1 сәуірінде өмірге келген. Қазір бұл ауыл біртуар өнер тарланының, яғни Нұрғиса Тілендиевтің есімімен аталады. Облыс әкімі ЮНЕСКО көлемінде аталатын тұғырлы тұлғаның 100 жылдығы аясында іргесі жаңадан қаланған руханият ошақтарына Нұрғиса Тілендиев есімі берілетінін, Іле ауданының орталығы Өтеген батыр кентінен мәдениет үйі ашылып, алдынан еңселі ескерткіші бой көтеретінін айрықша атады. Сондай-ақ ТҮРКСОЙ халықаралық ұйымымен бірлескен өнер ұжымдарының қатысуымен халықаралық іс-шаралар өтетінін құлағдар етті.
«Нұрғиса Тілендиев шығармашылығында бір ғана өңірдің өнер мектебін арқалаған жоқ. Оның тұтас шығармашылығын қарап отырсақ, Алтайдың тік күйін, Арқаның қоңыр күйін, Жетісудың жайсаң күйін, Сыр бойының бойлауық күйін, Атыраудың адуын күйлерін шебер орындап, сонау Қорқыттан, Асанқайғыдан, Кетбұғадан, берісі Құрманғазы мен Тәттімбет, Дина сияқты күй саңлақтарынан бастау алатын күй өнерін ХХ ғасырда бүкіл республика бойынша ұлттық деңгейге көтеріп, өзі де ұлттық тұлға ретінде қалыптасты және де ұлттық өнерімізді бүкіл әлемге паш етті. Қазаққа ғана емес, әлемге ортақ тұлға. ЮНЕСКО 2023 жылы 42-сессиясында, ТҮРКСОЙ 40-сессиясында 2025 жылды «Тілендиев жылы» деп шешім қабылдап, жария етті. Бұл – мемлекеттің беделі, ұлтымыздың абыройы», деді Президент кеңесшісі Мәлік Отарбаев өңір жұртшылығына Мемлекет басшысының зор ықыласы мен сәлемін жеткізіп.
Мерекелік іс-шараға жылы лебізін білдірген Мәдениет және ақпарат министрі А.Балаеваның құттықтау хатын Мәдениет комитеті төрағасының міндетін атқарушы Айдын Қапашев оқып берді.
Қазақ өнерінің тұтас дәуіріне айналған дәулескер күйші-композитордың шығармашылығы мен әндерінің жазылу тарихы туралы танымал актер Ерлан Біләл тебірене сыр шертті. Сөйтіп, күй кенішіне бойлаған тыңдарман жүрегін мәңгі шырқалатын әсем ән мен күміс күй тербетті. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері, әншілер Мейрамбек Беспаев, Тамара Асар, Айгүл Қосанова, Мәдина Сәдуақасова, Мирас пен Құралай, Гүлнұр Оразымбетова өнер көрсетіп, көптің қошеметіне бөленді.
Салтанатты кешке «Алтынай» мемлекеттік халық биі ансамблі, Сүйінбай атындағы Алматы облыстық филармониясы, «Үшқоңыр» фольклорлық-этнографиялық ансамблінің өнерпаздары қатысып, ән мен күйден шашу шашты.
Қазақстанның халық әртісі, күйші
Секен Тұрысбеков болса:
«Отырар сазының» құрылуы – қазақ өнерінде тыңға түрен салғанмен тең болды. Көне сарынмен көмкерілген халықтық өнерді құлпыртты, ұлттық аспаптарды тірілтті. Сол кездегі Нұр-ағаның ерлігінің теңдесі жоқ еді. Ол кісінің әндері мен күйлерінде, фильмге жазған музыкасында қайталанбас қолтаңбасы жатыр», деп түйді.
Ұлттық өнер қорына мол мұра қалдырған ақиық өнер иесі Нұрғиса Тілендиевтің шығармашылығын тарқатар болсақ, ол «Алтын таулар» операсының (Қ.Қожамияровпен бірге), «Достық жолымен» балетінің (Л.Степановпен бірге), «Ортеке» балет-поэмасының, «Менің Қазақстаным» кантатасының, оркестрге арналған «Поэма», «Ата толғауы», «Ақсақ құлан», «Аққу», «Арман», «Махамбет», «Көш керуен» поэмалары мен «Халық қуанышы», «Қайрат», «Жеңіс салтанаты» атты кіріспелердің, 400-ге тарта ән мен романстың авторы. 50-ден астам драмалық қойылымға, 19 көркем фильмге, 17 мультипликациялық фильмге, 14 деректі-хроникалық фильмге музыка жазды. Мәселен, Нұрғиса Тілендиев музыкасын жазған М.Әуезовтің, Ш.Айтматовтың, Ә.Тәжібаевтың пьесалары, сондай-ақ «Қыз Жібек», «Қилы кезең», «Менің атым – Қожа» фильмдері, «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?», «Ақсақ құлан» мультфильмдері қазақ сахнасы мен экран өнерінің классикасына айналды.
Алматы облысы,
Қонаев қаласы
