Алайда, экология мамандары бұл бастаманың қоршаған ортаға кері әсерін алға тартуда.
Не өзгеруі мүмкін?
Жаңа Салық кодексі жобасына сәйкес, көлік салығына көліктің жасына қарай төмендетілген коэффициент енгізу ұсынылып отыр:
• 10-20 жыл аралығындағы көліктер – салық 30%-ға төмендеуі мүмкін;
• 20 жылдан асқан көліктер – салық 50%-ға қысқаруы мүмкін.
Бұл өзгеріс ескі көлік иелерінің салықтық жүктемесін жеңілдетіп, оларды ұзақ пайдалану мүмкіндігін арттырады.
Экологтар неге алаңдап отыр?
Экология және табиғи ресурстар министрлігі бұл өзгеріс ескі көліктердің көбеюіне және қоршаған ортаның ластануына себеп болуы мүмкін деп санайды. Өйткені, ескі көліктер атмосфераға көбірек зиянды қалдық шығарады.
Экономистердің пікірі
Ұлттық экономика министрлігі, керісінше, салықты төмендету автопарктің ескіруіне әкелмейді деп есептейді. Олардың айтуынша, халық бұл өзгерісті ұзақ уақыт бойы талап етіп келеді, өйткені жаңа көлік сатып алу бәріне бірдей қолжетімді емес.
Салық төмендесе, басқа төлемдер өзгере ме?
Салық жеңілдіктері енгізілгенімен, басқа төлемдер өзгеріссіз қалады:
• Кедендік баж салығы
• ҚҚС (Қосылған құн салығы)
• Акциздер
• Утилизациялық алым
• Алғашқы тіркеу алымы
Бұл төлемдер көліктің өндірілген жылына және техникалық жағдайына байланысты есептеледі.
Бұл өзгерістер неге әсер етеді?
• Қолданылған көлік нарығы жанданады – халыққа қолжетімді бағада автокөлік алу жеңілдейді.
• Жаңа көліктерге сұраныс төмендеуі мүмкін – ресми автодилерлердің бизнесіне әсер етеді.
• Шетелден ескі көліктер көптеп әкелінуі мүмкін – Қырғызстан, Армения, Ресей және Оңтүстік Кореядан автокөліктер импорты артуы ықтимал.
Басқа елдерде қалай?
Көптеген елдерде көлік салығы автокөліктің экологияға әсеріне қарай есептеледі:
• Германия – салық қозғалтқыш көлемі мен көмірқышқыл газының (CO₂) шығарындыларына байланысты.
• Франция – ластайтын көліктерге қосымша салық салынады, ал экологиялық таза көліктерге жеңілдіктер беріледі.
• Нидерланды – экологияға зияны жоғары көліктерге сатып алу кезінде үлкен салық салынады.
• АҚШ – кейбір штаттарда көлік салығы жоқ, бірақ жүрілген қашықтыққа қарай төленетін салық жүйесі бар.
Қазақстан үшін қандай шешім тиімді?
Егер салық төмендесе, мемлекет экологиялық таза көліктерді сатып алуды ынталандыру үшін қосымша шаралар енгізуі мүмкін. Бұл экологияға зиянды азайтуға және халықтың қаржылық жағдайын ескеруге мүмкіндік береді.
